Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Och, jak ja chciałam odczuwać zachwyt po przeczytaniu tej książki. Jak ja chciałam rozpływać się nad tytułową postacią i współczuć jego nieszczęsnym perypetiom. Jak chciałam móc usprawiedliwiać jego zemstę słusznym poczuciem sprawiedliwości. Recenzja, oczywiście, zawiera spojlery.

Dumas stworzył dzieło monumentalne, wydawałoby się kompletne. Nie wiem, czy mój problem z długością tej powieści wynika z tego, że ostatnimi czasy czytałam raczej współczesnych twórców i odzwyczaiłam się od bogatego stylu, naszpikowanego opisami, romantycznych powieści, czy po prostu wróciły koszmary liceum w postaci choćby „Cierpień młodego Wertera” . Prawda jest taka, że można było tę powieść skrócić o mniej więcej trzecią jej część i wyszłoby to na dobre zarówno jej, jak i czytelnikowi. To pierwsza książka tego autora, którą miałam okazję przeczytać – tak, lekturę Trzech Muszkieterów cały czas mam przed sobą – i początkowo zachwycił mnie jego talent do snucia opowieści, i, mimo wszystko, pewna lekkość opisów. Potem jednak nie mogłam oprzeć się wrażeniu, że sama forma powieści (publikowana w odcinkach) nieco ograniczyła autora, a także sprawiła, że mniej więcej po trzystu stronach pomysł na akcję gdzieś zniknął, a zastąpiły go przydługie, ciężkie opisy, ogrom postaci pobocznych (nie twierdzę, że niepotrzebnych) i niesamowite wyhamowanie akcji.

Drugim, i chyba nieco większym problemem, który mam z tą powieścią, jest sam Monte Christo. Początkowo chłopię do rany przyłóż dostaje od życia srogą lekcję, gdy zdradzony przez, mogłoby się wydawać, przyjaciół, zostaje wtrącony do więzienia. Tam spędza zdecydowanie zbyt wiele lat, pobiera nauki od księdza, którego wszyscy mają za niespełna rozumu, zdobywa ogromną wiedzę, szczególnie na temat chemii oraz języków, a po tych kilkunastu latach wreszcie udaje mu się uciec. Od tego czasu jego działania napędzane są chęcią zemsty na tych, którzy odebrali mu młodość, ojca i miłość. Nie będę ukrywać, że może i szlachetne są to pobudki, ale sposób, w jaki Monte Christo zatraca się w swoich działaniach jest wręcz odrażający, a jeszcze gorszy jest chyba jego sposób usprawiedliwiania się – ‘zesłał mnie Bóg’, ‘dostałem drugie życie po to, aby pomścić mojego ojca’, i tym podobne, i tak dalej, przy tym cały czas mając aprobatę narratora, który niewątpliwie sympatyzuje z bohaterem. Nie mam problemu z tym, że mogę nie lubić protagonisty. Mam jednak problem z wciskaniem mi na siłę jednego i słusznego rozumienia świata – że Monte Christo to w gruncie rzeczy równy chłop. A, moim skromnym zdaniem, wcale tak nie jest i byłabym w stanie postawić go w jednym rzędzie z tymi, na których się mścił, nie bacząc na nikogo, igrając nawet z tymi pozornie mu najbliższymi (poza tym, czy naprawdę nie byłoby łatwiej po prostu mu powiedzieć: „hej, młody Morrelu, wiesz, dałem Twojej ukochanej jakiś specjalnie zrobiony przeze mnie płyn i śpi sobie w grobie/cokolwiek, wcale nie musisz cierpieć przez dwa miesiące, no ale wiesz, nie próbuj równać się ze mną, bo spędziłem czternaście lat w więzieniu”). Kontynuując posługiwanie się kolokwializmami: ta postać po prostu, moim zdaniem, kupy się nie trzyma i choć początkowo zasługuje na współczucie, zrozumienie, traci to wszystko gdzieś w trakcie trwania powieści.

Poza tym: wątek Mercedes. Jak łatwo przyszło mu oceniać kobietę, która nigdy nie kochała swojego męża, cały czas czując coś tylko do tego jedynego (którego jako jedyna poznała od razu, nawiasem mówiąc), jednak żyła w czasach, gdy kobiety służyły do bycia li i wyłącznie ładną ozdobą obok mężczyzny i, bardzo mi przykro, ale czekanie na ukochanego 14 lat mogłoby się skończyć w sposób podobny, jak dla jego ojca. Niemniej jednak, zawsze łatwiej wymienić taką osobę na lepszy model (czytaj: piękną, młodą, grecką księżniczkę) – dziękuję Ci, o hrabio, za jeszcze jedną lekcję życiową.

