Jesteśmy społecznością, która kocha książki

O ile nie ukrywam zbiory opowiadań średnio mi się podobały, szczególnie pierwszy tom, to już Meekhańskie powieści to zupełnie inna bajka. 4ta część osiągnęła wysoki pułap i jej kontynuacja spokojnie go utrzymuje, jeśli nie podwyższa.

Meekhan wyrósł nam na pierwszorzędną sagę fantasy, mogącą spokojnie stawać obok największych współczesnych pozycji gatunku, a moim zdaniem przebijającą wiele serii. Najlepszą moją rekomendacją niech będzie stwierdzenie, że z powodu fantastycznej historii, świata i bohaterów zaserwowanych nam przez Wegnera delikatnie odpuszczam sobie już czekanie na nową PLiO! Ja!! A czekam do tego stopnia, że do tej pory nie oglądałem serialu, aby nie porobić sobie spoilerów.

Konkluzja jest prosta - znajdźcie porządnego tłumacza i jazda dawajcie to angielski i niech podbija świat!! Ludziska podniecają się jakimiś Sandersonami i innymi wynalazkami, a one nie stały nawet obok Meekhanu. I panie Robercie, następną część proszę! Już tęsknie za Laskolnykami (mój ulubiony bohater!), Kennethami i resztą ekipy.

O ile nie ukrywam zbiory opowiadań średnio mi się podobały, szczególnie pierwszy tom, to już Meekhańskie powieści to zupełnie inna bajka. 4ta część osiągnęła wysoki pułap i jej kontynuacja spokojnie go utrzymuje, jeśli nie podwyższa.

Meekhan wyrósł nam na pierwszorzędną sagę fantasy, mogącą spokojnie stawać obok największych współczesnych pozycji gatunku, a moim zdaniem...

Podczas czytania tej części zaczęło świtać mi w głowie, iż cykl Brama Śmierci to chyba już nie tylko oryginalna, dobrze napisana seria książek w dość oldschoolowym stylu, ale coś więcej, członek Klubu Wielkich Sag Fantasy. Być może jest to najwyższa liga. Aby mieć pewność, muszę go oczywiście skończyć, ale po piątej części jest na pewno bardzo, bardzo dobrze. A część szósta zapowiada się jeszcze lepiej. Te książki mają to "coś".

The Hand of Chaos w dużym stopniu nawiązuje do "jedynki", główna część akcji dzieje się Arianusie, chyba najbardziej rozbudowanym i dopracowanym świecie uniwersum. Podobnie rzecz ma się z Hugonem, który analogicznie jak w Dragon Wing ma tu tutaj sporą partię do odegrania i wydaje mi się być jedną z ważniejszych "menszowskich" postaci. Wszyscy bohaterowie są tutaj zresztą świetni. Bane jest naprawdę diaboliczny, Haplo przeżywa swoje rozterki i przechodzi w dalszym ciągu przemianę (postać na pewno umiejętnie rozpisana przez całą serię), zaś Sang-drax, przeciwnik naszych protagonistów, jest kimś wzbudzającym respekt. Zawsze o krok przed nimi, potrafiący dostosować do swoich planów każdy rozwój sytuacji. W ogóle wprowadzeni w poprzedniej części wrogowie zasługują na brawa. Zostali świetnie wymyśleni i doskonale nałożyli się na istniejące dotąd konflikty i podziały, na rozwijającą się historię.

Podsumowując - gorąco polecam!

Podczas czytania tej części zaczęło świtać mi w głowie, iż cykl Brama Śmierci to chyba już nie tylko oryginalna, dobrze napisana seria książek w dość oldschoolowym stylu, ale coś więcej, członek Klubu Wielkich Sag Fantasy. Być może jest to najwyższa liga. Aby mieć pewność, muszę go oczywiście skończyć, ale po piątej części jest na pewno bardzo, bardzo dobrze. A część szósta...

Z wydanych w języku polskim odcinków serii, ten jest zdecydowanie najlepszy. Rewelacja! Ciężko się oderwać, dawno już nie miałem uczucia żalu, iż strony za szybko "znikają" i coraz bliżej nieuchronnego końca książki. Świetnie poprowadzony rozwój postaci Alfreda i Haplo, wyśmienici bohaterowie "lokalni" (Grundle!) i mnóstwo humoru, chyba najwięcej z wszystkich dotychczasowych tomów. Fabuła zaś to istny magnes, jak już wspomniałem nie idzie się oderwać od opowiadanych wydarzeń.

Mam nadzieję, że następne tomy, tym razem już w języku angielskim, zachowają poziom Serpent Mage'a (tytuł oryginalny). No i że spotkamy jeszcze "menszów" z tej części. Ciężko odżałować, iż cykl nie został wydany w całości w Polsce i że jest tam raczej mało znany.

Z wydanych w języku polskim odcinków serii, ten jest zdecydowanie najlepszy. Rewelacja! Ciężko się oderwać, dawno już nie miałem uczucia żalu, iż strony za szybko "znikają" i coraz bliżej nieuchronnego końca książki. Świetnie poprowadzony rozwój postaci Alfreda i Haplo, wyśmienici bohaterowie "lokalni" (Grundle!) i mnóstwo humoru, chyba najwięcej z wszystkich...

LEKKIE SPOILERY DO CAŁEGO CYKLU

Grze o Tron, jak i całej reszcie sagi, moim zdaniem bardzo szkodzi nieszczęsny serial o tym tytule. W mojej ocenie spłyca tą wielowymiarową opowieść do tanich kontrowersji i szokowania publiczności. Co gorsza odnoszę wrażenie, iż wielu ludzi ogranicza kontakt z PLiO jedynie do oglądania "ruchomych obrazków" w TV, nie zadając sobie trudu aby sięgnąć do książek. Cóż ich wybór, ale tracą niewątpliwie dużo biorąc pod uwagę, iż saga nie jest szeregową, kolejną z rzędu powieścią fantasy. Jest członkiem klubu największych z gatunku. Muszę jednak uczciwie się przyznać, iż paradoksalnie nie sięgnąłbym swego czasu po Grę o Tron, gdyby nie obejrzany w telewizji trailer krytykowanego przeze mnie później serialu. Stwierdziłem wtedy, że historia może być bardzo dobra i zgodnie ze swoją żelazna zasadą "najpierw czytać, potem (ewentualnie) oglądać ekranizacje", sięgnąłem po dzieło G. R. R. Martina. No i się zaczęło.

Trzeba powiedzieć, iż ciężko traktować Grę o Tron jako osobną część. To rodzaj wstępu, obszernego prologu wprowadzającego czytelnika w treść właściwą opowiadanej historii. Cała PLiO jest w moim odczuciu zwartą, zamkniętą całością. Trudno uważać poszczególne części za samodzielne, choć zaopatrzone są w epilogi i prologi. Warto zauważyć, iż perspektywa przyjęta w części pierwszej ulega w dalszych tomach znacznym zmianom, będziemy mogli spojrzeć na znane już postaci i wydarzenia zarówno teraźniejsze, jak i przeszłe z zupełnie innej strony. Zdaje mi się, iż Autor celowo zaprezentował w tym prologu, jaki stanowi Gra o Tron, punkt widzenia jednej ze stron, aby czytelnik wyrobił sobie wstępną opinię. I aby w następnym częściach udowodnić mu, jak bardzo się mylił pochopnie oceniając i lokując sympatię i antypatię.

