Michał Cetnarowski

„Przyczyną i sprawcą mógł być tylko on, Demiurg, Kosmos, Aryman; różni ludzie, po tym, kiedy już nauczyli się mówić (gdy wyszarpnęli z Materii świadomość języka),nazywali go w odmienny sposób, ale zawsze chodziło o to samo. Gnostyckie intuicje okazały się słuszne; świat z krwi, próchna i gliny naprawdę był polem walki.” „Po drugiej stronie barykady strażnicy Materii, archeteknoi: antyczni atomiści, wykute w twardej glinie tęsknoty Arystotelesa i Rzymu; mechanicyści pokartezjańscy, dostrzegający prawdziwą naturę człowieka poza woalem jaźni; Hobbes ze swoim Lewiatanem, prawdziwym Życiem obnażonym w jego bezdusznym majestacie. Człowiek - maszyna La Mettriego i owadzia euforia oświecenia. Wreszcie materialiści marksizmu i wczesnej ponowoczesności, którzy też uwierzyli, że istotne jest tylko to, co pochodzi z ciała. A pomiędzy nimi tacy metysi obu archontów jak Freud, z jego intuicją, że kontakt z Eonami odbywa się w jaskini podświadomości. Nietzsche, apologeta Materii uwikłany w pokusy Ducha. Albo pisarze szaleńcy: Helena Bławatska, Jung, Kafka z obsesją ludzkiego roju; Dick, przez całe życie uwięziony między światami.” „Transfer jaźni do maszyny to kłamstwo, transhumanistyczna utopijna mrzonka, oszustwo dla wzroku, ale nie serca. Coraz lepsza z każdym apgrejdem systemu, lepiej zanimowana i wykalibrowana po behawiorze, ale wciąż mechaniczna symulacja. Posthumus Homo sapiens, odtworzony z archiwalnych nagrań, miliardów aktywności w soszialach, dostępnych powszechnie big data. A nie samoświadoma istota, nawet jeśli program konwersatoryjny będzie cię o tym przekonywał godzinami.” Od samego początku przygody z książkami, literatura stanowi dla mnie formę rozrywkową, jednak od czasu do czasu lubię sięgać po książki wymagające, generujące więcej pytań niż odpowiedzi. Na temat „Gnozy” autorstwa Michała Cetnarowskiego słyszałem dużo dobrych słów zaraz po premierze w 2021 roku, a jednak musiały minąć prawie trzy lata, bym skierował swój wzrok w stronę poznania prawdy o swoim duchowym pochodzeniu i odkrył piękno fantastyki. „Gnoza” to powieść, która całą swoją esencją oddaje definicje tytułowego słowa, twarde i początkowo niewygodne w odbiorze sci-fi, a także historia, która po przebrnięciu przez pierwsze warstwy oczaruje wasze zmysły. Ogólny odbiór na pewnym znanym portalu książkowym sugeruje, że zwykły czytelnik taki jak ja prawdopodobnie odbije się od ściany, jednak po lekturze uważam, że „Gnoza” jest niczym kostka Rubika, której ułożenie jest w tako samo satysfakcjonujące co wymagające. Prezentowana powieść to gnostyczne starcie ciała z rozumem, umiejscowione w futurystycznej Warszawie drugiej połowy XXI wieku. Autor oddaje w nasze ręce wizję przyszłości, w której sztuczna inteligencja jest pewnego rodzaju rozszerzeniem duszy, a następnie poprzez swoich narratorów, konfrontuje je z czymś, co moglibyśmy nazwać spotkaniem z bóstwem. „Gnoza” to przekonująca wizja pierwszego kontaktu, a jednocześnie ciekawy rys psychologiczny narratorki; 24-letniej Matyldy Nowickiej-Reud. Kobieta, którą poznajemy w momencie przynależności do szeroko pojętego ruchu zwanego zielonym terroryzmem, przez kolejne etapy trwania powieści przechodzi przemianę, a jej ostateczny efekt zadziwi was wszystkich. „Gnoza” to twarda fantastyka eksplorująca przyszłość i wszechświat, jednak nie brakuje tu nutki niepokoju i grozy, która czai się w naszych głowach. Świadomość, że gdzieś w pustce ciemnego kosmosu znajduje się nasz „stwórca”, jest dość niepokojąca, a perspektywa tak mocno wyczekiwanego poznania mimo wszystko nie przynosi nam ulgi.