Jak więc można wywnioskować, powieść ta nie zasili panteonu arcydzieł (a przynajmniej takowych w moim mniemaniu). Niemniej jednak w stylu Dumasa jest coś tak urzekającego, że chętnie spotkam się z nim przy okazji kolejnych powieści

Och, jak ja chciałam odczuwać zachwyt po przeczytaniu tej książki. Jak ja chciałam rozpływać się nad tytułową postacią i współczuć jego nieszczęsnym perypetiom. Jak chciałam móc usprawiedliwiać jego zemstę słusznym poczuciem sprawiedliwości. Recenzja, oczywiście, zawiera spojlery.

Dumas stworzył dzieło monumentalne, wydawałoby się kompletne. Nie wiem, czy mój problem z...

"Ten, który kontroluje przeszłość, kontroluje przyszłość. Ten, który kontroluje teraźniejszość, kontroluje przeszłość."

George Orwell po raz kolejny opisuje świat totalitarny, snując dystopijną wizję przyszłości, w którym istnieją tylko 3 ogromne mocarstwa – Oceania, Eurazja i Wschódazja. Świat przedstawiony utworu przeraża, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę fakt, jak bardzo czerpał ze współczesnego mu świata twórca.

Partia, której ucieleśnieniem jest Wielki Brat, kontroluje każdy aspekt ludzkiego życia, począwszy od jego poczęcia (władza stara się unicestwić wszelkie przejawy popędu seksualnego) aż do śmierci. Co jednak ważne – kontroluje życie tylko członków Partii, którzy stanowią około 13% społeczeństwa. Reszta proli (słowo pochodzące z nowomowy, oznaczające proletariat), którzy mieli zyskać na przewrocie, gdyż ustrój Oceanii – angsoc, podobnie jak i bolszewicka rewolucja, miał poprawić standardy życia tych najbiedniejszych i zazwyczaj najbardziej uciśnionych. Jak już pisał choćby Krasiński w „Nie-boskiej komedii”, rewolucja jest tylko zamianą miejsc między warstwą średnią, a rządzącą. Ucisk pozostaje ten sam, zmienia się tylko jego twarz. A w tym wypadku ma ona twarz Wielkiego Brata.

Orwell w przerażający sposób opisuje nam ustrój Oceanii, ideologię rządzącej Partii, oraz sposób życia mieszkańców.

"Wojna to pokój. Wolność to niewola. Ignorancja to siła."

Te główne hasła Partii składające się z przecież tak oczywistych oksymoronów, perfekcyjnie funkcjonują w świecie stworzonym przez Orwella. Co więcej – tam, gdzie rządzi dwójmyślenie mają sens i są podstawą całego systemu, w którym cztery główne ministerstwa, Pokoju, Obfitości, Prawdy oraz to prawdopodobnie najbardziej przerażające – Miłości działają na podobnie odwrotnych zasadach.

Głównym bohaterem jest Winston, który zajmuje się aspektem władzy w pierwszym wymienionym przeze mnie cytacie. Modyfikuje przeszłość, fałszuje ją, aby odpowiadała ona odpowiedniemu, aktualnemu kursowi władzy. Jego życie kontrolowane jest przez wszechobecne teleekrany, Policję Myśli, jednak powoli zaczyna w nim kiełkować bunt przeciw władzy – w końcu opiera się ona na nieomylności Partii i Wielkiego Brata, jednak przecież sam Winston w swojej codziennej pracy widzi, że są ta bardzo słabe, niepewne i, co więcej, fałszywe fundamenty.

Początkowo tę książkę można było odczytywać jako krytykę komunizmu, jednak dziś, 20 lat po upadku ZSRR, widać, że cały czas przeraża równie mocno i podejmuje tematykę o wiele bardziej uniwersalną, problematykę, z którą mierzymy się cały czas. Pokazana jest degrengolada świata, jakiego znamy, w którym jedyną wartością jest przeżycie, nie życie samo w sobie. Wydaje się, że sposób, w jaki to się stanie, o wiele lepiej przewidział Huxley niż Orwell. Obie wizje, jakkolwiek różne od siebie by nie były, zdecydowanie nie napawają optymizmem.

"Ten, który kontroluje przeszłość, kontroluje przyszłość. Ten, który kontroluje teraźniejszość, kontroluje przeszłość."

George Orwell po raz kolejny opisuje świat totalitarny, snując dystopijną wizję przyszłości, w którym istnieją tylko 3 ogromne mocarstwa – Oceania, Eurazja i Wschódazja. Świat przedstawiony utworu przeraża, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę fakt, jak...