Trudno rozkładać Grę o Tron na części pierwsze. Dla mnie jedną z jej najważniejszych cech, jest przyjęta konwencja. Martin postawił na swoisty realizm. Nie chodzi tu wcale o małe ilości elementów fantastycznych (umiejętnie dawkowanych, ale obecnych), tylko o bezkompromisowy sposób ukazywania rzeczywistości. Co tu dużo kryć, zarówno GoT, jak i cała PLiO to twarda, surowa i brudna opowieść. Wiele książek fantasy przypomina baśń, przekazują "brzydkie", okrutne, czy mroczne rzeczy w sposób dość łagodny, przez pewien filtr. A Martin serwuje czytelnikowi spotkanie z glebą. Może się to podobać albo nie, ale tak właśnie jest i stanowi to jeden z najważniejszych elementów sagi. Nic tu nie jest słodkie i piękne, wszystko jest do bólu okrutne i surowe, często zakłamane i fałszywe. Nie ma tu historii jak z bajki, nie ma cudownych ocaleń, splotów okoliczności chroniących głównych bohaterów etc. Świat Martina jest wulgarny, surowy i okrutny, aby w nim przetrwać trzeba mieć twarde siedzenie, a przede wszystkim mnóstwo szczęścia. Los kopie w tyłek, zwłaszcza wtedy kiedy nie można się tego zupełnie spodziewać. Słowem samo życie. Sprawiedliwości w tym świecie też nie ma za grosz. Ukazane jednak bez taryfy ulgowej przemoc, wulgarny język, czy erotyka nie mają w moim odczuciu na celu w jakikolwiek sposób zaszokować czytelnika. Po prostu wpasowują się do tego jak ukazano świat, którego stanowią integralną całość. Czytając takiego Goodkinda (jestem na niego cięty, ale to dobre porównanie) miałem wrażenie, że wiele opisów, czy sytuacji (nierzadko pokręconych, kojarzących się z dewiacją) było przez niego wyraźnie wciskanych na siłę, aby zaszokować, zdziwić, czy przestraszyć odbiorcę książek. W efekcie wzbudzały obrzydzenie i kazały zastanawiać się co też siedzi w głowie Autora. U Martina przemoc i erotyka są obecne, ale nie mamy tu do czynienia z jakimiś pomysłami rodem z głowy psychopaty. Świat PLiO jest ukazany naturalistycznie, z całą jego brzydotą, ale z drugiej strony bez przesady. Widać w tym pewne granice, jest dokładnie tak jak trzeba. Śmierć (często paskudna), tortury, powszechna rozwiązłość, czy różne dewiacje i inne tego typu sprawy są u Martina jak najbardziej obecne, ale stanowią one element ponurego obrazu świata. Nie są wciskane na upartego, specjalnie nie szokują, nie jest to żadna tania sztuczka mająca przyciągnąć czytelników (z takim zarzutem się spotkałem). Nic z tych rzeczy. Taki świat Autor wymyślił i koresponduje on z naszą rzeczywistością, bo świat za fajnym miejscem nie jest i jest równie zepsuty jak Westeros. Martin świetnie portretuje rzeczywistość, niczego nie pomijając, ale też wcale nic nie wyolbrzymiając. Nie ma się wrażenia, że spędza on długie godziny wymyślając coraz to gorsze okrucieństwa. Nie, to wszystko u niego jakoś do siebie pasuje.

Powiązane z opisaną powyżej przeze mnie konwencją, są również mechanizmy polityczne i dynastyczne ukazane w GoT i całej sadze, stanowiące ich ważną część. Polityka, inspirowana w końcu historią średniowiecza, opiera się w dużym stopniu na zawiłościach dynastycznych. Można na te tematy pisać długo, ale po co? Jest to element przedstawiony na najwyższym poziomie. Nie jest banalny, ani uproszczony. Mam wrażenie, że PLiO jest taką powieścią historyczną, tyle że z akcją obsadzoną w wymyślonym świecie.

Olbrzymia wielowątkowość i wielopłaszczyznowość opowieści są rzeczami powszechnie znanymi, dlatego również nie ma sensu na ten temat się rozwodzić. Podobnie jak na temat rozbudowanego, tajemniczego świata. Można jednak wspomnieć, iż cechą charakterystyczną sagi jest stonowana obecność elementów fantastycznych. Jest to zabieg wręcz rewelacyjny. W powieściach fantasy, gdzie niekiedy wręcz przelewa się od magii, smoków, czarodziejów etc., to wszystko szybko powszednieje. U Georga elementy takie czają się tuż poza naszym polem widzenia. Są obecne, wyczuwamy je, ale ich nie widzimy, a jak już to bardzo krótko i sami nie wiemy co dokładnie zobaczyliśmy. Buduje to atmosferę tajemnicy, zawsze chcemy dowiedzieć się czegoś więcej. Jesteśmy łasi na wszelkie, nawet najdrobniejsze informacje. Sprawia to, że kiedy magia już się pojawia, robi na czytelniku konkretne wrażenie. Sprzyja temu również interesująca historia świata. Świat, w którym dawno już umarły czary i przeszły do mitów, a teraz najwyraźniej powracają, ma swój klimat. Podobnie przedstawienie dziejów Westeros i Esoss zostało zrealizowane w sposób godny podziwu. Wydarzenia zarówno prehistoryczne, jak i te całkiem niedawne (i często kluczowe dla fabuły), nie zostały podane pod nos czytelnikowi. Są one precyzyjnie przemycane w dialogach, potęgując ciekawość czytelnika. Np. sam zarys historii Westeros poznaliśmy niemal na końcu, w słowach maestera Luwina skierowanych do Brana.

Gra o Tron, jak i cała Pieśń Lodu i Ognia przede wszystkim stanowią pomnik Georga R. R. Martina. Jego umiejętności tworzenia wspaniałych, pełnych rozmachu opowieści, pełnokrwistych postaci, zapierających dech w piersiach światów. To również dowód na najwyższy, iście mistrzowski poziom warsztatu tego Autora. Charakteryzuje się on niebywałym rozmachem literackim. Mnogość perspektyw w przedstawieniu historii i bohaterów, zmuszająca stale do weryfikowania tego co dotąd sobie na czyjś temat myśleliśmy. Oszałamia ilość niuansów wszelkiego rodzaju - dwuznaczności, drobnych sugestii, pozorów, drobnych i sprzecznych ze sobą informacji etc. Odnoszą się one często do postaci czy wydarzeń niekoniecznie najważniejszych, ale budują bogactwo świata, nadają mu pozory realności. Można czytać te książki wielokrotnie i mieć wiele jeszcze do wyłapania. Autor tworzy w sposób szalenie przemyślany, precyzyjny i spójny. Nie chodzi tu tylko o szczegóły fabuły, czy świata, ale o to jak pewne fakty (często nieistotne) się ze sobą splatają, bądź w jaki sposób prowadzona jest narracja. To co ukazano w Grze o Tron z perspektywy Starka, niekoniecznie wygląda tak samo oczami Jaimiego dwie książki później. Widać, że Autor od początku miał pomysł jak przeprowadzić czytelnika przez to wszystko, jak czarować go i udowadniać mu, że wszystko zależy od punktu widzenia. Jak zmuszać go do myślenia. Podsumowując - tego jak doskonały jest warsztat Martina, nie da się opisać słowami. Można pisać i pisać, wymieniać zarówno niuanse, jak i przykłady większego kalibru. Jedno trzeba stwierdzić jasno - to wybitny fachowiec, profesjonalista najwyższej klasy. Inaczej określić się go nie da. Tych książek nie pisał jakiś zdolny literacko amator, bo mam wrażenie że wielu poczytnych, nierzadko bardzo dobrych autorów to tak naprawdę amatorzy. Martin jest nie tylko utalentowanym pisarzem, ale również właśnie profesjonalistą, zawodowcem. Człowiekiem bardzo przykładającym się do swojej pracy, traktującym ją nadzwyczaj poważnie. Jest doskonale do niej przygotowany, kompetentny, a do tego niewątpliwie literacko doświadczony. Jest to zdecydowanie pisarz dojrzały, znajdujący się w punkcie kulminacyjnym kariery literackiej, tworzący właśnie swoje opus magnum.

A wracając do Gry o Tron - jeśli lubi się fantastykę, to jakie książki ma czytać jeśli nie właśnie ją?

