Katarzyna Tubylewicz

Kolega z Sandomierskich pagórz polecał mi książek, wspominając którąś z historii o tym jak kobiety z szwedzkiego mopsu próbują wciągnąć do szwedzkiego społeczeństwa kobiety imigrantów z krajów gdzie nie tak często te nawet nie miały okazji nauczyć się czytać. To mój pierwszy reportaż przeczytany o Szwecji. Muszę przyznać mi się podobało na pewno wtrącenia szwedzkich słów to mogłem je sobie ponotować do listy fiszek Trochę nie spodziewałem się tak ciężkiej tematyki, i gdybym wcześniej wiedział bym przemyślał lubej wręczać na prezent ;D Czytając to w 2024 trzeba pamiętać, że książka była wydana w 2017. Było to dwa-trzy lata od epicentrum kryzysu imigracyjnego. Dla porównania chętnie bym przeczytał jakąś analizę jak sprawa się rozwinęła – w końcu minęło już 10 lat. Książka jest faktycznie trochę pisana pod przekonania autorki – a te mają pewne podstawy. Problem asymilacji dziesiątek tysięcy ludzi którzy uciekli z często okropnych miejsc, nie jest proste łatwe ani przyjemne. Błędem na pewno był brak odpowiedniego „formatowania” ludzi chcących zostać obywatelami Szwecji. Koncept równości kobiety i mężczyzny nie jest konceptem ani oczywistym ani przesadnie starym, i by imigrantów oraz ich rodziny do tego przekonać trzeba użyć jednak pewnego nacisku. Jest też oczywiście pewna sprzeczność zaistniała u lewicowego podejścia – jak akceptować i nie szufladkować ludzi, wśród których tak medialna część potrafi nie przestrzegać praw kobiet o prawach ludzi LGBT nie mówiąc. Bardzo mi się podobały wywiady z osobami emigrującymi z polski w kolejnych falach, tudzież ich dziećmi. Emigracja polskich żydów w czasie wojny, żydów pozbawionych obywatelstwa w 1969, emigracji solidarnościowej z 1981 do końca komuny, czy kończąc na balcerowiczowej i tej unijnej – każda miała inny charakter, inne oczekiwania a i Szwecja do której każda fala migrowała była całkiem inna. Z takich rzeczy co się dowiedziałem, że podejście do żydów nie było tak krystaliczne za czasów wojny – i dopiero pod koniec się zmienił to z grubsza wiedziałem – choć i też warto pamiętać, że 43-45 to te najgorsze lata dla żydowskich społeczności na terenach okupowanych przez Niemcy. Zdarzyło mi się też słyszeć o sterylizacji obywateli niezdolnych z lat 50 i 60 tych. Za to jakoś mnie zaskoczyło, że do przyznania się do błędu i wypłacenia rekompensat przez szwedzki rząd przyczynił się polski emigrant z emigracji z 69 tych – Maciej Zaremba Bielawski. I w jakiejś przyszłości mam nadzieję że zgarnę jakąś jego książkę, bo mnie zaciekawiła sama postać. Nie wiedziałem za bardzo o podejściu do osób o raczej słabym podejściu do osób zarażonych HIV w tym homoseksualistów – ciekawe jest spostrzeżenie, że ta choroba dotykająca różnych ludzi także bliskich, złamała poniekąd duży konserwatyzm i odrzucenie wobec tych środowisk. I to podejścia nawet lekarzy były dosyć kontrowersyjne (był bodajże wątek o dyskusji tatuowania nosicieli na hiv) Emigracja z lat 90 tych z Bośni żałuje że bardziej nie poruszono choć było – jestem ciekaw jak pokolenie zlatana ibrahimovicia w swojej masie odnalazło się w szwedzkim społeczeństwie. Ciekawym przykładem czym się różni szwedzka uprzejmość był przykład, że gdy do twojego dziecka przychodzi inne dziecko, to nie zapraszasz je na obiad – bo przecież twój rodzic może być zły że zjadłeś u nich. Co nie jest raczej domyślną rzeczą o której bym pomyślał. Ciekawe się czytało