Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Przeczytałam, mniej więcej od połowy narastały we mnie mieszane uczucia. Staram się zrozumieć całkowity brak w powieści homoseksualnego pożądania (ale dlaczego te dziewczyny uparcie niczego takiego nie odczuwają, są bezcielesne, tylko się głaszczą i mają emocjonalne rozterki? czy są aseksualne? o co tu chodzi?), ale już trudno mi wyjaśnić sposób przedstawienia pokolenia rodziców i całego społeczego entourage'u. Karykaturalna, stockowa matka, homofobiczny ojciec przedstawiony empatycznie jako bohater pozytywny, w dodatku ze sporą dawką klasizmu ("prosty" monter oczywiście "nie rozumie" nazw w menu restauracji i ledwo wie, co to hummus. serio?). Niby są tu pewne sugestie strukturalnego wykluczenia, niby nad bohaterkami i bohaterami unosi się jak Lewiatan system społecznej kontroli, który utrzymuje homofobiczne status quo ("Co pomyślą sąsiedzi?"), a mimo to wnioski-taktyki przetrwania zatrzymują się na poziomie mentalności wyborcy PO z ciepłego środka - matce i ojcu opadają ręce, przed nimi jeszcze wiele pracy, nienormatywność dzieci jest dla nich problemem do oswojenia, jak dobrze, że mogą to zrobić... razem (tak, jedynych dwoje dorosłych bohaterów książki, kobieta i mężczyzna, tworzy parę), znowu w ramach normatywnego kontinuum. Dzieciaki "niech się jakoś trzymają, to będzie dobrze", oczywiście pod warunkiem że będą się przeciwstawiać podtapiającej je ze wszystkich stronn homofobii i oczywiście nie będą "mięczakami", bo świat prowincjonalnych homofobów jest złowieszczym, ontologicznym złem i przecież czymś zupełnie innym niż świat miastowych, którzy "próbują zrozumieć". Przykre, ale w powieści Osińskiej cała reszta to queer art of failure i nawet tutaj, po tym wszystkim, to heterykom przypada w udziale fluff. Dlaczego?

Przeczytałam, mniej więcej od połowy narastały we mnie mieszane uczucia. Staram się zrozumieć całkowity brak w powieści homoseksualnego pożądania (ale dlaczego te dziewczyny uparcie niczego takiego nie odczuwają, są bezcielesne, tylko się głaszczą i mają emocjonalne rozterki? czy są aseksualne? o co tu chodzi?), ale już trudno mi wyjaśnić sposób przedstawienia pokolenia...

Potężne rozczarowanie. Dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane. Autorom zabrakło nie tylko elementarnego wyczucia w sprawach LGBTQ+, ale i społecznej wrażliwości. Co może bowiem wyniknąć z wykładu o różnorodności w przyrodzie przepisanego na rzeczywistość ludzkiej klasy średniej w polskim wydaniu? Mamy tu bowiem: mamę ślimaka, tatę ślimaka i ich zagubione dziecko, które doznawszy szykan w pełnej uprzedzeń klasie (tak, małe zwierzątka też są tutaj transfobami) poznaje, ach!, galerię odmieńców: lesbijki wychowujące dziecko, dwa bociany (to samce-mężczyźni, więc oczywiście jedzą kiełbasę, męsko!), rybę, która zmienia płeć. W ten sposób otrzymuje ważną naukę: odmienność to wartość, nie trzeba się przejmować, bo każdy jest inny. Nawet zwierzaki tej samej płci mogą się kochać tak jak jak mama i tata, zadziwiające! Sam nie jest sam (sama). Jest po prostu jednym z odmieńców i to jest OK.