LEKKIE SPOILERY DO CAŁEGO CYKLU

Grze o Tron, jak i całej reszcie sagi, moim zdaniem bardzo szkodzi nieszczęsny serial o tym tytule. W mojej ocenie spłyca tą wielowymiarową opowieść do tanich kontrowersji i szokowania publiczności. Co gorsza odnoszę wrażenie, iż wielu ludzi ogranicza kontakt z PLiO jedynie do oglądania "ruchomych obrazków" w TV, nie zadając sobie trudu aby...

Insygnia Śmierci stanowią godne zakończenie cyklu. Niemniej, parę rzeczy może nie tyle wzbudziło moje mieszane uczucia, co nieco zdziwiło. Przede wszystkim ostatnia część nie przebiła pod względem rozmachu części 4., opus magnum serii. Finał cyklu był naprawdę zadowalający, ale jednak największe wrażenie robiła Czara Ognia, była to może moja nie ulubiona, ale obiektywnie najmocniejsza, najbardziej spektakularna i najlepsza część cyklu. Insygnia Śmierci mimo, iż niczego im nie brakowało, nie zdołały mimo wszystko jej przebić.

Trzeba docenić odwagę Rowling. W ostatniej części ni stąd ni zowąd wprowadziła bowiem zupełnie nowy, rozbudowany wątek tytułowych insygniów śmierci (myślałem przed premierą, że chodzi o horkruksy), a także rozbiła w pył budowaną przez 6 części legendę Albusa Dumbledora. Nie chcę oceniać tych decyzji. Zastanawia mnie tylko, czy Autorka od początku (albo od choćby środka serii) planowała wprowadzić insygnia i odbrązowić Dumbledora? W każdym razie wątki te na pewno zostały zgrabnie wpasowane w całość historii. Chociaż muszę przyznać, że w obu przypadkach byłem mocno zaskoczony tym, w jakim kierunku powędrowała książka. Koniec Księcia Półkrwi to szczyt uwielbienia Harry'ego wobec Dumbledora, nazwanego jego największym obrońcą. A tu nagle nieoczekiwanie jego legenda jest krok po kroku niszczona, pojawiają się wątpliwości, zdumienie budzi jego przeszłość. Zapewne chodziło tu o pożegnanie z niewinnością głównych bohaterów. O to, aby wydorośleli i zrozumieli, że nie ma ludzi czarno białych, że żyli dotąd pod kloszem, w wyidealizowanym świecie. Bolesne zderzenie z rzeczywistością. Może i było to do przewidzenia, może literacko jest to wytrawny zabieg, ale i tak ta nagła zmiana tonacji trochę mnie zdezorientowała. Sam wątek insygniów wydał mi się początkowo dziwaczny. W ostatniej części wprowadzić coś tak rozbudowanego, tyle informacji? Po za tym już sama ich idea wydała mi się nieco z innej bajki. Tajemnicze artefakty, dające potęgę ich posiadaczom? Trochę to nie pasuje do świata Harry'ego Pottera, brzmi jakby wyjęto to z jakiegoś RPG.

Dziwne uczucie wywołało zerwanie z przyjętą konwencją. Hogwart był głównym miejscem akcji, w każdym odcinku przeżycia szkolne i problemy życiowe splatały się z konkretnym wątkiem, trwającym mniej więcej jeden semestr. A to otwarto Komnatę Tajemnic, a to uciekł Syriusz Black, a to powraca Voldemort etc. Tymczasem Harry uczył się, przeżywał wzloty i upadki w życiu osobistym, dorastał. Słowem, akcja prowadzona była dwutorowo - równie jak ważny "jak walka ze złem" (jeśli można to tak ująć) był rozwój Harry'ego, jego dorastanie, kolejne etapy młodego życia (wyznaczane przez lata nauki). Było to oczywiste, iż w finale serii o użyciu tej konwencji nie mogło być mowy. Dlatego Insygnia Śmierci zamiast powieści przygodowo-szkolnej są już tylko przygodowe. Dominuje tu wątek walki z Voldemortem, a osobiste sprawy bohaterów są już jakby otoczką. Jedynym torem, po jakim sunie akcja, jest wyprawa trójki bohaterów w poszukiwanie horkruksów. Może to kwestia przyzwyczajenia, ale dziwnie mi się to czytało. Miałem wrażenie, że Autorka średnio sobie poradziła z taką "otwartą" strukturą. Czegoś mi trochę jednak zabrakło, tej płynności, która charakteryzowała dotąd wszystkie części cyklu. Miałem lekkie wrażenie, iż akcja przeskakuje od punktu do punktu, od zadania do zadania, na zasadzie jakiś questów.

Widać było, iż Autorka chce zawrzeć większość tego, co dotąd pojawiło się w cyklu. Było więc mnóstwo kluczowych miejsc z poprzednich części - począwszy od Grimmuald Palace, przez Ministerstwo Magii, na Banku Gringotta skończywszy. Nie pominięto nawet okolic stadionu, gdzie rozgrywały się mistrzostwa świata w quidditchu. Z ważniejszych lokacji zabrakło chyba tylko szpitala Św. Munga. Były też miejsca, które znaliśmy tylko ze słyszenia, jak choćby Dolina Godryka i Dworek Malfoyów. Ponadto pojawiło się mnóstwo znanych motywów. Harry'ego często boli blizna i ma wizje Voldemorta, Rita Skeeter obrzuca ludzi błotem, bohaterowie wykorzystują eliksir wielosokowy etc. Była to więc trochę podróż sentymentalna. Umiejscowienie finału w Hogwarcie można było przewidzieć i przyznać trzeba, że został dobrze napisany, w sposób godny zakończenia serii. Jest nawet tradycyjna rozmowa z Dumbledorem. Osobiście ujęło mnie to, iż Harry nie chciał zabić Voldemorta, pozostał do końca niewinny. Kontrowersje może z kolei budzić wątek zabójstwa Dumbledora przez Snape'a, dokonany na życzenie tego pierwszego. Swoista eutanazja? Ocena i przyjęcie tego wątku zależy już od poglądów czytelnika. Dużym plusem jest na pewno ostatni rozdział, ciepły i optymistyczny.

Bardzo cenię sobie w późniejszych książkach z serii o Harrym Potterze, trzeźwe przedstawienie instytucji władzy. Moim zdaniem, najciekawsza była pod tym względem część piąta, gdzie demokratycznie wybrany rząd, za pomocą agresywnej propagandy okłamywał ludzi dla własnych potrzeb. Doskonale pokazano, w jak łatwy sposób można manipulować społeczeństwem, choćby za pośrednictwem prasy. W Insygniach... przedstawiona została już władza totalitarna wraz z całym aparatem propagandy i represji. Według niektórych interpretacji jest to całkiem wyraźne nawiązanie do lat narodowego socjalizmu w Niemczech. Uproszczone bo uproszczone, ale jednak ukazywanie tych mechanizmów uważam za jeden z największych walorów edukacyjnych cyklu autorstwa Rowling.

Insygnia Śmierci udźwignęły ciężar finału serii. W wielu miejscach mogły wydać się nieco dziwne, czy to z powodu odejścia od konwencji, czy też pomysłów Autorki. Z całą pewnością, nie musi się jednak ona wstydzić. Wraz z kończącymi go Insygniami Śmierci, cykl przygód Harry'ego Pottera znalazł swoje miejsce w historii fantastyki i literatury młodzieżowej.

Insygnia Śmierci stanowią godne zakończenie cyklu. Niemniej, parę rzeczy może nie tyle wzbudziło moje mieszane uczucia, co nieco zdziwiło. Przede wszystkim ostatnia część nie przebiła pod względem rozmachu części 4., opus magnum serii. Finał cyklu był naprawdę zadowalający, ale jednak największe wrażenie robiła Czara Ognia, była to może moja nie ulubiona, ale obiektywnie...

