Trwa Miesiąc Dumy (ang. Pride Month), czas celebracji różnorodności i otwarcia na drugiego człowieka. Jego korzeni trzeba szukać 28 czerwca 1969 roku, podczas rewolucyjnych wydarzeń w Stonewall Inn, pubie zlokalizowanym na Dolnym Manhattanie. Wtedy tęczowa społeczność Nowego Jorku sprzeciwiła się przemocy i dyskryminacji, rozpoczynając tym samym walkę o szacunek i równe traktowanie. Od tego czasu ludzie na całym świecie solidaryzują się z osobami LGBTQ+ oraz okazują wsparcie gejom, lesbijkom, osobom biseksualnym, transpłciowym, niebinarnym i wszystkim tym, którzy czują, że dotyka ich wykluczenie.

Lubimy czytać książki LGBT+

Pride Month można świętować na różne sposoby, między innymi czytając publikacje dotyczące osób LGBT lub przez nie napisane. Aby ułatwić Wam wybór, prezentujemy przegląd książek, w których pojawiają się bohaterzy LGBT+. Są wśród nich tytuły ze wszystkich kategorii: kryminały, romanse, powieści dla młodzieży, a także literatura piękna czy faktu. Nie zabrakło pozycji pełnych humoru oraz takich, które zachęcają do wychowania najmłodszych w duchu otwartości na drugiego człowieka. Warto po nie sięgnąć nie tylko w czerwcu!

Na liście 30 wybranych publikacji znalazły się również książki docenione w konkursach i plebiscytach literackich. Są wśród nich tytuły nagrodzone Pulitzerem, Nagrodą Bookera oraz Costa Awards, a także nominowane w corocznym zestawieniu Plebiscyt Książka Roku organizowanym przez Lubimyczytać.

Oczywiście nie wyczerpaliśmy w ten sposób listy wszystkich książek o tematyce LGBT+. Więcej możecie ich znaleźć choćby w katalogu Lubimyczytać, wyszukując odpowiednie tagi (np: „LGBT” i wybierając sortowanie według liczby ocen). Dajcie znać w komentarzach, jakie tytuły warto jeszcze dopisać na listę!

30 książek o tematyce LGBTQ+

1. Miłość w antycznej Grecji – silniejsza niż śmierć

„Pieśń o Achillesie”, Madeline Miller, Wydawnictwo Albatros

Wielu i wiele z nas pamięta zapewna mit o Achillesie ze szkolnych lekcji. Madeline Miller, autorka powieści „Kirke”, w „Pieśni o Achillesie” przedstawia tę słynną historię od mniej znanej strony. Pisze nie tylko o Achillesie jako ukrytym w zbroi wojowniku, ale i o człowieku z krwi i kości. Tym, nad którym ciąży straszliwe fatum – tylko Achilles mógł zapewnić Grecji zwycięstwo w wyniszczającej wojnie, ale podczas walk miał zginąć. W swojej książce Miller oddaje głos Patroklosowi, który w „Iliadzie” w dużej mierze był schowany w cieniu. Ma on ogromny wpływ na Achillesa, a jego śmierć zmienia życie herosa o 180 stopni. W powieści Miller Achillesa i Patroklosa łączy wyjątkowa więź, wymykająca sie łatwemu zaszufladkowaniu. Jak zaznaczyła sama autorka w wywiadzie dla lubimyczytać.pl, ich miłosna relacja stanowiła dla niej sedno tej historii.

2. Uczucie zrodzone pod słońcem Italii

„Tamte dni, tamte noce”, André Aciman, Poradnia K

Ta książka znana jest zapewne dużej części czytelników i czytelniczek – do popularności „Tamtych dni, tamtych nocy” w niemałym stopniu przyczynił się również film pod tym samym tytułem, który trafił na ekrany kin w 2017 roku. Powieść André Acimana opowiada o uczuciu rodzącym się między nastolatkiem Elio a stypendystą jego ojca – Olivierem. Elio i Olivier spędzają wakacje w domu profesora, a pobyt wśród pięknych włoskich krajobrazów sprzyja rodzącemu się między nimi uczuciu. Choć początkowo nic nie wskazywałoby na to, że Elio i Oliviera połączy inne uczucie niż niechęć, nastolatek uważał bowiem asystenta swojego ojca za aroganckiego, zarozumiałego. „Tamte dni, tamte noce” opowiadają o miłości i pożądaniu, rodzących się w pięknych okolicznościach przyrody. Autor stworzył wyraziste postaci pełnego młodzieńczych rozterek Elio i widzianego jego oczami Oliviera – pięknego, niemal idealnego, zdawałoby się, że nieosiągalnego.