Szkodliwość tego typu narracji jest oczywista: w żaden sposób nie dekonstruuje rzeczywistości, która jest źródłem symbolicznej przemocy, nie pokazuje, jak stawiać jej opór, nie daje żadnych narzędzi, żeby szukać dróg afirmacji nienormatywnych tożsamości, wykraczających poza zastane binarne podziały genderowe, ze względu na tożsamość płciową, orientację itp. Autorzy nie zadali sobie trudu, żeby wskazać strukturalne źródła wykluczenia smutku Sam (Sama) - znaturalizowanego przekonania, że istnieją tylko dwie płcie, którego nośnikiem wszystkie postacie książki. Ten fundamentalny błąd i pomieszanie pojęć - autorzy nie mogą się zdecydować, czy płeć jest określona przez biologię, czy skonstruowana - rozkłada tę książkę na łopatki. Nie pomaga też fatalna redakcja (zarówno na poziomie edytorskim, jak i językowym - zdarzają się tu kilkukrotnie złożone zdania najeżone imiesłowamie, których raczej nie ogarną dorośli, a co dopiero dzieci).

Najzabawniejsze i najbardziej gorzkie jest to, że pod koniec książki dowiadujemy się, że spotkanie z nienormatywnymi zwierzakami jako specjalne zadanie w klasie dostała/dostał tylko... Sam! Nauczycielka i uczniowie, którzy ją (go) szykanowali, najwyraźniej zdaniem autorów książki edukacji nie potrzebują. Wystarczy, że Sam przestanie się martwić i już będzie OK, przemoc zniknie, a jak już wybierze, czy chce być chłopcem, czy dziewczynką, to już w ogóle (tak, w tej książce, napisanej przez biolożkę, ślimaki wybierają). Właśnie dzięki takim mądrościom Polska jest jednym z najgorszych miejsc do mieszkania dla nas, osób LGBTQ+, w Europie. Niestety ta publikacja dokłada do tego cegiełkę.

Potężne rozczarowanie. Dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane. Autorom zabrakło nie tylko elementarnego wyczucia w sprawach LGBTQ+, ale i społecznej wrażliwości. Co może bowiem wyniknąć z wykładu o różnorodności w przyrodzie przepisanego na rzeczywistość ludzkiej klasy średniej w polskim wydaniu? Mamy tu bowiem: mamę ślimaka, tatę ślimaka i ich zagubione dziecko, które...

Opis wydawcy wydaje mi się nieco przesadzony (wzmianka o pełnokrwistych postaciach nasuwa podejrzenia, że osoba pisząca blurb co najwyżej ksiażkę przekartkowała). Owszem ,zapewne można czytać "Dunbara" jako moralizującą satyrę na "zdeprawowane", wyrachowane, cyniczne finansowe elity, które kpią sobie z nieco już zużytych wartości takich jak rodzina, miłość kobiety i mężczyzny, lojalność, uczciwa praca itp., ale to tyle, co nic nie powiedzieć o tej książce. Zresztą kogo by obchodziły takie diagnozy w XXI wieku? To, co ciekawe, rozgrywa się w raczej napięciu między przerysowaną konwencją dramatu a wpisaną w nią mętną pustką, po której błądzi tytułowy Dunbar - zdetronizowany magnat medialny, który poświęcił życie manipulacjom zbiorową wyobraźnią. Splątane, bezsensowne halucynacje i całkowita utrata władzy nad znaczeniami: oto, co pozostaje po prawodawcach szumu informacyjnego ery postprawdy - zdaje się mówić St Aubyn, rekonstruując to całe szaleństwo językiem kunsztownym i nasączonym czarnym humorem, mistrzowsko przełożonym przez Macieja Płazę. Pozostaje tylko jedno pytanie: co zostanie po ironicznym szumie St Aubyna?

Opis wydawcy wydaje mi się nieco przesadzony (wzmianka o pełnokrwistych postaciach nasuwa podejrzenia, że osoba pisząca blurb co najwyżej ksiażkę przekartkowała). Owszem ,zapewne można czytać "Dunbara" jako moralizującą satyrę na "zdeprawowane", wyrachowane, cyniczne finansowe elity, które kpią sobie z nieco już zużytych wartości takich jak rodzina, miłość kobiety i...