SPOILERY DO CAŁEJ SAGI

Nie kryję się z moją niechęcią do Miecza Prawdy, jest mnóstwo powodów, dla których mam o tej serii bardzo niskie zdanie. Paradoksem jest jednak to, iż jej pierwsza część jest jedną z moich ulubieńszych książek z gatunku fantasy. Szkoda tylko, że jej następczynie podążyły w zupełnie chorym kierunku.

Pamiętam, iż świat wymyślony przez Goodkinda wydał mi się czymś nowatorskim i świeżym, kiedy przed laty go poznawałem. Tkwiłem wtedy w schematach Tolkienowskich. A tu proszę, żadnych elfów i krasnoludów, był za to świetny pomysł na czarodziejów. Kiedy zaczynało się serię, miała ona swój klimat i nie powiem, wciągnął mnie on bez reszty. Miecz prawdy i Poszukiwacz, Spowiedniczki, potężni czarodzieje, magia addytywna i subtraktywna, D'Hara i Midlandy. Dużo i długo by wymieniać, było to wszystko naprawdę rewelacyjne. Szkoda, że tak bardzo rozwodniono te pomysły w kolejnych częściach, rozszerzając o elementy wyjęte z kapelusza i nieraz zupełnie do pierwotnej wizji nie pasujące. Postacie okazały się rewelacyjne. Pierwsze skrzypce grał duet Richard-Kahlan. Chemia między nimi była fantastyczna, przygody tej pary aż chciało się czytać. Szkoda, że nie występowali razem już tak dużo w kolejnych częściach, przeważnie byli przecież rozdzielni. Ale i należy wspomnieć o Zeddzie, czy też o Rahlu, który był przeciwnikiem z prawdziwego zdarzenia. Opanowany, spokojny, uprzejmy, a przy tym nieludzko okrutny. Zawsze o krok przed przeciwnikami. Mówił, iż zdaje się na los, ale nigdy na przypadek i to twierdzenie doskonale oddawało jego osobę. Do tego był niesamowicie utalentowany i posiadał budzącą grozę wiedzę. Czuło się przed nim respekt, już w dalszych częściach przeciwnika takiego formatu zabrakło. Odnośnie postaci dla uczciwości dodam, iż akurat te Goodkind umie tworzyć i w miarę rozwoju serii przybyło kilkoro naprawdę świetnych bohaterów, choćby Cara.

Fabuła potrafiła przykuć mnie na dobre. Na pewno była to kwestia tego, iż wszystko działo się po raz pierwszy, a schematy obecne w sadze dopiero miały się utrwalić. Początkowo historia nieco się wlokła, ale dostała mocnego kopa po przejściu przez Kahlan i Richarda do Midlandów, kiedy Ci dwoje musieli radzić sobie sami. Była i wizyta u błotnych ludzi, i świetna konfrontacja z Shotą, a w końcu przygoda w Tamarang i uwięzienie Richarda przez Denne. I to był strzał w dziesiątkę. Początkowo nie podobało mi się to, iż muszę czytać o coraz gorszych torturach Richarda i wołałem, aby jak najszybciej wrócił do Kahlan i Zedda. Ale kiedy opowieść dobiegła końca i złożyła się w całość uderzyło mnie już wtedy mistrzostwo, z jakim została zaplanowana fabuła. Brawa za to! Punkt w okolicach 3/4 historii, aby tak rozdzielić ścieżki bohaterów i znowu spleść je we wspaniałym finale okazał się czymś genialnym. A i wykonanie należało do wyśmienitych. Czytelnik coraz bardziej zatracał się wraz z Richardem w szaleństwie, coraz bardziej oddalał myślami od tego co przeżywaliśmy jeszcze niedawno. Opisy tortur przerażają i są miejscami wręcz perwersyjne, ale w końcu po nieskończonych, niekończących się okropnościach, kiedy już nie mamy nadziei, dochodzi do konfrontacji z Rahlem. I przebudzenia bohatera. A następnie do zerwania więzi (i to w jaki sposób!) i odejścia Richarda z Pałacu Ludu. Naprawdę dobrze pomyślany był wątek relacji Mord-Sith i chłopaka. Smutny, tragiczny, ale też piękny. No i w końcu dochodzi do jednego z moich ulubionych książkowych finałów, może nawet tego jednego ulubionego. Jeszcze raz powtórzę, GENIALNIE się to wszystko splotło na koniec. Klątwa Rahla, tytułowe pierwsze prawo magii, spryt Richarda. No i najważniejsza w tym wszystkim, miłość dwójki bohaterów, która wszystko umożliwiła. Do dziś pamiętam gdzie i w jakich okolicznościach kończyłem książkę, tak mi się spodobało jej zakończenie. Coś wyśmienitego.

Po za tym opowieść jest piękna, opowiada o miłości Richarda i Kahlan i faktycznie to właśnie ona pozwoliła w błyskotliwy sposób pokonać zło. A to wszystko zostało podane w sposób zupełnie nie infantylny. Wielka szkoda, że Autor nie dał rady osiągnąć poziomu części pierwszej i począwszy od "dwójki", rozpoczęło się kombinowanie i naciąganie. Z każdą kolejną częścią miałem nadzieję, że "może akurat teraz" nastąpi przełom i otrzymam coś na miarę Pierwszego prawa magii, ale zawsze spotykałem się okrutnym rozczarowaniem. Na pewno dużą zaleta książki jest to, iż wiele rzeczy było tu po raz pierwszy w serii, co jest zresztą oczywiste. Dlatego problemy w związku Richarda i Kahlan nie były wydumane (bądź po prostu durne), lecz miały logiczne podstawy. A szczypta melodramatyzmu świetnie w tym pasowała. Nie było mowy o telenoweli, jaka wielokrotnie rozegrać miała się w tym cyklu później. Atmosfera niebezpieczeństwa i zbliżającej się katastrofy była jak najbardziej realna. Potem można już było się do niej przyzwyczaić, co odcinek bohaterowie ratowali świat, aby nazajutrz znów wszystko zaczęło się od nowa.

Jednym z moich głównych zarzutów wobec Goodkinda jest wciskanie filozofii obiektywistycznej do swojej opowieści, a dokładniej dostosowywanie tej ostatniej do potrzeb propagowania tej pierwszej. Pomijając, iż powoduje to wyraźny spadek jakości literackiej, to jako osoba wyjątkowo cięta na wszelką propagandę i rozmaite ideologie byłem zniesmaczony w miarę rozwoju serii. Zwłaszcza od żenującej Nadziei Pokonanych. Ale należy podkreślić, iż Pierwsze prawo magii jest jeszcze odległe od tych okropieństw, jakie czekają serię w późniejszych tomach. Jeśli Autor przemycał swoje poglądy, to bardzo delikatnie i w małych dawkach. Nie ma tu śladu ani słynnych "edukacyjnych" monologów Richarda, ani tworzenia przeciwników obrazujących jakąś tezę. Rahl jest zły bo jest pokręcony i tyle. Żadnego Imperialnego Ładu. Wszystko było jeszcze takie "niewinne".

Szkoda, że tak to się potoczyło. Gdyby kontynuacje zachowały ducha i poziom "jedynki", gdyby starczyło Autorowi pomysłów, no i nie było tej bezczelnej propagandy filozofii obiektywistycznej, byłaby to jedna z najlepszych serii fantasy. Ale i tak, wyrzucając z głowy dalsze losy bohaterów, do Pierwszego prawa magii jeszcze nie raz powrócę.

SPOILERY DO CAŁEJ SAGI

Nie kryję się z moją niechęcią do Miecza Prawdy, jest mnóstwo powodów, dla których mam o tej serii bardzo niskie zdanie. Paradoksem jest jednak to, iż jej pierwsza część jest jedną z moich ulubieńszych książek z gatunku fantasy. Szkoda tylko, że jej następczynie podążyły w zupełnie chorym kierunku.

Pamiętam, iż świat wymyślony przez Goodkinda wydał...