3. Miłość kobiet w czasach wiktoriańskich

„Złodziejka”, Sarah Waters, Prószyński i S-ka

„Złodziejka”, jak i inne książki Sarah Waters, m.in. „Niebanalna więź” czy „Muskając aksamit”, należy do najbardziej znanych powieści, opisujących miłosne relacje między dwiema kobietami. Waters, ekspertka epoki wiktoriańskiej, autorka doktoratu poświęconego homoseksualnym bohaterom powieści historycznych, akcję swojej książki umieściła właśnie w czasach, gdy Anglią władała królowa Wiktoria. A czasy te zapisały się w pamięci potomnych jako niezbyt przyjazne okazywaniu uczuć na jakiekolwiek sposoby, a popęd seksualny u kobiet traktowano jako chorobę. I właśnie w tym momencie dziejów przyszło żyć bohaterkom „Złodziejki”, Susan Trinder i Maud Lilly. Ta druga wychowywała się w domu bogatego wujka, kolekcjonującego specyficzne powieści. Pierwsza była córką złodziejki i morderczyni. Pewnego dnia jednak ich losy się połączyły...  

4. Razem w obliczu wojny

„Dni bez końca”, Sebastian Barry, Wydawnictwo W.A.B.

Sebastian Barry, dwukrotny finalista Nagrody Bookera, za „Dni bez końca”, po raz drugi w karierze otrzymał Costa Award. Utwór uzyskał również nominację w organizowanym przez lubimyczytać.pl Plebiscycie Książka Roku 2019 w kategorii Powieść historyczna. Akcja „Dni bez końca” rozgrywa się w XIX-wiecznej Ameryce, do której z ogarniętej głodem Irlandii przybywa siedemnastoletni Thomas McNulty. W Stanach mężczyzna nawiązuje przyjaźń z Johnem Cole'em, obaj zaciągają się do armii i biorą udział w walce z Indianami. Dramatyczne doświadczenia zbliżają mężczyzn do siebie. Thomas i John przygarniają indiańską dziewczynkę i razem z nią zamieszkują daleko od cywilizacji. Jednak nadciągająca wojna secesyjna nie pozwoli im na długo zaznać spokoju... Dzieło irlandzkiego pisarza doceniono przede wszystkim za to, że pięknym, lirycznym językiem opowiada o trudnej, wojennej rzeczywistości.

5. O człowieku, który został skrzywdzony

„Historia przemocy”, Édouard Louis, Wydawnictwo Pauza

Louis – młody (ur. 1992), pochodzący z Francji pisarz za swoją debiutancką powieść „Koniec z Eddym” otrzymał w wieku 22 lat nominację do Nagrody Goncourtów. W 2018 roku ukazała się natomiast w Polsce jego „Historia przemocy”, w której Louis snuje opowieść o tym, co dzieje się z człowiekiem, doświadczającym właśnie tytułowej przemocy. Bohater powieści jest młodym paryżaninem, którego poznajemy, gdy po udanej kolacji wigilijnej wraca od swoich przyjaciół do domu. Po drodze spotyka pewnego mężczyznę – nieznajomy zaczepia go na pustej świątecznej ulicy o 4 nad ranem. Decyzja o tym, czy zaprosić go do domu na zawsze zmienia życie bohatera. „Historia przemocy” jest powieścią autobiograficzną, więc być może przez to jeszcze bardziej poruszającą czytelnika lub czytelniczkę.

6. Homoseksualizm to nie choroba

„Wymazać siebie”, Garrard Conley, Poradnia K

Terapia konwersyjna to rodzaj pseudonoaukowej praktyki, mającej na celu zmianę orientacji psychoseksualnej danej osoby z homoseksualnej lub biseksualnej na heteroseksualną. Właśnie takiemu eksperymentowi został poddany 19-letni Gerrard Conley, a swoje doświadczenia opisał w „Wymazać siebie”. Ten syn fundamentalistycznego pastora z małego amerykańskiego miasteczka został po swoim coming oucie zmuszony do zapisania się na terapię konwersyjną. W innym przypadku straciłby rodzinę i zostałby wykluczony z kościelnej wspólnoty. Młody mężczyzna trafił więc do organizacji Love in Action, gdzie razem z „terapeutami” dogłębnie studiował Biblię, żyjąc niemal w wojskowym rygorze, nastawionym na „wyleczenie” go z homoseksualizmu. Czy jednak możliwe jest, by „wymazać siebie”? Czy upokorzenie, stygmatyzację można w ogóle nazwać terapią?  