Książka Klickiej - poza piękną okładką - nie zrobiła na mnie większego wrażenia. Owszem, ma swoje momenty w warstwie anegdotycznej (budzące odległe skojarzenia z "Trąbką do słuchania" Leonory Carrington), natomiast, jak ktoś słusznie zauważył poniżej, "bohaterka dużo myśli, ale niewiele z tego wynika". W pewnych okolicznościach przecież nie byłoby to problemem, a jednak tutaj jakoś jest. Język nasączony pop-oniryzmem wydaje się w "Zdroju" raczej barierą oddzielającą od opisywanego świata, a nie budulcem czy to czutej rzeczywistości, czy to czującej podmiotowości, ni to anegdota, ni to diagnoza, tak jakby narratorka nie była w stanie się zdecydować, czy chce wyostrzyć swoje widzenie, czy kontemplować rozmazaną plamę, i próbowała ten problem zatuszować humorem (tak niewiele trzeba, żeby w 2019 roku potraktować PRL lekko, z humorem... tylko po co?). Jest też jakoś przykre, że jakikolwiek ruch w statycznej sanatoryjnej rzeczywistości animuje tylko bohater, podczas gdy sanatoryjne towarzyszki są tylko wprawdzie zabawnym, ale kartonowym tłem... Wszystko to stawia czytelniczkę w niezręcznej i dość zawstydzającej sytuacji.

Książka Klickiej - poza piękną okładką - nie zrobiła na mnie większego wrażenia. Owszem, ma swoje momenty w warstwie anegdotycznej (budzące odległe skojarzenia z "Trąbką do słuchania" Leonory Carrington), natomiast, jak ktoś słusznie zauważył poniżej, "bohaterka dużo myśli, ale niewiele z tego wynika". W pewnych okolicznościach przecież nie byłoby to problemem, a jednak...

Zostawiam sobie "Dni bez końca" na leniwą letnią chwilę tyleż z powodu epickiego nurtu Barry'ego, któremu, sądząc po lekturze pierwszych stron, warto dać się porwać, co ze względów osobistych - jako nieheteroseksualna młoda dziewczyna zaczytywałam się w westernach i opowieściach o Południu, chyba instynktownie przeczuwając w amerykańskich rubieżach opisywanych przez klasyków pewną przestrzeń wolności, zawieszenia sztywnych reguł heteroseksualnego "cywilizowanego" świata z jego konserwatywnym modelem domu, dzieci, rodziny. Podobną intuicją wykazał się Barry, lokalizując w tej czasoprzestrzeni romans wymykający się tyloma krętymi drogami regułom heteroseksualnej gry, a także - co równie, jeśli nie bardziej zachwycające - wywrotowo upatrujący możliwości przepracowania historii europejskiej przemocy na gruncie nienormatywnej miłości.

Zostawiam sobie "Dni bez końca" na leniwą letnią chwilę tyleż z powodu epickiego nurtu Barry'ego, któremu, sądząc po lekturze pierwszych stron, warto dać się porwać, co ze względów osobistych - jako nieheteroseksualna młoda dziewczyna zaczytywałam się w westernach i opowieściach o Południu, chyba instynktownie przeczuwając w amerykańskich rubieżach opisywanych przez...