Tą częścią Przygód Tomka byłem jako dzieciak najbardziej zafascynowany, pamiętam doskonale z jakim zaangażowaniem ją czytałem. Głównie to chyba zasługa tematyki Indiańskiej, jaki dzieciak nie fascynował się nigdy Indianami? Ale trzeba również uczciwie przyznać, iż Autor stanął na wysokości zadania i napisał jedną z najlepszych części cyklu.

Szklarski postarał się stworzyć świetną fabułę, wręcz naładowaną atrakcjami i w wielu momentach trzymającą w napięciu. Dzieje się tutaj mnóstwo. Rodeo, porwanie, polowanie na orły, wyprawa wojenna i mnóstwo innych przygód. Nie brakuje chwil dramatycznych, a już od porwania Sally atmosfera staje się naprawdę ciężka. Niby wiemy, iż wszystko dobrze się zakończy, ale jednak wydarzenia zostały opisane w taki sposób, iż nie da się nimi nie przejąć i nie odczuć powagi sytuacji. Udziela nam się nastrój bohaterów. Podobnie jak w przypadku opisu wyścigu, można bez trudu zgadnąć, iż wygra oczywiście Tomek, ale dramaturgia zbudowana została wyśmienicie. A już cały wątek "przygody" bosmana Nowickiego, jego uwięzienie i dramatyczna rozmowa z Tomkiem, a potem rozpaczliwa decyzja chłopaka były mistrzostwem świata. Zakończenie ściska zaś w dołku, jest naprawdę smutne, przejmujące i wręcz gorzkie. Doskonale współgra ze "scenerią", w jakiej rozgrywa się akcja, a więc czasem końca starego "dzikiego zachodu". Jest coś melancholijnego w przedstawionej w powieści historii.

Książka stanowi klasę samą w sobie. Perełka powieści podróżniczo-przygodowej!

Tą częścią Przygód Tomka byłem jako dzieciak najbardziej zafascynowany, pamiętam doskonale z jakim zaangażowaniem ją czytałem. Głównie to chyba zasługa tematyki Indiańskiej, jaki dzieciak nie fascynował się nigdy Indianami? Ale trzeba również uczciwie przyznać, iż Autor stanął na wysokości zadania i napisał jedną z najlepszych części cyklu.

Szklarski postarał się stworzyć...

Nie ukrywam, iż "Droga Królów" była dla mnie dużym rozczarowaniem pod wieloma względami i wydawała mi się być taką wydmuszką. Czuć było wyraźnie ambicje Autora, aby stworzyć opowieść o wielkim rozmachu, jednak efektem był ewidentny przerost formy nad treścią. Do "Słów Światłości" nie mogłem podchodzić inaczej niż sceptycznie i nie oczekiwałem od tej pozycji zbyt wiele. Okazała się jednak być pozytywnym zaskoczeniem dużego kalibru. Nadal nie jest to wybitne dzieło gatunku, ale kawał porządnej fantastyki już tak. Wsiąkłem.

Co mi dokładnie przeszkadzało w poprzedniku "Słów Światłości"? Mnóstwo rzeczy, w tym infantylizm, banał godny typowych blockbusterów jakie możemy oglądać co lato, kanciasta gramatyka i stylistyka. Zastanawiałem się, czy nie jest to kwestia tego, iż z pewnej estetyki już po prostu wyrosłem. "Słowa światłości" ku mojemu szczeremu zdumieniu udowodniły mi, że wcale nie i nadal ma ona siłę, aby wciągnąć mnie bez reszty. Tak naprawdę druga część Archiwum Burzowego Światła powiela wiele wad poprzedniczki (ale też wiele denerwujących rzeczy zostało wyprowadzonych na prostą), jak i podtrzymuje jej rozbudowaną, wręcz monumentalną formę, która sprawiała na mnie żenujące wrażenie. Jest jednak zasadnicza różnica. "Słowa Światłości" mają to mityczne "coś". Zabrakło tego zdecydowanie w części pierwszej, która bez tego czynnika stanowiła zmanierowaną bajeczkę, nie potrafiącą mnie przekonać, wciągnąć, czy tym bardziej porwać. Tutaj, przez obecność tego "czegoś", wszystko nagle połączyło się i zadziałało tak jak trzeba. Postacie, opowiedziana historia, czy świat zamiast śmieszyć, nudzić i żenować, w końcu mnie do siebie przekonały. Słowem była między mną a książką chemia, a więc to co w literaturze najbardziej lubię.

Spodobały mi się postacie, do których w końcu się przekonałem i które zostały interesująco rozwinięte. Za Kaladinem nie za bardzo przepadałem. Trzeba przyznać, iż został tutaj umiejętnie poprowadzony, a na jego rozdziały czekałem z niecierpliwością. Nadal jest supermanem, który potrafi dokonywać rzeczy niemożliwych, ale już tak to nie razi. Podobało mi się zaakcentowanie jego gorszej strony, stał się dużo bardziej wielowymiarowy. Już nie cierpi na tanie dylematy typu "czy wszyscy, których pragnę ochronić, muszą ginąć". Rozwinięta została jego nienawiść i uprzedzenia do jasnookich. Poza tym o ile jakoś nie przekonał mnie wątek mostowych w jedynce, to tutaj już ich nawet kupiłem. Shallan też została fajnie rozwinięta, to jej postaci poświęcona była w końcu ta część. Retrospekcje z jej przeszłości na szczęście były krótkie i trzeba również przyznać iż całkiem dobrze się je czytało. Nie nudziły jak retrospekcje Kaladina. Wątek obyczajowy został pomyślany całkiem dobrze, przyjemnie było czytać co właściwie zaszło w rodzinnym domu bohaterki. Przy tym zaznaczam, iż realizmu tej postaci pod względem psychologicznym oceniać nie chcę, jest to bez sensu w takiej książce. Dalinara było stosunkowo mało, spodobało mi się zwrócenie większej uwagi na jego synów, zwłaszcza na Adolina. Podobnie jak Kaladin, bohater ten został rozwinięty i spodobało mi się to, co zrobił z nim Autor.

Tak śmiesznego i sztucznego wrażenia nie robiła już rozbuchana forma, a więc prolog, obszerne interludia, czy podział na księgi. Przede wszystkim interludia stały się całkiem ciekawe, zwłaszcza rozdziały Eschonai, ale nawet rozdział Rysn potrafił mnie zainteresować. Fabuła, bądźmy szczerzy, w ogólnym zarysie i w wielu punktach była przewidywalna, ale kilka niezłych zwrotów akcji się w niej znalazło (kilka oczywistych zresztą też). Zawierała dość różnorodne wątki. Wiadomo, np. takie intrygi polityczne nie stały na szczególnym wysokim poziomie, cała ta polityczna mechanika została znacznie uproszczona, jednak doskonale pasuje do całokształtu opowieści. Jest to w końcu taka baśń, a nie twardy realizm. Apetyt na więcej zrobił zaskakująco dobrze wpasowujący się w całokształt historii wątek "teorii spiskowej", ukrytych stowarzyszeń pociągających za sznurki etc. Ciekawe, jak Autor pociągnie to dalej, na razie zrobił apetyt. Warstwę fabularną zaliczyć można jako plus powieści pamiętając zwłaszcza, iż śledzi się wydarzenia z zapartym tchem. Byłem naprawdę mile zaskoczony tym, jak wciągnąłem się w akcję. Można nieco na siłę przyczepić się do finału - był tak rozbudowany, przeładowany wydarzeniami i dramaturgią, iż można było dostać oczopląsów. Podejrzewam, że Autor chciał zaserwować czytelnikowi godną końcówkę trzymającej w napięciu historii, prawdziwą eksplozję wrażeń, ale chyba lekko przesadził. Oczywiście czytało mi się to początkowo doskonale, ponadto wręcz uwielbiam rozbudowane punkty kulminacyjne. Jednak kiedy dzieje się tak dużo na raz, w pewnym momencie emocje lekko siadają, ma się już przesyt. Niemniej końcówka była oczywiście satysfakcjonująca, tylko momentami wydawało mi się, że Autor popłynął. Identyczne odczucia miałem w przypadku "Elantris", ale w odróżnieniu od niej, naprawdę usatysfakcjonowało mnie wyjaśnienie niektórych tajemnic. Całkiem dobrze zostało to wymyślone, jednocześnie cały czas pojawiały się nowe pytania. Było też całkiem klimatycznie, wreszcie te całe arcyburze, spreny, heroldowie, świetliści i inni przekonali mnie do siebie. Podobnie jak geografia świata, która muszę przyznać została obmyślona pomysłowo. W ogóle Rorsarch z jego dziwactwami przestawał wydawać mi się sztuczny, wydumany i durnowaty, a zaczął sprawiać wrażenie czegoś naturalnego i swobodnie funkcjonującego.

