Karel Čapek (ur. 9 stycznia 1890 w Malé Svatoňovice, zm. 25 grudnia 1938 w Pradze) - jeden z najważniejszych czeskich pisarzy XX wieku. Urodził się w miejscowości Malé Svatoňovice, wtedy znajdującej się w Austro-Węgrzech, obecnie w Czechach. Po raz pierwszy użył i spopularyzował słowo robot, które pojawiło się w jego sztuce R.U.R. (Roboty Uniwersalne Rossuma). Był jednym z pionierów fantastyki naukowej. 1925 - 1933 prezydent czechosłowackiego PEN klubu. Od 1917 redaktor "Národních listů", od 1921 "Lidových novin". We wczesnym okresie twórczości wychodził z doświadczeń czeskiej przedwojennej techniki i nowych europejskich kierunków naukowych (Boží muka, Trapné povídky, dramat Loupežník). Sprzeciw wobec świadomego użycia techniki i nauki w I wojnie światowej przeciw życiu ludzkiemu oraz nieufność wobec jednoznacznych filozoficznych i politycznych koncepcji przejawia się w jego utopijno-fantastycznych dramatach (R. U. R., Věc Makropulos),w powieściach z zaczątkami science fiction (Továrna na absolutno, Krakatit) i w alegorycznych sztukach teatralnych (Ze života hmyzu, Adam Stvořitel - obydwie napisał wraz z bratem Josefem Čapkiem). Stworzył oryginalny typ krótkich detektywistycznych historyjek (Povídky z jedné kapsy, Povídky z druhé kapsy),napisał Knihu apokryfů (Księgę apokryfów) oraz wydał książkę z wyborem felietonów i drobnej prozy z różnych okresów aktywności dziennikarskiej (Zahradníkův rok, Jak se co dělá, Na břehu dnů, Místo pro Jonathana). Książki: Měl jsem psa a kočku, Kalendář, O lidech, Bajky a podpovídky zostały wydane pośmiertnie. W Polsce największą popularnością cieszyła się powieść dla dzieci Daszeńka, czyli żywot szczeniaka, opowiadająca o przygodach psa foksteriera. W drugiej połowie lat 30. znów powrócił do utopijno-fantastycznej wizji współczesności w powieści Válka s mloky (Inwazja jaszczurów),gdzie alegorycznie wskazał na niebezpieczeństwo faszyzmu i zagrożenie europejskiej demokracji. Na podstawie powieści Krakatit powstał w r. 1948 film reż. Otakara Vávry, rolę inż. Prokopa odtwarzał Karel Höger. Zmarł przedwcześnie na zapalenie płuc w kilka tygodni po aneksji na mocy Układu monachijskiego przez Niemcy hitlerowskie części Czechosłowacji. Jego brat Josef Čapek był malarzem i autorem książek dla dzieci, został zamordowany w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen.
Na świecie nastąpiła nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczone...
Na świecie nastąpiła nieograniczona obfitość wszystkiego, czego ludziom potrzeba. Ale ludziom potrzeba wszystkiego, tylko nie nieograniczonej obfitości".
Misterny plan wybijania naszej cywilizacji wykreował Capek. Cała historia Salamander została świetnie poprowadzona. Majstersztyk w zwizualizowaniu tego, czym jest solidny ciąg przyczynowo-skutkowy. Sili się powiedzenie, że to ludzie ludziom zgotowali ten los, ale okazuje się, że zagłada może być też ostatecznym ratunkiem ;) Antyutopia rewelacyjna, obowiązkowa pozycja!
"Kto by się tego po nich spodziewał?" (s.308)
🦎
"Inwazja jaszczurów" K. Čapka jest książką wyjątkową. Czymś na kształt fantastyki naukowej, prozy awanturniczej, dystopii i quasi-reportażu. To powieść uniwersalna, wizjonerska, przepełniona inteligentnym humorem i groteską.
Čapek na kilka lat przed II wojną światową stworzył opowieść, w której komentował i ukazywał zagrożenie płynące z faszyzmu. Do zobrazowania tego wątku posłużyły mu odkryte przez kapitana van Tochę Płazy, które z biegiem czasu zyskiwały na autonomiczności. W początkowej fazie były to inteligentne lecz trochę bezradne Jaszczury, które służyły do połowu pereł. Z biegiem czasu, wykorzystane przez spółkę kierowaną przez Bondego, stały się tanią siłą roboczą sprzedawaną do wielu krajów.
Od pierwszego spotkania Człowieka z Płazem czujemy podskórnie, że nic dobrego z tego nie wyniknie. Płazom narzucany jest język Człowieka, prawa moralne obowiązujące w ludzkim świecie, edukacja, kultura, ba nawet religia! Z jednej strony stworzenia fascynują człowieka. Próbuje się zrozumieć ich zachowanie, pochodzenie, niestety przeprowadza się też na nich eksperymenty. Z drugiej natomiast budzą opór, niechęć. Te dwa światy często oddziela się murem. Nikt nie przewidział, że Jaszczury zaczną ekspansję, że będą zagrażać człowiekowi.
Čapek w tej alegorycznej historii nie tylko ostrzega przed szerzącym się faszyzmem, ale zwraca uwagę na zagadnienia związane z kolonializmem, kapitalizmem, rasizmem i globalizmem.
Dochodzi do podporządkowania jednostek, próby ich ucywilizowania, narzucenia Innemu własnych zasad, co przynosi zgubne konsekwencje. Człowiek chce ciągle coś kontrolować, nad czymś panować, narzucać swój punkt widzenia. Jednak kiedy w finale dochodzi do niebezpiecznego poszerzania wpływów Płazów, ludzkość nie potrafi współdziałać, dlatego dąży do samozagłady.
Inwazja... z @dwiesiostry z ilustracjami H. Ticha nadaje lekturze inny wymiar. Ciekawe ilustracje, ryciny, fragmenty tekstów przypominające formą wycinki z gazet, akta, dokumenty uwiarygodniają historię Płazów.
Polecam! To naprawdę genialna rzecz!
Tłum. J. Bułakowska