Pierwsze rozdziały książki mogą nie zrobić większego wrażenia: historia ciężka ze względu na wagę tematu, komunikatywnie opowiedziana z nieco odmiennej perspektywy, bo oczami przedwcześnie zmarłej młodej heteroseksualnej kobiety z dużego miasta, której niczym niewyróżniające się życie wywraca do góry nogami diagnoza śmiertelnej choroby. Opowieść o szoku, niezgodzie, stopniowym wsiąkaniu w szpitalne rytuały, jednym słowem: o stawaniu-się-chorą-na-raka.
Tyle że w tym miejscu w tej tragicznie banalnej i banalnie tragicznej historii pod powierzchnią z pozoru anegdotycznych opisów wzbiera stopniowo, niezauważalnie potężny, niepowstrzymany ruch kontra: przewrotny, bezkompromisowy gest sprzeciwu wobec stania-się-chorą, ale co ważne, traktowany nie jako akt jednostkowego heroizmu, lecz wręcz przeciwnie: jako odpór dawany opresywności kulturowej narracji o raku, przydzielającej chorym i ich otoczeniu tragiczne role w rakowym scenariuszu i podsuwającym kojące racjonalizacje choroby. I to odpór skuteczny i strategicznie przemyślany, bowiem "Mięcho" przeciwstawia kliszom i teleologiom potężną, afirmatywną, zakorzenioną w cielesnym doświadczeniu skoncentrowaną wiązkę energię życiowej. To próba opowiedzenia o śmiertelnej chorobie poza językiem martyrologii, teologii, heroizmu, wymknięcia się kategoryzacjom wpisującym osobę chorą już nie w porządek życia, a śmierci. W tej opowieści chore ciało już nie jest polem walki, lecz nadal, a nawet jeszcze bardziej intensywnie, porowatym, tętniącym i czułym medium kreowania i odczuwania przyjemności, przestrzenią twórczego wytyczania sobie nowych granic, a nie rezygnacji pod naporem ograniczeń. I mimo że załączone wywiady z onkolożką i psycholożką pozostawiają spory niedosyt (rozmówczynie wypadają na tle Żukowskiej dość blado), z trzech zebranych wyłania się w sumie zarys potężnego projektu emancypacji - nie przez walkę, bohaterstwo, wiarę w siłę wyższą, wolę bóstwa czy winę, ale zupełnie i dosłownie, jak głosi tytuł - przez wyzwalającą zgodę na stanie się mięchem.

Pierwsze rozdziały książki mogą nie zrobić większego wrażenia: historia ciężka ze względu na wagę tematu, komunikatywnie opowiedziana z nieco odmiennej perspektywy, bo oczami przedwcześnie zmarłej młodej heteroseksualnej kobiety z dużego miasta, której niczym niewyróżniające się życie wywraca do góry nogami diagnoza śmiertelnej choroby. Opowieść o szoku, niezgodzie,...

Kunsztowny portret psychologiczny mężczyzny w średnim wieku, jakich wiele, którego świat rozkrusza się po kawałku pod ciśnieniem straconych złudzeń - ich ucieleśnieniem jest "piękna młoda żona", najbardziej prestiżowa zdobycz mężczyzny według standardów jego płci i klasy. Proza wysokiej próby, podważająca zachodni mit oparty na przekonaniu, że warunkiem spełnienia mężczyzny są wyższe wykształcenie, kariera, luksus, namiętna kochanka, spłodzenie potomka i troskliwa, oczywiście: piękna i młoda, żona. Z chirurgiczną precyzją, ale i wyważoną subtelnością, oszczędnymi ruchami poluzowując każdy z tych wątków, Wieringa pokazuje, że toksyczny zachodni model heteromęskości niesie ze sobą także surowe wymogi: paraliż zdolności do odczuwania empatii, czułości, umiejętności płaczu i wychylenia się poza to, co ludzkie. Z kawałków tego rozbitego krzywego zwierciadła wyłania się przejmujący portret - człowieka w obliczu przesądzonej katastrofy, która jest czymś znacznie gorszym, niż tylko zbliżającą się śmiercią.

Kunsztowny portret psychologiczny mężczyzny w średnim wieku, jakich wiele, którego świat rozkrusza się po kawałku pod ciśnieniem straconych złudzeń - ich ucieleśnieniem jest "piękna młoda żona", najbardziej prestiżowa zdobycz mężczyzny według standardów jego płci i klasy. Proza wysokiej próby, podważająca zachodni mit oparty na przekonaniu, że warunkiem spełnienia mężczyzny...