emigrantów, którzy są z bardziej liberalnych środowisk i sami są za większym naciskiem asymilacyjnym na ich rodaków. Szwecja trochę przespała moment gdy ci sami ludzie przybyli i jeszcze jechali na endorfinach próbowali się uczyć języka, szukać pracy – a czekali w długiej procedurze przyznaniu prawa pobytu. Też by się przydało omijać „czapę” środowisk emigranckich – gdyż te mają tendencję często zbytnio patriarchalne – co jest trochę paradoksem by w zliberalizowanej Szwecji z silną rolą kobiet. „Rasizm niskich oczekiwań” to pojęcie pojawiające się – i mające trochę specyfike jak dobry nóż – można ją używać w dobry i zły sposób. Z wywiadu z Afgańczykiem, który został w Szwecji policjantem, najbardziej podobał mi się fakt – że jako dziecko chodzące do szkoły usłyszał stwierdzenie od nauczyciela, że idzie właśnie po ścieżce rowerowej i lepiej żeby z niej zszedł – chodząc potem z rodzicami, którzy też chodzili po ścieżce – miał większą wiedze od nich – stawał się jako 10 latek przewodnikiem dla nich dorosłych co nie jest domyślną rolą dziecka Rozmowa z Amineh Kakabaveh – postać jak rozumiem kontrowersyjna, ale jak na kurdyjkę przystało dosyć charakterystyczną, niechętną islamowi. Chętnie bym przejrzał jej kiedyś biografię więcej. Z tego co widziałem w 2019 została usunięta z partii Lewicy To co mnie zirytowało szczególnie w dzisiejszych czasach to naiwny pacyfizm co niektórych (pani biskupka kościoła luterańskiego) jako takim handlu broniom krajom w stanie wojny – może lepiej naciskać by nie sprzedawać broni krajom agresywnym czy totalitarnym dyktatorom. Takie gadanie nie dla sprzedaży broni bez żadnych „ale” doprowadza do różnych patologii… Jest w moim odczuciu trochę za dużo osób wyróżniających się – takich trochę rodzynków. W sensie – to z jednej strony ciekawe rozmowy z osobami homoseksualnymi, które odnalazły swoje miejsce w Sztokholmie, czy biskupkę kościoła luterańskiego orientacji homoseksualnej. Ale szczerze trochę to wykrzywia też obraz. Jeśli to homogeniczne społeczeństwo, by warte też był jakiś kontrowersyjny libek z Sztokholmu. Tacy też są co prawda – szczególnie na początku parę twardych kobiet związanych z zarządzaniem ośrodkami dla uchodźców. Postać Larsa Vilksa mi musze przyznać nie była znana. To on namalował psa z głową Mahometa. Przez lata był eskortowany przez policję – aż do 2021 gdy zmarł razem z policjantami w wypadku – ich samochód zjechał na bok i zderzył się z ciężarówką. Ciekawa na pewno była perspektywa szwedzkiej reżyserki teatralnej Natalii Ringer. I dwa ostatnie rozmowy – jedna z panią co straciła w Tajlandii dwójkę dzieci i męża oraz z osobą zajmującą się ceremoniami pogrzebowymi było jak dla mnie pasującą klamrą na książką. Podsumowując. Podobała mi się, trochę ciężka tematyka, ale częściowo przez to ciekawa. Jest to dobra książka do zrobienia notatek na temat Szwecji do dalszego wertowania – na pewno nie jest to kraj idealny, ale nie jest też niewiadomo jakim Afganistanem jak to u nas lubiło się swojego czasu rysować. Obecny rząd Moderaterny poparty przez Liberalerna i Kristdemokraterna – z cichym wsparciem Sverigedemokraterna – w książce piętnowany za początki zbytnio idące w rasistowskie i nadal miejscami w tą stronę dążące – na razie wydaje się nie być jakoś diametralnie zły. Szwecja dołączyła w końcu do NATO i razem z nim Finlandia, podobnie jak poprzedni lewicowy rząd wspiera Ukraine, choć może w mniejszym stopniu.