Karel Čapek (ur. 9 stycznia 1890 w Malé Svatoňovice, zm. 25 grudnia 1938 w Pradze) - jeden z najważniejszych czeskich pisarzy XX wieku. Urodził się w miejscowości Malé Svatoňovice, wtedy znajdującej się w Austro-Węgrzech, obecnie w Czechach. Po raz pierwszy użył i spopularyzował słowo robot, które pojawiło się w jego sztuce R.U.R. (Roboty Uniwersalne Rossuma). Był jednym z pionierów fantastyki naukowej. 1925 - 1933 prezydent czechosłowackiego PEN klubu. Od 1917 redaktor "Národních listů", od 1921 "Lidových novin". We wczesnym okresie twórczości wychodził z doświadczeń czeskiej przedwojennej techniki i nowych europejskich kierunków naukowych (Boží muka, Trapné povídky, dramat Loupežník). Sprzeciw wobec świadomego użycia techniki i nauki w I wojnie światowej przeciw życiu ludzkiemu oraz nieufność wobec jednoznacznych filozoficznych i politycznych koncepcji przejawia się w jego utopijno-fantastycznych dramatach (R. U. R., Věc Makropulos),w powieściach z zaczątkami science fiction (Továrna na absolutno, Krakatit) i w alegorycznych sztukach teatralnych (Ze života hmyzu, Adam Stvořitel - obydwie napisał wraz z bratem Josefem Čapkiem). Stworzył oryginalny typ krótkich detektywistycznych historyjek (Povídky z jedné kapsy, Povídky z druhé kapsy),napisał Knihu apokryfů (Księgę apokryfów) oraz wydał książkę z wyborem felietonów i drobnej prozy z różnych okresów aktywności dziennikarskiej (Zahradníkův rok, Jak se co dělá, Na břehu dnů, Místo pro Jonathana). Książki: Měl jsem psa a kočku, Kalendář, O lidech, Bajky a podpovídky zostały wydane pośmiertnie. W Polsce największą popularnością cieszyła się powieść dla dzieci Daszeńka, czyli żywot szczeniaka, opowiadająca o przygodach psa foksteriera. W drugiej połowie lat 30. znów powrócił do utopijno-fantastycznej wizji współczesności w powieści Válka s mloky (Inwazja jaszczurów),gdzie alegorycznie wskazał na niebezpieczeństwo faszyzmu i zagrożenie europejskiej demokracji. Na podstawie powieści Krakatit powstał w r. 1948 film reż. Otakara Vávry, rolę inż. Prokopa odtwarzał Karel Höger. Zmarł przedwcześnie na zapalenie płuc w kilka tygodni po aneksji na mocy Układu monachijskiego przez Niemcy hitlerowskie części Czechosłowacji. Jego brat Josef Čapek był malarzem i autorem książek dla dzieci, został zamordowany w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen.
Na świecie nastąpiła nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczone...
Na świecie nastąpiła nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczonej obfitości".
Čapek to geniusz. Tu akurat mamy wydarzenia znane z historii, religii i literatury pokazane w nieco innym świetle. Warto przeczytać.
Pojawia się Lot, który nie przyjmuje do wiadomości, że jest lepszy, więc zostanie uratowany i próbuje bronić swojego miasta i ratować ludzi. Jest inaczej opowiedziana historia porodu w Betlejem. Poznajemy historię św. Marty od jej strony. A nawet reakcje cechów rzemieślniczych (piekarzy i rybaków) na cudowne rozmnożenie chleba i ryb. Cesarz Dioklecjan tłumaczy swojej siostrze, dlaczego chrześcijańskie państwo nie utrzymałoby się nawet przez jeden miesiąc. Nawiasem mówiąc ma rację, gdyby było chrześcijańskie, nie utrzymałoby się. Przybycie Attyli staje się okazją do pokazania, do czego zdolni są ludzie, żeby tylko nie zmienić tego, w co już wcześniej uwierzyli. Kolejna opowieść staje się pretekstem do zobaczenia, jak wiele ludzie są w stanie zniszczyć, jeśli przy okazji zniszczeniu ulegnie drobiazg, który ich akurat irytuje. Jest ciekawe opowiadanie na temat Don Juana. Są też nietypowo przedstawione losy postaci szekspirowskich.
Karela Čapka kojarzyłem dotąd tylko z "Daszeńką" - książką, oraz czechosłowackim serialem z 1979 roku. Okazuje się jednak, że autor pisał nie tylko dla dzieci.
"Fabryka absolutu", napisana w 1922 roku, to niezły kawałek science-fiction w starym stylu. Dużo w niej czeskiego humoru sytuacyjnego i groteski (trochę przypominającej te bardziej humorystyczne momenty Stanisława Lema),a pomysł i rozwinięcie fabuły są naprawdę świetne, chociaż druga połowa książki nie wszystkim może się spodobać.
Książka jest dość mocno moralizująca, pod powierzchniową humorystyczną warstwą kryje się ostrzeżenie przed angażowaniem się w walki ideologiczno-religijne, ale także - czuć w niej zawoalowane, ale wyraźne obawy autora, chyba przewidującego, że niedawno zakończona wojna światowa (przez nas nazywana Pierwszą) nie będzie jedyną w I połowie XX wieku.
"Fabryka absolutu" raczej nie należy do topowych pozycji klasyki science-fiction - nie przypominam sobie, żeby była wymieniana w tego typu zestawieniach. A szkoda, bo powinna się w nich znaleźć.