Tymon Ateńczyk

Zajrzałem do Wikipedii, a tam notka, że "Tymon Ateńczyk" może być dziełem dwóch, a nawet więcej autorów, że może to dzieło niedokończone, że...
Może to wszystko prawda, lecz przecież nie mam pisać recenzji kolejnego dramatu wielkiego Szekspira, a jedynie wyrazić swoje zdanie. A do tego nie jest mi niezbędna wiedza teoretyczna. Raczej własne odczucia.
Nie potrafię zaklasyfikować utworu do jakiegoś konkretnego gatunku. Komedia - na pewno nie, choć elementy zabawne są, szczególnie w pierwszym akcie. Tragedia? W warstwie psychologicznej na pewno, ale na scenie krwi brak. Jakiej zabójstwo (w tle), jakieś wojny domowe (o których wiemy z wypowiedzi), ale śmierć nie jest dramatyczna. To raczej sztuka w dzisiejszym rozumieniu, pełna emocji, jednak bez aktów desperacji. Choć akty rozpaczy są, a jakże.
Właśnie w warstwie psychologicznej rozgrywa się dramat głównego bohatera. Rozdając na lewo i prawo, a przy okazji tracąc cały majątek, Tymon wierzy w przyjaźń, w odpłacenie dobrem za dobro. To naiwna wiara, o czym rychło się przekonuje. W miejsce miłości do ludzi rodzi się niczym nie skrępowana nienawiść do całego rodu ludzkiego. I nawet jeśli ktoś widzi niespójność tekstu utworu, to przecież te przemiany, te zachowania konsekwentnie na kartach dramatu się przewijają.
Innym elementem spajającym treść jest gorzka prawda o sile złota, pieniądza, mamony, bez której człowiek może być nikim, choć jeszcze niedawno - panem świata.
Nie chcę zbyt wiele odsłonić z treści utworu, choć aż się prosi, by pokazać jedynego sprawiedliwego - i życzliwego. To, podobnie jak wcześniej wymienione wątki sztuki - jakże współczesne! Bo "Tymon Ateńczyk" nie zestarzał się, jest wciąż (niestety) aktualny. I nie może to napawać optymizmem. A jednak polecę wszystkim - warto sięgnąć po tę mniej znaną sztukę Szekspira.
Na marginesie - dialog Tymona z Apemantusem z I aktu - majstersztyk. Przecudna utarczka słowna, niezmiernie plastyczna, świetna!
Wyjątkowo mało niedoróbek redakcyjnych dostrzegłem, dlatego je pominę.
Czytajcie Szekspira. Nie tylko rocznicowo. Nie tylko znane dramaty!

To była dość prosta sztuka, ale dostarczyła mi sporo przyjemności - oto Tymon znany ze swojej szczodrości (żeby nie powiedzieć głupiej rozrzutności) traci majątek, a dotychczasowi przyjaciele odmawiają mu pomocy.
Tymon, zawiedziony, rozczarowany i rozgoryczony, popada w obłęd, a sytuacji nie odmienia nawet znaleziony przezeń skarb. Na wieść o jego odzyskanym bogactwie oczywiście przybywają towarzysze biesiad, goście i artyści, dla których był hojnym mecenasem, jednak nowy Tymon, odmieniony wcześniejszymi doświadczeniami, odprawia ich wszystkich, a w końcowych scenach sztuki przekonuje się, że jego jedynym i prawdziwym przyjacielem był zwykły sługa, któremu najmniej zależało na majątku pana.
Fabuła jest prosta, próżno szukać w niej dramatycznych zwrotów akcji; wielka scena szaleństwa Tymona przypominać może trochę doświadczenia Leara po zdradzie córek, rozczarowanie i gniew Ateńczyka czy gorzkie refleksje na temat przyjaźni dalekie są od oryginalności, niemniej jednak przekład Barańczaka dosłownie zaczarował ten dramat.

Czytając początek każdy zna już zakończenie tej sztuki. Mimo tego Szekspir potrafi nadal wyciągnąć z tak prostej historii 110%. Podczas rozmowy Tymona z tym "mizantropem" który na początku książki go przestrzegał pokazuje, że tak naprawdę żadnej ze stron nie można jednoznacznie potępić, nie daje prostej odpowiedzi tylko rzuca kolejne argumenty nie wskazując która "racja" wygrywa.
Dostrzegłem też podczas jednego z monologów Tymona próbę odpowiedz na to skąd bierze się zło (tzn. jego początek) - Szekspir pisze o braciach bliźniakach, jednemu się poszczęściło i jako ten lepszy pogardza drugim. Można ten krótki morał zestawić z inną odpowiedzią na to pytanie przedstawioną w Biblii - tam Kain zabija Abla z zazdrości. Jak widać zawsze jeden człowiek będzie od drugiego lepszy (oczywiste, jakby wszyscy byli identyczny to byłoby trochę nudnawo) i patrząc na obydwie historyjki wypada zadać sobie pytanie - którą wersja jest bardziej prawdopodobna? Moim zdaniem ta od Szekspira.