„Książka o młodej kobiecie, która zmienia się w maciorę”, piszą o tej książce krytycy i krytyczki, tak jakby samo wyobrażenie kobiecego ciała morfującego w nagi, tłusty, niemy blok mięsa miało siłę przyciągania wystarczającą, żeby sięgnąć po debiutancką książkę Marie Darrieussecq, utrzymaną w onirycznej estetyce dystopijną opowieść o płynnej naturze granicy między tym, co ludzkie i co zwierzęce, o rozstaniu z człowieczeństwem z narodzinami totalitarnej biowładzy w tle, o rozpadzie modelu kobiety ukształtowanego przez kulturę i wywłaszczaniu go przez (nie)ludzką, zakorzenioną w materialności samoświadomość. Pobrzmiewa w tej zwięzłej frazie wstydliwie skrywana przyjemność z ponawianego aktu przywoływania tej sugestywnej metafory, która mówi więcej o problematyce książki Darrieussecq niż jakiekolwiek analizy powołujące się na koncepcje Agambena czy Deleuze'a i Guattariego.

Siła rażenia Świństwa (Truizmów) nie sprowadza się bowiem do trafnie dobranej metafory, czy raczej eksperymentalnego procesu stawania-się-zwierzęciem czy stawania-się-świnią jako modelu uchodzenia przed większościową kulturą poddającą kobiece ciało utowarowieniu i fetyszyzacji. Szokujące jest to, co autorka decyduje się z nią zrobić: zamiast drastycznych, nieznośnie przykrych opisów bolesnej metamorfozy, wręcz przeciwnie - obojętnym tonem snuje opowieść o przemianie, zahaczającą o codzienne sprawy i drobne zaskoczenia, wyznaczaną jednostajnie zmiennym rytmem podmywających świńskie ciałko przyjemności czerpanej z przeżuwania opadłych żołędzi, wygrzewania się w słońcu czy łagodnego masowania porowatych zwałów skóry w kałuży chłodnego błota. Wszystko to sprawia, że w książce Darrieussecq rozstanie z człowieczeństwem odbywa się po cichu i w milczeniu i staje się intymnym aktem emancypacji. W chwiejnej, przetrąconej rzeczywistości raz po raz wstrząsanej przewrotami i rozdzieranej okrzykami faszystów, miękkie, wrażliwe ciało maciory staje się bardziej niż kuszącą możliwością osiągnięcia utraconego spokoju.

http://fartuszek-hotentocki.blogspot.com/

„Książka o młodej kobiecie, która zmienia się w maciorę”, piszą o tej książce krytycy i krytyczki, tak jakby samo wyobrażenie kobiecego ciała morfującego w nagi, tłusty, niemy blok mięsa miało siłę przyciągania wystarczającą, żeby sięgnąć po debiutancką książkę Marie Darrieussecq, utrzymaną w onirycznej estetyce dystopijną opowieść o płynnej naturze granicy między tym, co...

Wspaniała pochwała heroizmu krzątactwa i okropna fabularnie historia, w której bohaterami są język i emocje - ekscentryczne, szczere, skrzące, stale napięte między zachwytem a rozpaczą nad światem, w którym nic, włącznie z orientacją seksualną, nie wymyka się podstawowej zasadzie migotania i przepływów. No i drugie po "Legendzie o samobójstwie" rewelacyjne tłumaczenie wydawnictwa Pauza.

Wspaniała pochwała heroizmu krzątactwa i okropna fabularnie historia, w której bohaterami są język i emocje - ekscentryczne, szczere, skrzące, stale napięte między zachwytem a rozpaczą nad światem, w którym nic, włącznie z orientacją seksualną, nie wymyka się podstawowej zasadzie migotania i przepływów. No i drugie po "Legendzie o samobójstwie" rewelacyjne tłumaczenie...