7. Nie dla stref wolnych od LGBT

 „Pod tęczą”, Celia Laskey, Prószyński i S-ka

Słyszeliście o strefach wolnych od LGBT? Niestety, w Big Burr też o nich słyszeli. Co więcej, to miasteczko zyskało niechlubny tytuł „najbardziej homofobicznej miejscowości w Ameryce”. Na ratunek rusza jednak queerowa grupa, wysłana do do Big Burr przez organizację, która przyznała mu miano najmniej przyjaznego osobom LGBT+. Jak reagują na pojawienie się nowych osób stali mieszkańcy miasteczka? Niektórzy, jak Linda, witają ich z otwartymi ramionami, z kolei myśliwy Gabe po raz pierwszy sam czuje się jak na celowniku. „Pod tęczą” jest pełną ciepła i humoru książką o tolerancji, zawiłościach ludzkiej psychiki, o tym, czym jest poczucie przynależności.

8. 12 kobiet i ich podróż przez życie

„Dziewczyna, kobieta, inna”, Bernardine Evaristo, Wydawnictwo Poznańskie

„Dziewczyna, kobieta, inna” brytyjskiej pisarki Bernardine Evaristo to powieść wyróżniona w 2019 roku Nagrodą Bookera, a przez „The Guardian” ogłoszona książką dekady. Utwór przedstawia losy dwunastu czarnoskórych kobiet, od początków wieku XX do czasów współczesnych. Jest wśród nich matka-artystka, zbuntowana córka, nauczycielka, sprzątaczka oraz bankierka, której zrobiła oszałamiającą karierę, mimo dodatkowych trudności, jakie miała z powodu swojej rasy, płci, pochodzenia z biednej rodziny. W książce Evaristo nie brakuje lesbijek, osób biseksualnych, transpłciowych, niemal wszystkich odcieni queer-społeczności. Choć w powieściach poświęconych osobom LGBTQ+ często pojawiają się tragiczne, smutne wątki i w dziele Evaristo też ich nie brakuje, to sportretowane przez nią kobiety mają też siłę, sprawczość i, w niektórych przypadkach, także władzę.

9. Felix. I nigdy nie było inaczej

„Felix Ever After. Na zawsze Felix”, Kacen Callender, We need YA

Kacen Callender to osoba autorska uhonorowana Stonewall Award oraz Lambda Award. Felix, bohater powieści, jest czarnoskórym transpłciowym chłopakiem. Pewnym swojej tożsamości, jednak mającym wątpliwości związane z tym, że – w przeciwieństwie do wielu innych osób  – jakoś nie może się zakochać. A przecież nazywa się Love! Chłopiec obawia się, że przez jego kolor skóry i queerowość może nigdy nie doświadczyć miłości. Jego sytuacja staje się tym trudniejsza, że ktoś nagle najpierw publikuje zdjęcia Felixa sprzed korekty płci, a potem zaczyna wysyłać mu transfobiczne wiadomości. Chłopiec planuje więc zemstę. Na drodze do jej zrealizowania będzie się jednak musiał zmierzyć z wieloma niełatwymi emocjami, zostanie też uwikłany w romantyczny trójkąt. 

10. Życie w cieniu zarazy

„Wierzyliśmy jak nikt”, Rebecca Makkai, Wydawnictwo Poznańskie

Makkai wróciła w swojej książce do lat 80. XX wieku i wielkiej epidemii AIDS, dziesiątkującej gejowską społeczność w Stanach Zjednoczonych. Akcja powieści dzieje się w Chicago, ale pewnie równie dobrze mogłaby być osadzona w San Francisco czy Nowym Jorku. Czytając ją, śledzimy losy bohaterów: Yale'a, Charliego, Fiony, Riacharda, Juliana, Terrence'a i wielu innych, Co jakiś czas przenosimy się do Paryża współczesnego i tego z lat 20. XX wieku. Autorka zabiera więc czytelnika lub czytelniczkę w rozdzierającą emocjonalnie podróż w czasie. „Wierzyliśmy jak nikt” to epicka powieść o przyjaźni, miłości w czasach nieustannego zagrożenia, w obliczu tragedii. Książka Makkai została nominowana m.in. do Nagrody Pulitzera i National Book Award. W Plebiscycie Książka Roku lubimyczytać.pl utwór uzyskał w 2020 roku nominację w kategorii Literatura piękna.