Chyba największą wada książki jest fakt, iż ponownie coś było nie tak ze stylistyką i gramatyką. Identycznie jak w części pierwszej. Znowu mieliśmy dziwnie skonstruowane zdania, czy wyrazy i formułowania średnio pasujące do całości, sprawiające dziwaczne wrażenie. Znów miałem miejscami wrażenie, iż czytam jakąś wprawkę, a nie powieść która wyszła spod pióra doświadczonego pisarza. Często miałem odczucie, iż jest to kwestia tłumaczenia, ale nie znam oryginału aby definitywnie coś takiego twierdzić. No i nie łudźmy się, w wielu momentach książka napisana została po prostu drętwo, taki jest chyba zresztą dość toporny styl Autora. Dialogi bywały poprawne, a bywały sztuczne, bądź na siłę starające się być zabawne. Muszę doczepić się tu również do poczucia humoru Autora. Padające w książce żarty to niekiedy porządne suchary. W ogóle mam wrażenie, iż Autor raczej sili się na humor, niż go posiada (dotyczy to również żartów sytuacyjnych). Stara się być błyskotliwy, ale efekt jest dziecinny, tak jakby sześciolatek chciał udowodnić dorosłym, iż potrafi opowiadać kawały. Budzi to jedynie politowanie. Np. taka Shallan była błyskotliwa, zabawna i miała cięty język, ale tylko w opinii narratora i innych postaci, bo dla mnie jej odzywki często były zwyczajnie czerstwe, żeby nie powiedzieć niekiedy wręcz tragikomiczne. Mam wrażenie, iż Autor często nie potrafi poprzez dialogi i wypowiedzi postaci oddać ich osobowości i pozostaje mu taka "opisówka", a więc z góry ich określanie przez narrację, albo słowa innych bohaterów. Nie potrafi nadać im życia poprzez ich język, jest on sztuczny. Może przeginam porównaniami do PLiO, ale czy ktokolwiek miałby wątpliwości, iż taki Tyrion ma cięty język (najlepszy przykład z możliwych)? Po prostu go miał, sami mogliśmy to bez trudu zauważyć po przeczytaniu jego odzywek. Sanderson nie potrafi tak wykreować bohaterów, musi nam narzucać ich opis i to się daje odczuć w czasie lektury. Aby być jednak uczciwym, mimo sprawiających niespecjalne wrażenie dialogów, chemię między postaciami da się niekiedy wyczuć (a jest to element, który bardzo, bardzo lubię). Nie czuć jej za bardzo między Kalem i Shallan (ich wymiany zdań i kłótnie - totalnie drętwe i silące się na bycie zabawnymi, czy błyskotliwymi), ale już między Kalem, Syl, Adolinem, czy Dalinarem jak najbardziej. Brawa na pewno należą się również za Amarana i autentyczną niechęć mostowego do niego. To akurat dało się wyczuć z bardzo daleka. Wydawało mi się, że kiedy tylko słyszał jego imię, chłopakowi ścinała się krew w żyłach.

Absolutnie zadowoliła mnie objętość książki. Bałem się, iż jakieś 20% stanowić będą końcowe dodatki. A tu proszę, miła niespodzianka, są one naprawdę niewielkie, więc większa część tej cegiełki przeznaczona jest na to co trzeba. Uwielbiam czytać "grubasy", nie lubię kiedy dobra książka szybko się kończy. Po 600 stronie miałem chwilę melancholii, iż już blisko końca, a tu jednak proszę niemal 1/3 było wciąż przede mną. Naprawdę pozytywne zaskoczenie. Warto również zauważyć, iż wypełniaczów w tej części nie było, a jak już to "nudniejsze" fragmenty zamieszczane były celowo, aby podgrzać atmosferę po jakimś zwrocie akcji. Było więc jak najbardziej treściwie, mnóstwo się działo i można powiedzieć, że te ponad 900 stron zostało wypakowanych po same brzegi. Tak jak trzeba. Ilustracje specjalnie mnie nie ruszyły, nie przepadam za takimi gadżetami. Aczkolwiek jedna z okładek autorstwa Michaela Wheelana jak najbardziej przypadła mi do gustu. Sam Autor na wstępnie zaznaczył, iż tak wyobrażał sobie Kaladina i muszę przyznać, iż ja również. Ale generalnie rzecz biorąc, okładki i ilustracje do książek to według mnie sprawa skomplikowana i kontrowersyjna, gdyż moga zarówno stymulować nasze wyobrażenia, jak i je zabijać. Różnie z tym bywa.

Na końcu chciałbym podkreślić, iż w żadnym wypadku nie uważam "Słów Światłości" za arcydzieło gatunku i kandydata do wejścia do jego kanonu. Nie ma co się oszukiwać, Sanderson to pisarz solidny, ale żaden gigant. Tworzy książki (te które przeczytałem przynajmniej) sprawiające przyjemność z czytania i wciągające. Ale nie można go z kolei przeceniać i wynosić na piedestał. Porównania z wielkimi klasykami gatunku (choćby z... Tolkienem) są bądźmy szczerzy, zwyczajnie śmieszne. Konfrontacji z czymś bardziej współczesnym, a więc np. G.R.R. Martinem i jego PLiO (Wichry zimy... kiedy wreszcie się ukażą?) również nie wytrzymuje. To nie ten poziom, nie ta liga. Sanderson to dla mnie po prostu rzemieślnik, który potrafi dostarczyć solidny produkt w postaci wciągającej, przyjemnej opowieści. Są to jednak takie blockbustery wśród książek fantasy, a więc kasowe, głośne i efektowne superprodukcje, jednak pod efektowną formą audiowizualną niekoniecznie kryjące coś wykraczającego poza utarte schematy. No i zawierające również sporo patosu, czy też zwyczajnego banału. Sanderson to więc dla mnie taki Michael Bay wśród pisarzy fantasy, nic dodać, nic ująć. Olbrzymią zaletą "Słów światłości" jest jednak ten wspominany już pierwiastek, który sprawił iż to wszystko nie przeszkadza. Książka jest wciągająca, zaś poznanie świata Rorscharu, losów Kala, Dalinara i Shallan, jak i śledzenie fabuły były czystą przyjemnością. Choć na pewno nie żadnym przeżyciem, czy też przygodą, którą się będzie długo pamiętać. Chce zwyczajnie zaznaczyć, iż w mojej opinii nie każdy kawał soczystego fantasy należy zaraz okrzykiwać arcydziełem. To po prostu dobra książka, element sympatycznie zapowiadającej się na przyszłość serii. Tylko tyle (i aż tyle!). Polecam!

Nie ukrywam, iż "Droga Królów" była dla mnie dużym rozczarowaniem pod wieloma względami i wydawała mi się być taką wydmuszką. Czuć było wyraźnie ambicje Autora, aby stworzyć opowieść o wielkim rozmachu, jednak efektem był ewidentny przerost formy nad treścią. Do "Słów Światłości" nie mogłem podchodzić inaczej niż sceptycznie i nie oczekiwałem od tej pozycji zbyt wiele....

