LISTA NIEOBECNOŚCI

W odróżnieniu od takich zbiorów jak "Polska odwraca oczy" Justyny Kopińskiej czy "Polak sprzeda zmysły" Konrada Oprzędka - by posłużyć się najnowszymi przykładami - książka Tochmana nie traktuje o obyczajowości. W zasadzie nie jest też reportażem społecznym (jest jeden wyjątek). Jej tematem jest tak naprawdę obserwacja jednostki ludzkiej w jej najbardziej intymnym wymiarze. Aspekt społeczny schodzi na dalszy plan, ba - nawet przyczyny i przebieg kluczowych wydarzeń, takich jak zaginięcie Wandy Rutkiewicz na stokach Kanczendzongi, samobójstwo Stachury czy śmiertelne pobicie Grzegorza Przemyka, mają znaczenie drugorzędne. Tochman, niczym cierpliwy przyjaciel, pochyla się nad tymi, którzy pozostali - matkami, przyjaciółkami. Towarzyszy rodzeństwom z domów dziecka, poszukującym się po całym kraju. Rozmawia z bliskimi młodego polskiego franciszkanina, który zginął w Asyżu w trzęsieniu ziemi. Wysłuchuje dziewczyn cudem uratowanych z berlińskich burdeli, a także rodziny Agaty, której nie udało się wydobyć z buddyjskiego aśramu. Koncentruje się na wyciszonych relacjach, niesionych najbardziej osobistymi emocjami. Dzięki temu zaginięcie Rutkiewicz, tak jak jest widziane przez jej matkę, przeradza się w nieledwie metafizyczną opowieść o niezłomnej, nieustającej wierze w odnalezienie dziecka. Tochman dotyka niezgłębionych meandrów ludzkiej świadomości, o której tak naprawdę nie wszystko jeszcze wiemy. Tak dzieje się też w opartej na niedopowiedzeniach historii braci bliźniaków rozdzielonych w niemowlęctwie, a odnajdujących się po latach już w dorosłym życiu. Psychologiczne niuanse ich przeżyć wymagały wielkiego pisarskiego wyczucia, bo łatwo było nadmiarem konkretu zabić unoszącą się w powietrzu Tajemnicę. "Nieobecność", bo taki jest tytuł reportażu, ociera się o wybitność. Ma w sobie coś z kina Krzysztofa Kieślowskiego, ze szczególnym wskazaniem na "Podwójne życie Weroniki". (...) Z kolei niebywale przejmujący reportaż "Bracia i siostry", poświęcony jest rodzeństwu (w sumie ósemce), które wyrokiem sądu odebrane rodzicom (argument - bieda) całą młodość spędziły na notorycznych ucieczkach z sierocińców, jest gotowym materiałem na film w stylu "Wron" Doroty Kędzierzawskiej. (...)

Gdyby w tej różnorodności szukać wspólnego mianownika, byłyby to miłość i tęsknota. To historie o różnych obliczach tych uczuć, o radzeniu sobie ze stratą bezpowrotną, ale też o desperacji w uratowaniu tych jeszcze nie całkiem straconych. O więzi z człowiekiem, którego istnienie tylko się przeczuwa. O nieodpartej potrzebie odnalezienia się i bycia razem, obojętne ile trzeba w tym celu poświęcić. O tym, jak trudno zrozumieć, kiedy z własnej decyzji człowiek znika (to przypadek narzeczonej Edwarda Stachury). Miłość ma tu różne oblicza, a więzi międzyludzkie splatają się w układy, zaskakujące nieraz samych bohaterów, jak choćby bohaterkę tytułowego "Schodów się nie pali", adoptującą zdeformowanego i upośledzonego chłopca z sierocińca. (...)

Człowiek dla Tochmana pozostaje tajemnicą - i on tę tajemnicę szanuje. Stara się zrozumieć, opisać, ale nie obnaża. Wysłuchuje wyznań i nadaje im literacką formę, ale zachowuje dyskrecję. Waży słowa - tu w każdym zdaniu czuje się namysł nad jego kształtem. Niewiele znam książek równie oszczędnie i delikatnie napisanych. I równie mocnych.

Źródło: http://www.zaokladkiplotem.pl/2017/03/lista-nieobecnosci-wojciech-tochman.html

LISTA NIEOBECNOŚCI

W odróżnieniu od takich zbiorów jak "Polska odwraca oczy" Justyny Kopińskiej czy "Polak sprzeda zmysły" Konrada Oprzędka - by posłużyć się najnowszymi przykładami - książka Tochmana nie traktuje o obyczajowości. W zasadzie nie jest też reportażem społecznym (jest jeden wyjątek). Jej tematem jest tak naprawdę obserwacja jednostki ludzkiej w jej...