11. Jak bardzo może doświadczyć człowieka życie?

„Małe życie”, Hanya Yanagihara, Wydaniwctwo W.A.B.

Skoro o epickich powieściach opisujących losy osób LGBT+ mowa, nie można nie wspomnieć o „Małym życiu”. Yanagihara powołała do życia czterech bohaterów: Jude'a, Willema, JB oraz Malcolma. Wraz z lekturą, czytelnik i czytelniczka poznają historię każdego z mężczyzn, choć na główny plan wysuwają się przede wszystkim cierpienia Jude'a. Co sprawiło, że – choć wydawałoby się, iż do szczęścia niewiele mu brakuje – to jednak bardzo Jude'owi do niego daleko? Dlaczego, mimo kochających ludzi wokół i sukcesów zawodowych, Jude nie potrafi się nimi cieszyć? „Male życie” opowiada o przyjaźni i miłości (homoseksualnej, rodzicielskiej) poddanych ogromnej próbie, o tyranii pamięci, od której czasem nie sposób się uwolnić. Ważnym „bohaterem” książki jest również Nowy Jork, w którym rozgrywa się w znacznej mierze akcja powieści.

12. Uczucie między młodzieńcami z wyższych sfer

„Red, White & Royal Blue”, Casey McQuiston, Prószyński i S-ka

Powieść Casey McQuiston opowiada o uczuciu, które zrodziło się między synem prezydentki USA a potomkiem księcia Walii. A wszystko zaczęło się od tego, że Henry i Alex wylądowali razem... w torcie weselnym, po tym, jak na królewskim dworze wybuchła kłótnia. To ważkie wydarzenie wywołało kryzys dyplomatyczny, więc specjaliści od spraw PR doszli do wniosku, że najlepiej będzie, by młodzi mężczyźni spędzili razem jeden dzień i pokazali, jak świetnie się dogadują. Rzeczywiście, nie wyszło im to najgorzej, ponieważ przyjaźń, która miała zostać wymyślona wyłącznie na potrzeby pokazania jej na Instagramie, szybko przemieniła się w prawdziwe i romantyczne uczucie. Alex i Henry są jednak zmuszeni ukrywać je przed światem. Jak długo dadzą radę wytrzymać w takiej relacji?

13. On, ona, Orlando

„Orlando”, Virginia Woolf, Wydanictwo Znak

„Orlando” Virginii Woolf nie mogło zabraknąć w tym zestawieniu. Ta powieść należy już do klasyki światowej literatury. Opowiada o szesnastoletnim młodzieńcu, żyjącym w czasach panowania królowej Elżbiety I, czyli na przełomie XVI i XVII wieku oraz o trzydziestosześcioletniej kobiecie z lat 20. XX wieku. Oboje łączy fakt, że mają na imię Orlando. Powieść angielskiej pisarki i feministki, jednej z najwybitniejszych przedstawicielek modernizmu XX wieku, opowiada o płynnych granicach między tym, co kiedyś, a tym, co teraz, między jawą a wyobrażeniem. I przede wszystkim – między kobietą a mężczyzną. Sama fabuła zdaje się jedynie stanowić pretekst do rozważań nad tożsamością płciową, społecznymi rolami przypisanymi ludziom na podstawie ich płci biologicznej, ale także nad tym, czym jest literatura i jaką rolę odgrywa w życiu osoby uwielbiającej czytać.

14. Queerowość? To normalność

„Argonauci”, Maggie Nelson, Wydawnictwo Czarne

Książka Maggie Nelson to nie tylko dowód niezwykłej erudycji autorki, ale przede wszystkim intymny zapis relacji między kobietą a osobą niebinarną. „Argonauci” opowiadają też o codzienności w świecie, w którym osoby LGBT mają już (w teorii) takie same prawa jak osoby heteroseksualne. Książka sprowadza queerowość do powszedniości – pokazuje m.in., że w nieheteronromatywnym związku ludzie doświadczają tych samych wyzwań codzienności, co pary heteroseksualne. Bo przecież nie ma dwóch światów – heteroseksualnego i „mniejszościowego”. Warto dodać, że powieść, stanowiąca interpretację mitu o Argo, dokonaną przez autorkę, została wyróżniona Amerykańską Nagrodą Krytyków Literackich. 