Zdecydowanie najlepsza biografia gen. armii Georga S. Pattona jr., opus magnum literatury poświęconej jego osobie.

Monumentalną pracę D'Este przeczytałem po raz pierwszy jeszcze w liceum, było to jedne z pierwszych poważnych opracowań naukowych, z jakimi się w życiu zapoznałem. Pracę polecił mi mój ówczesny nauczyciel historii, a niemałą trudność stanowiło odnalezienie jej, nie wspominając o wysokiej cenie. Cieszę się jednak, iż moją pierwszą styczność z osobą słynnego generała stanowiła ta książka, a nie np. dzieło Stanleya Hirshona, druga polskojęzyczna biografia tego wojskowego.

Wielką zaletą opracowania jest rzetelność i obiektywność, które literaturę naukową powinny w końcu cechować, a co jednak nie jest zasadą. Baza źródłowa jest szeroka i satysfakcjonująca, mnóstwo w niej źródeł niepublikowanych, ich lista zajmuje kilka stron. D'Este wyraźnie skupia się w swym dziele na próbie wyjaśnienia skomplikowanej osobowości generała Pattona. Odcina się przy tym od jego przyjętego powszechnie wizerunku, kontrapunktując go niekiedy z efektami własnych badań. Jako szkodliwy dla prawdy o Pattonie, badacz uznał słynny film z Georgem C. Scottem w roli głównej, utrwalający stereotypowy wizerunek tego amerykańskiego wojskowego. Już na wstępie podał w wątpliwość obiektywność obrazu, wspominając o kontrowersyjnych kulisach jego produkcji - tworzyły go osoby żywiące niechęć do Pattona, co znaleźć miało wyraźne odbicie w sposobie przedstawienia głównego bohatera. Biograf stawia sobie jednak za cel ukazanie całą złożoność osoby nietuzinkowego generała. Należy uznać, iż swoje zadanie D'Este wypełnia znakomicie. W sposób czytelny i maksymalnie obiektywny przeprowadza czytelnika przez zawiłości i meandry osoby Georga S. Pattona jr. Nie jest to prosta sztuka, biorąc pod uwagę jak pełen sprzeczności był ten amerykański wojskowy. Autor w sposób przekonujący przedstawia dysonans, pomiędzy pieczołowicie budowanym przez Pattona wizerunkiem antybohatera i "macho", a dużo bardziej skomplikowaną osobą, jaką zdawał się być w rzeczywistości. Tezą, jaka towarzyszy nam przez większość książki jest twierdzenie, iż generał przez całe lata udoskonalał i budował swój wulgarny i hałaśliwy wizerunek, który to w efekcie wszedł do powszechnej świadomości, a pośmiertnie (za pomocą wspominanego filmu) nawet do kultury popularnej. Faktycznie miała to być jedynie wystudiowana poza, którą Patton przybrał - zarówno z przyczyn czysto pragmatycznych i służbowych, jak i z wrodzonego ekscentryzmu i specyfiki jego osobowości. Wulgarny wizerunek miał lepiej jego zdaniem przemawiać do prostych żołnierzy, a już od początku kariery wojskowej obrał sobie za cel zapisania się w historii jako wybitny dowódca i do stania się nim metodycznie dążył. Nie bez znaczenia pozostawała również specyfika jego osobowości, w tym zamiłowanie do teatralności i bycia centrum uwagi. Za tezą tą przemawia szereg argumentów, jakie przygotował biograf, jak m. in. opinie rodziny i najbliższych współpracowników generała, specyfikę jego charakteru czy wiele konkretnych sytuacji, ukazujących wspominaną sprzeczność. D'Este nie szczędzi starań, aby ukazać rozmaite oblicza generała - m.in. jako intelektualisty-erudyty, doskonale znającego Pismo Święte i pasjonującego się historią wojskową, postępowego teoretyka i publicystę wojskowego, zapalonego i zdolnego sportowca, czy wytwornego gentlemana obytego z życiem na salonach. Nie ma oczywiście jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kim naprawdę był, ale tak zgrabne przedstawienie najróżniejszych faktów, opinii oraz ostrożne własne interpretacje pozwalają spojrzeć czytelnikowi na Pattona z naprawdę szerokiej perspektywy i dostrzec złożoność jego osoby. Jest to zdecydowanie największa zaleta książki.

Pamiętam, iż początkowo rozczarowało mnie małe skupienie uwagi na niektórych kwestiach stricte wojskowych. Oczekiwałem szczegółowych analiz i ocen wszystkich działań prowadzonych przez niego w latach 1943-1945, a także pogłębienia zagadnienia Pattona jako dowódcy operacyjnego, wraz z wyjaśnieniem i szczegółową analizą jego metod i decyzji. Autor jednak, mimo iż opisuje oczywiście cały szlak bojowy generała i przedstawia szerzej jego najważniejsze, czy też kontrowersyjne epizody, pozostaje przede wszystkim biografem i nie dokonuje sztabowych analiz z dziedziny już nie tyle historii, co stricte nauki wojskowej. Początkowo nieco mnie to rozczarowało. Dzisiaj rozumiem doskonale, iż opracowań poświęconych na drobiazgową analizę każdego z niuansów kampanii prowadzonych przez Pattona jest na pęczki, a biografia jest jednak czymś o wiele szerszym i w pewnych momentach musi syntetyzować informacje. Ponadto, o czym wielokrotnie wspominałem, D'Este przedstawia Pattona przede wszystkim jako osobę i przez ten pryzmat pisze również o jego udziale w działaniach wojennych. Oczywiście, żeby nie było wątpliwości, siłą rzeczy opis kariery wojskowej, a także poglądów i warsztatu generała jest jednym z głównych omawianych zagadnień. Szczególnie podkreślone i dobrze zilustrowane zostały jego profesjonalizm, systematyczność i wysokie kompetencje, a także metody pracy zarówno w czasie pokoju, jak i na wojnie. Wśród tych ostatnich znalazły się informacje zarówno o takich detalach jak sposób podróżowania i urządzenie kwatery, czy typowy rozkład dnia w czasie pobytu na froncie, jak i kwestie takie jak dobór współpracowników, podejście do podwładnych oraz liczne poglądy na temat praktyki dowodzenia. Ważne pozostają relacje z czołowymi wojskowymi tego okresu, jak np. generałowie (lub marszałkowie polni): Marshall, Eisenhower, Bedell-Smith, Bradley, Harold Alexander, czy Montgomery.

Czymś, co cechuje naprawdę dobrych historyków jest umiejętne przedstawienie kontekstu, w jakim umiejscowione jest opisywane zagadnienie. W tym przypadku zostało to dokonane naprawdę umiejętnie. Biograf przedstawił czasy i środowisko, w jakim wychował się i znajdował Patton. Mogą się one wydawać nam specyficzne (dla wielu na pewno oburzające) według dzisiejszych standardów, jak np. obyczajowość na południu Stanów Zjednoczonych na przełomie wieków. W ten sposób są wskazane np. źródła antysemityzmu i rasizmu Pattona. Wyczerpująco opisano również niesławny "incydent ze spoliczkowaniem". Przestawiono, jak w tamtych czasach postrzegano syndrom stresu pola walki i jakie zdanie i pojęcie miał o nim sam G.S.P. Bardzo rzetelnie opisano również okoliczności zwolnienia Pattona ze stanowiska gubernatora wojskowego Bawarii, w tym realia funkcjonowania stref okupacyjnych tuż po wojnie. Należy jednak zaznaczyć, iż w żadnym miejscu Autor nie usprawiedliwia ani nie broni swojego bohatera. Podaje jedynie kontekst i źródła jego poglądów i czynów, starając się przedstawić je w pełnym świetle i pozostawiając ocenę moralną czytelnikowi. Podkreślić należy obiektywizm biografii we właściwie każdej kwestii. W żadnym miejscu nie ma prób tuszowania czegokolwiek, bądź umniejszania lub bagatelizowania. Często za to następują nawiązania do wspomnień samego Pattona, jak i innych osób i skonfrontowanie danej sytuacji z ich punktami widzenia. W przypadku incydentu ze spoliczkowaniem, wspomina się przykładowo, iż we wspomnieniach generała poświęcono na to wydarzenie bardzo mało miejsca, ograniczono go właściwie do lakonicznego stwierdzenia. Pokazane są zatem równomiernie pozytywne, jak i mniej chwalebne momenty życia zarówno osobistego, jak i służbowego opisywanej postaci. Wielokrotnie miewałem mieszane uczucia wobec osoby Pattona, co jednak świadczy o skrupulatności i neutralności Autora.

