Bycie świadkiem ewolucji talentu reporterskiego Ilony Wiśniewskiej to wspaniałe doświadczenie czytelnicze! W swej najnowszej prozie reportażowej "Lud. Z grenlandzkiej wyspy" pisarka wzbija się nie tylko na wyżyny swoich warsztatowych umiejętności, ale i zszywa siebie z pokrytym bielą światem, silniej zaznaczając swoją obecność w tekście. Tym razem wyruszyła na Uummannaq – wysepkę, którą trudno dostrzec na mapie świata. Bodźców do wyprawy na zachodnie wybrzeże Grenlandii pisarka dopatruje się w głodzie wyobraźni, którą trzeba stymulować coraz to nowszymi opowieściami, oraz tęsknocie za białym. Wiśniewska podjęła pracę jako wolontariuszka w tamtejszym domu dziecka w zamian za możliwość utrwalania arktycznego świata na papierze i w obiektywie, ale zarządzający placówką zastrzegli sobie, że reporterka nie może wywlekać na światło dzienne spraw wewnętrznych ośrodka.

Czytelnik może odnieść wrażenie, że tylko poetycznym językiem, którym z dużą wprawą posługuje się autorka, można oddać inność północnego lądu. Utarte frazy i sztampowe wyrażenia nie przystają do tak odmiennej rzeczywistości. Można zaryzykować stwierdzenie, że Wiśniewskiej wskutek obcowania z Grenlandczykami udziela się myślenie obrazami i emocjami. Świadczą o tym oszczędnie stosowane środki wyrazu artystycznego np. wyspa wmarznięta w milczące morze, od niepatrzenia rzeczy znikają, uśmiechnięta cisza. Autorka bardzo łagodnie i swobodnie przechodzi od tematu do tematu, dyskretnie przywołując w ramach uściślenia informacje na temat historii politycznej Grenlandii i gramatycznej specyfiki języka rdzennej ludności.

Głównym przedmiotem zainteresowania reporterka uczyniła stosunki i napięcia społeczne panujące na Grenlandii. Swoistym leitmotivem stała się tożsamość kulturowa Grenladczyków w kontekście konsekwencji wielowiekowej danizacji  i zapędów niepodległościowych. Z wypowiedzi bohaterów nie wyłaniają spójne wnioski. Z jednej strony pojawia się niechęć do dawnych kolonizatorów za paradoksy polityki językowej (duński przepustką do wyższego wykształcenia) i powojenną operację na żywym organizmie (oddzielenie dzieci od rodzin w imię postępu), a z drugiej zaś pozytywnie akcentuje się gospodarcze wsparcie pozyskane ze strony Duńczyków.

Warsztat Wiśniewskiej cechuje głębokie podejście socjologiczne i etnologiczne względem percypowanego przedmiotu. W żadnym wypadku nie uprawia narracji europocentrycznej, wzbrania się przed porównaniami i wystawianiem krzywdzących ocen. Z pokorą i uśmiechem respektuje zasady gospodarzy nawet w kwestii zmiany nawyków żywieniowych (reporterka była przez dwadzieścia lat wegetarianką, ale nie odmówiła poczęstunku złożonego z filetu wieloryba). A ponadto odpowiada na niezręczne pytania o pierwsze kontakty seksualne. Postawa Wiśniewskiej charakteryzuje się otwartością i uważnością. Z powściągliwym zachwytem i empatią rozgląda się wokół siebie i rejestruje każdy ułamek oswajanego otoczenia. W porównaniu z poprzednimi książkami śmielej wpisuje samą siebie w tekstowy świat, wracając wspomnieniami do rodzinnego Prószkowa i człowieka legendy wrocławskiej polonistyki.

Tuż po zakończeniu tej niezwykłej lektury udałam się na spotkanie autorskie z reporterką. Ilona emanuje niesamowitą energią i poczuciem humoru. Zażartowała, że bez trudu znalazła swoje miejsce na Grenlandii, bo jako filolog polski idealnie nadawała się do sprzątania i fotografowania. Nie uśmiechała się jej perspektywa pracy w przetwórni ryb, dlatego też postanowiła zabawić na dłużej w domu dziecka jako sprzątaczka i pomoc kuchenna. Mimo że mieszkańcy wyspy ciągle się z niej śmiali, to odbierała ten śmiech jako sympatyczną reakcję na drugiego człowieka. Zjednywanie sobie sympatii i zaufania rozmówców nie sprawia pisarce większych problemów: z jednym trzeba napić się wódki, z drugim gdzieś poszlajać, a z trzecim łowić ryby.

I jeszcze anegdotka na koniec! Autorka zapytana o poziom współpracy z wydawcą zdradziła nam, jak początkowo przebiegały kontakty z  Łukaszem Najderem, którego niemal wszyscy kojarzą z Facebooka. Otóż redaktor prowadzący miał porównać reporterkę do typowej polskiej gospodyni hołdującej zasadzie czym chata bogata. Po przeczytaniu pierwszego maszynopisu opowiadacz ze Zgierza powiedział: „Dziewczyno, weź pochowaj to wszystko, wystaw same konkrety”. Rozmowie Katarzyny Zawadzkiej z Iloną Wiśniewską towarzyszył pokaz slajdów, jako że fotografie nie tyle korespondują z reporterskim przekazem, co go uzupełniają. 

Bycie świadkiem ewolucji talentu reporterskiego Ilony Wiśniewskiej to wspaniałe doświadczenie czytelnicze! W swej najnowszej prozie reportażowej "Lud. Z grenlandzkiej wyspy" pisarka wzbija się nie tylko na wyżyny swoich warsztatowych umiejętności, ale i zszywa siebie z pokrytym bielą światem, silniej zaznaczając swoją obecność w tekście. Tym razem wyruszyła na Uummannaq –...