15. Pytanie o tożsamość

„Moja znikająca połowa”, Brit Bennett, Wydawnictwo Agora

Wyjaśniając, skąd przyszedł jej pomysł na napisanie tej książki, Bennett powiedziała, że pewnego dnia usłyszała od matki opowieść. Dotyczyła ona miasteczka w Luizjanie, którego mieszkańcy postanowili wiązać się wyłącznie między sobą, by z czasem ich potomkowie mieli coraz jaśniejszą skórę. Bohaterki powieści „Moja znikająca połowa”, bliźniaczki Vignes, również mieszkają w takim miasteczku – zamieszkanym wyłącznie przez, teoretycznie, czarnoskórych, z których jednak „najciemniejsi i tak byli bledsi od Greków”. Desiree i Stella pewnego dnia z rodzinnej miejscowości uciekają. W swojej powieści Bennett zadaje wiele pytań o tożsamość: Czy ta narzucana przez innych jest prawdziwa? Co to znaczy, czuć się „białym” lub „czarnym”? W książce nie brakuje również wątku LGBT+, przewija się w niej kultura queer lat 70. i 80. XX wieku, jedna z bohaterek jest też w związku z osobą transseksualną. Książkę nominowano do National Book Award oraz Women's Prize for Fiction, a prawa filmowe zakupiła stacja HBO.

16. Polski i tęczowy cykl młodzieżowy

„Fanfik”, Natalia Osińska, Wydawnictwo Krytyka Polityczna (1. część cyklu), Wydawnictwo Agora (2. i 3. część cyklu)

„Fanfik” to pełna ciepła trylogia dla młodzieży (i nie tylko), stworzona przez Natalię Osińską. W ramach cyklu powstały trzy powieści: „Fanfik”, „Slash” i „Fluff”. Można pokusić się o stwierdzenie, że książki Osińskiej to taka alternatywna wersja Jeżycjady, taka, w której pojawiają się osoby LGBT. Osińska daje głos tym, którzy często na co dzień milczą, a jednocześnie przedstawia opowieści pełne pozytywnego przesłania. Warto dodać, że w 2016 roku „Fanfik”, a trzy lata później i „Fluff” uzyskały nominację w Plebiscycie Książka Roku lubimyczytać.pl w kategorii Literatura młodzieżowa.

17. Normalni ludzie

„Rozmowy z przyjaciółmi”, Sally Rooney, Wydawnictwo W.A.B.

Sally Rooney błyskawicznie podbiła listy książkowych bestsellerów w Polsce powieścią pt. „Normalni ludzie”. Książka została doceniona także na świecie i nominowana do Nagrody Bookera, przyznano jej w 2019 roku Costa Book Award, historia Connella i Marianne została również zekranizowana. Dopiero po „Normalnych ludziach” ukazała się w naszym kraju debiutancka powieść autorki, „Rozmowy z przyjaciółmi”. Główną bohaterką utworu jest Frances, studentka i początkująca pisarka, pozostająca w bardzo dobrych relacjach ze swoją byłą dziewczyną, z którą razem występuje na poetyckich slamach. Przypadkowa znajomość z dziennikarką Melissą otwiera bohaterkom drzwi do świata pięknych i bogatych domów. A także do serca Nicka, męża Melissy, z którym Frances nawiązuje bliższą znajomość. Rooney, która w „Normalnych ludziach” pisała przede wszystkim o związkach heteroseksualnych, tym razem pokazuje ich różne, także nieheteronormatywne, odcienie.

18. Być LGBTQ+ i żyć w Turcji

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie”, Elif Shafak, Wydawnictwo Poznańskie 

„10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie” to powieść wzruszająca, dowcipna, zasmucająca. O ludziach nieprzystających do tureckiej rzeczywistości, bo chcących żyć po swojemu, tak, by nie musieć dostosowywać się do norm narzucanych przez społeczeństwo kobietom czy mężczyznom oraz wyrażać zgody na wymazywanie z publicznego dyskursu osób transpłciowych. „10 minut...” to również pochwała przyjaźni silniejszej niż śmierć. A jeśli o śmierci mowa, ciekawym i ważnym elementem książki jest opisanie w nim cmentarza zapomnianych, który naprawdę istnieje w Stambule. Powieść uzyskała nominację w Plebiscycie Książka Roku 2020 lubimyczytać.pl w kategorii Literatura piękna.