Biografia zawiera również wiele "smaczków", a więc przede wszystkim pierwszorzędnych anegdot. Postać Pattona zdecydowanie zalicza się do oryginalnych, jest więc ich naprawdę sporo i można się często solidnie uśmiać. Moimi faworytami pozostają historie o wierszyku dla dzieci, a także weselu drugiej córki Pattona. Oczywiście mocno zabawnych historii jest dużo więcej, podobnie jak niezapomnianych cytatów autorstwa generała. Z rzeczy może już nie humorystycznych, ale niewątpliwie ciekawych jest epilog, w którym opisano dalsze losy jego rodziny. Relacje rodzinne "Georgiego" i kwestie obyczajowe zajęły zresztą w biografii wiele miejsca.

Podkreślić należy również przystępny język i dobrą pracę tłumacza, pana Stanisław Dubińskiego. Szkoda byłoby, gdyby tak dopracowana biografia została "spalona" na etapie tłumaczenia. Te stoi na szczęście na wysokim poziomie, również pod względem merytorycznym. Tłumacz dodał ponadto do tekstu przypisy, w których objaśnił elementy kultury amerykańskiej, mogące być niezrozumiałe dla polskiego czytelnika.

Konkludując, każdemu zainteresowanemu historią okresu międzywojennego i II wojny światowej, a także samą osobą najwybitniejszego amerykańskiego wojskowego XX wieku, gorąco polecam zapoznanie się z tą wyśmienitą biografią. Każdy chyba zgodzi się, iż gen. Patton był postacią barwną i oryginalną, jednak za tą maską krył się o ciekawy, pełen wielu sprzeczności człowiek. Mam wrażenie, iż jego prawdziwego oblicza lepiej przedstawić się nie da, niż dokonał tego Carlo D'Este.

Zdecydowanie najlepsza biografia gen. armii Georga S. Pattona jr., opus magnum literatury poświęconej jego osobie.

Monumentalną pracę D'Este przeczytałem po raz pierwszy jeszcze w liceum, było to jedne z pierwszych poważnych opracowań naukowych, z jakimi się w życiu zapoznałem. Pracę polecił mi mój ówczesny nauczyciel historii, a niemałą trudność stanowiło odnalezienie...

Książka wywołująca skrajne opinie i odczucia. Dla niektórych arcydzieło, dla innych kilkaset stron o niczym.

Ze swojej strony uważam, że zabierając się już do Mesjasza Diuny Frank Herbert zabił wszystko, co w genialnej części pierwszej stworzył - klimat, bohaterów, doskonałe i otwarte na wiele kwestii zakończenie. Po drugiej części to były już zupełnie inne powieści zarówno jeśli chodzi o poziom i jakość, jak i ich otoczkę, klimat, atmosferę. Świat Diuny nabrał dziwnego odcienia, stał się za bardzo dziwaczny. Porównując część pierwszą z jej następczyniami ma się wrażenie, że to zupełnie inne uniwersum, inne postacie, inna opowieść. Że to coś zupełnie innego. Mam wrażenie, że dalsze części gdzie te niestworzone pomysły miały miejsce, nie były pisane przez Herberta, tylko stanowią nawiązujące do Diuny fanfiki.

O ile w Dzieciach Diuny Herbert popłynął w zakończeniu, część czwarta to już w całości abstrakcja. Najbardziej zadziwia mnie oczywiście postać Duncana Idaho, która tutaj nabiera rozpędu. O ile już pierwszy Ghoula był czymś z innej bajki, to nie wiem jak opisać jego późniejsze losy... Kto czytając jedynkę, myślał że ta charakterystyczna, choć krótko występująca postać stanie się w serii czymś tak dziwacznym? Kosmos i abstrakcja. Albo sam Leto II... Kto czytając o Szej-Huludach domyśliłby się, że syn Paula stanie się jednym z nim? Paul miał pierwotnie opuścić Arrakis a gubernatorem na planecie zostać Stilgar. Że tego nie zrobił już to było zaskoczeniem, a co dopiero że jego syn stanie się gadającym czerwiem? Masakra. Wszelkie pomysły z Tleilaxanami i IX? Straszne. Schizoidalne. Wyjęte z innej bajki. Na czele z ich porytymi zbiornikami aksolotlowymi.

Od strony fabularnej, samej przyjemności czytania i występujących postaci to zdecydowanie najgorsza część serii. Jestem bardzo cierpliwym czytelnikiem, nie bolą mnie dłużyzny i wyczerpujące opisy, ale powiedzmy sobie szczerze fabuły jest tu jak na lekarstwo, bohaterowie zupełnie mnie nie porwali i byli mi obojętni, intrygi polityczne były słabe, zaś "standardowe" przemyślenia społeczno-polityczne naciągane i robione na siłę. Jest to dla mnie typowa część przejściowa. Wręcz odwrotnie było z jej kontynuacją, Heretykami Diuny. Jako część serii nie powinna powstać, ale jako osobna książka jak najbardziej mi się spodobała. Piszę to dlatego, aby wykazać że nie jestem uprzedzony. Część czwarta jako część serii, jak i osobna powieść, jest po prostu słaba i sprawia wrażenie pisanej na siłę.

Są to wszystko na pewno mocne słowa, ale trzeba spojrzeć prawdzie w oczy. Rozumiem, że Frank Herbert chciał ukazać również swoje przemyślenia historiozoficzne, przedstawić dalszy rozwój stworzonych przez siebie społeczeństw i systemów politycznych. W częściach 4-6 widać to jak na dłoni, poprzez dużą perspektywę czasu możemy zaobserwować najpierw jak zmienili się wszechświat i Arrakis od czasów Paula, a od Heretyków zmiany jakie zaszły z kolei od czasów końca panowania Leto II. Mimo to, sprawia to wszystko dziwaczne wrażenie i nie trzyma poziomu. Poza tym wydaje mi się, że z wiekiem pewne rzeczy się zmieniają. Jako młody czytelnik po raz pierwszy zgłębiający uniwersum Diuny, czytałem wszystkie książki, byłem ciekawy co dalej. Dzisiaj już wiem, że najważniejsze jest właśnie to, co nie zostało dopowiedziane, czego nie ma. Prawdziwa sztuka wyraża się w oszczędności. Szkoda, że przekonać się o tym musiałem m. in. właśnie na kontynuacjach wybitnej Diuny.

Książka wywołująca skrajne opinie i odczucia. Dla niektórych arcydzieło, dla innych kilkaset stron o niczym.

Ze swojej strony uważam, że zabierając się już do Mesjasza Diuny Frank Herbert zabił wszystko, co w genialnej części pierwszej stworzył - klimat, bohaterów, doskonałe i otwarte na wiele kwestii zakończenie. Po drugiej części to były już zupełnie inne powieści...

Jedno z największych arcydzieł wszech czasów. Diuna to Diuna, po prostu trzeba znać. Wszystkie inne słowa są zbędne, o takich książkach nic nie można tak naprawdę napisać.

Jedno z największych arcydzieł wszech czasów. Diuna to Diuna, po prostu trzeba znać. Wszystkie inne słowa są zbędne, o takich książkach nic nie można tak naprawdę napisać.