19. Pomiędzy kobietą a mężczyzną

„Middlesex”, Jeffrey Eugenides, Sonia Draga

„Middlesex” to powieść mającego greckie korzenie Jeffreya Eugenidesa. Właśnie do historii swojego narodu, poprzez snucie rodzinnej opowieści na przełomie aż ośmiu dekad, odnosi się autor w swojej książce. Jednak, jak sam jej tytuł wskazuje, ważnym motywem jest również interpłciowość, a także, choć o tym akurat tytuł nic nie mówi, biseksualność. Bohaterką, wokół której zbudowana została ta epicka opowieść, jest Calliope Stephanides, nastolatka, która odkrywa w sobie pożądanie do koleżanki ze szkoły. To budzi w niej przekonanie, że różni się od innych dziewcząt. Umacnia się ono jeszcze bardziej, gdy Calliope uświadamia sobie, że jej ciało zbudowane jest inaczej niż u ogromnej większości kobiet i mężczyzn. Eugenides za swoje dzieło otrzymał Nagrodę Pulitzera.

20. O miłości i dojrzewaniu jako gej i Azjata w USA

„Wspaniali jesteśmy tylko przez chwilę”, Ocean Vuong, Wydawnictwo W.A.B.

Voung, choć urodził się w Wietnamie, wyemigrował wraz z matką do Stanów Zjednoczonych jeszcze jako dziecko. Książkę „Wspaniali jesteśmy tylko przez chwilę” zadedykował właśnie swojej mamie, która musiała odnaleźć się w obcym kraju, nie znając w ogóle języka i pracując ponad siły. Voung, podobnie jak bohater jego powieści, którego poznajemy jedynie jako Pieska (tak określała go babcia), przysiągł sobie, że języka nowej ojczyzny nauczy się bardzo dokładnie. Powieść opowiada o dojrzewaniu Pieska jako twórcy, ale w większym stopniu jako osoby homoseksualnej, pochodzenia azjatyckiego. Człowieka mierzącego się z wyzwaniami, jakie stawia przed nim amerykańskie społeczeństwo. Społeczeństwo, w którego wizji męskości często nie ma miejsca na bycie gejem, wyrażanie potrzeby bliskości i czułości doznawanej ze strony drugiej osoby.

21. Prawidza historia transpłciowej dziewczynki

„Mam na imię Jazz”, Jazz Jennings, Jessica Herthel, Shelagh McNicholas, Wydanictwo Krytyka Polityczna

„Mam na imię Jazz” to książka skierowana do dzieci, jednak mogąca spodobać się i niejednemu dorosłemu. Jej bohaterką jest Jazz, dziewczynka urodzona  w ciele chłopca, która „od zawsze” wiedziała, że chłopcem nie jest. Zaniepokojeni rodzice zabrali więc dziecko do lekarza, a ten wyjaśnił im, że ich pociecha to osoba transpłciowa, że taka się urodziła i że nie ma w tym nic złego. Książka opowiada prawdziwą historię Jazz, będącej dzisiaj rzeczniczką transpłciowych dzieci. Jej losy opowiedziane są w prosty i przystępny sposób, zrozumiały zarówno dla najmłodszych, jak i tych dorosłych, którzy nigdy wcześniej o transpłciowości nie czytali.

22. O chłopcu, który lubił kolor różowy

„Mój cień jest różowy” Scott Stuart, Wydawnictwo Znak Emotikon

„Mój cień jest różowy” Scotta Stuarta to kolejna tęczowa propozycja (nie tylko) dla dzieci. Książka porusza temat crossdressingu i ekspresji płciowej. Napisana wierszem, przedstawia historię chłopca, który dobrze czuje się w sukienkach i którego ulubionymi zabawkami są lalki. Pojawia się tu też postać ojca, początkowo sceptycznie nastawionego do „wymysłów” syna, który z czasem zaczyna go nie tylko akceptować, ale i wspierać w jego wyborach. W książce znajdują się też krótkie opisy sposobów, na które ludzie mogą się między sobą różnić. A jeśli czytając końcówkę książki „Mój cień jest różowy” uronicie łzę, zapewne nikt nie będzie się Wam dziwił. Publikacja zachęca do wychowywania dzieci w duchu otwartości, polecana jest już dla dzieci od 3. roku życia. 

23. O tym, że czasem nie trzeba się definiować

„Gender Queer. Autobiografia”, Maia Kobabe, Wydawnictwo Centrala

„Gender Queer” to autobiograficzny komiks o nieumiejętności wpasowania się w normy społeczne dotyczące kwestii seksualności i płciowości, oraz o poszukiwaniu własnej tożsamości. Ta książka może pokazać nawet osobom, które o społeczności LGBT+ wiedzą teoretycznie wiele lub/i są w praktyce jej częścią, że odcieni nieheteronormatywności jest bardzo wiele. Że kłopoty z określeniem, wpasowaniem siebie w te odgórnie przyjęte wzorce może mieć tak naprawdę każdy. Komiks, który Maia pierwotnie stworzyła dla swojej rodziny, by ta mogła lepiej zrozumieć, co to znaczy, że ich dziecko jest niebinarne i aseksualne, przerodził się w większy wydawniczy projekt, tłumaczony na kolejne języki.

24. Homoseksualizm? Nie tylko ludzka sprawa

„Z Tango jest nas troje”, Peter Parnell, Justin Richardson, Wydawnictwo AdPublik

„Z Tango jest nas troje” to jedna z najbardziej znanych książeczek dla dzieci, poruszających temat homoseksualności. A wszystko dzieje się za pośrednictwem prawdziwej historii o pingwinach z nowojorskiego ZOO. Roy i Stilo, dwa zamieszkujące ogród samce, żyły w związku przez sześć lat. Panowie podpatrywali inne pary, które na zmianę wysiadywały jajka. Próbowali je naśladować, wysiadując kamienie. W końcu ich opiekunowie podrzucili im prawdziwe jajko, z którego wykluła się ich córeczka, Tango. Wśród nagród i nominacji, które otrzymała książka, znajdują się te przyznawane przez Amerykańskie Towarzystwo Bibliotekarzy, Amerykańskie Towarzystwo Zapobiegania Przemocy wobec Zwierząt oraz Lambda Literary Award. 

25. Carol i Therese, czyli miłość w latach 50. XX wieku

„Carol”, Patricia Highsmith, Noir sur Blanc

Patricia Highsmith zasłynęła jako autorka powieści kryminalnych z bardzo mocno zarysowanym tłem psychologicznym. W 1952 roku pisarka wydała jednak (pod pseudonimem) powieść, która od razu stała się popularna wśród amerykańskich lesbijek. Nazywana powieścią „odważną”, „obalającą stereotypy” i „traktującą homoseksualizm bez odrobiny sensacji”, „Carol” opowiada o początkującej scenografce Therese, która zatrudnia się w wielkim domu handlowym. W przedświątecznym zgiełku panującym w sklepie pewnego dnia poznaje ona piękną, zmysłową, pewną siebie kobietę o imieniu Carol. Panie kontynuują znajomość, a z czasem więź między nimi staje się coraz mocniejsza. 

26. Płeć? Orientacja psychoseksualna? A jakie to ma znaczenie?

„Po co ci szczęście, skoro możesz być normalna?”, Jeanette Winterson, Rebis

Była już mowa w tekście o Sarah Waters, jednej z najbardziej znanych autorek, piszących o miłości, relacjach między dwiema kobietami. Kolejną znaną i cenioną twórczynią, poruszającą się w tej tematyce jest Jeanette Winterson. Autorka za swój debiut z 1985 roku, „Nie tylko pomarańcze”, otrzymała Nagrodę Whitbreada, w 2006 roku wyróżniono ją Orderem Imperium Brytyjskiego. „Po co ci szczęście, skoro możesz być normalna?” to autobiografia lub raczej „legenda, kolejna wersja jej życia”, opowiedziana przez autorkę. Winterson została adoptowana przez bardzo religijnych rodziców, którzy chcieli, by została misjonarką. Ona jednak, ku ich zaskoczeniu, okazała się lesbijką, która, powodowana miłością do przyjaciółki, uciekła z domu.

27. O tym, że w Szwecji nie zawsze było dobrze

„Nigdy nie ocieraj łez bez rękawiczek”, Jonas Gardell, Wydawnictwo W.A.B.

Rebecca Makkai pisała w „Wierzyliśmy jak nikt” o epidemii AIDS w latach 80. XX wieku. Z kolei Jonas Gardell, jeszcze przed amerykańską autorką, również poruszył ten trudny temat, jednak przedstawił wpływ epidemii na życie szwedzkiej społeczności gejowskiej. To nie tylko książka o miłości, mająca potencjał, by wzruszyć największego twardziela, ale również dzieło, które przełamało tabu. To związane z tym, jak szwedzkie społeczeństwo zachowywało się w obliczu epidemii AIDS, jak odnosiło się do zakażonych wirusem homoseksualistów. Dzisiaj Szwecja jawi się jako jeden z najbardziej otwartych wobec osób LGBT+ krajów świata, jednak droga do tej otwartości była, jak udowadnia Gardell w „Nigdy nie ocieraj łez bez rękawiczek”, wyboista. 

28. Pełna ciepła młodzieżówka o relacji dwóch chłopaków 

„Hurt/Comfort”, Weronika Łodyga, Wydawnictwo Kobiece

W świecie fan fiction jako hurt/comfort określa się ten typ np. powieści, w której jednego, cierpiącego fizycznie lub/i psychicznie bohatera, pociesza druga osoba. Tym samym nawiązuje się między nimi relacja. Książka Weroniki Łodygi wpisuje się w ten schemat, choć więcej w niej comfort niż hurt. Główny bohater powieści, Artur, jest przyszłym maturzystą, który co prawda egzaminu z matematyki się nie boi, ale z polskiego...? To już inna historia. Chłopak nie potrafi porozumieć się ze swoim ojcem, najbliższą mu osobą jest przyjaciółka Magda, na siłę próbująca go zeswatać. Artur cierpi na fobię społeczną, więc gdy w autobusie zaczepia go jakiś nastolatek, nie odzywa się do niego słowem. Pech chce, że – jak się wkrótce okazuje – Janek chodzi do tej samej szkoły i jeśli bardzo zależy mu na poznaniu kogoś, to tak łatwo nie odpuszcza. Do jego zalet na pewno należy fakt, że jest dobry z polskiego, co może się Arturowi przydać. 

29. Powieść prekursora literackiej rewolucji seksualnej

„Mój Giovanni”, James Baldwin, Państwowy Instytut Wydawniczy

James Baldwin jest pisarzem o ogromnym znaczeniu dla wielu osób ze społeczności LGBT+. Angażował się w ruch praw obywatelskich, wspierał także Martina Luthera Kinga. W „Moim Giovannim” o rasizmie jednak nie przeczytamy, za to o homoseksualizmie – jak najbardziej. Podnosząc tę kwestię w 1956 roku, gdy książka miała premierę, Baldwin, sam będący gejem, stał się jednym z pionierów literackiego obrazu rewolucji seksualnej. „Mój Giovanni” opowiada o białym Amerykaninie, mieszkańcu Paryża, rozdartym pomiędzy miłością do kobiety, Helli i do mężczyzny, Giovanniego. Postaci w książce są zarysowane przez jej autora tak wyraziście, że trudno o nich zapomnieć. 

30. Siedmiu mężów i jedna ukochana

„Siedmiu mężów Evelyn Hugo”, Taylor Jenkins Reid, Czwarta Strona

„Siedmu mężów Evelyn Hugo” opowiada o tytułowej Evelyn, uznanej aktorce, która pewnego dnia postanawia udzielić wywiadu Monique, a wręcz żąda, by to właśnie ta dziennikarka z nią go przeprowadziła. Gdy już dochodzi do rozmowy, okazuje się, że nie będzie ona miała formy zwykłego wywiadu. Evelyn postanawia opowiedzieć Monique historię całego swojego życia, która może zostać opublikowana dopiero po jej śmierci. Aktorka opowiada o sprawach, o których opinia publiczna nie miała pojęcia, bo gdyby część z tych informacji ujrzała światło dzienne, z dużym prawdopodobieństwem zaszkodziłaby karierze bohaterki. „Siedmiu mężów Evelyn Hugo” to powieść poruszająca ważne kwestie społeczne – mówi o tym, że kobieta, nawet jako znana i ceniona aktorka, przez lata widziana była głównie jako matka, realizacji na tym polu wymagano od niej przede wszystkim. W powieści nie zabrakło również wątku LGBT – dla swojej ukochanej Evelyn mogła poświęcić wiele, nawet uknuć intrygę po to, by oszukać szukających sensacji dziennikarzy.

Tekst po raz pierwszy ukazał się w czerwcu 2021 roku.

[ec, as]