Elantris, kiedyś piękne i emanujące blaskiem miasto bogów, teraz ropiejący wrzód na ziemiach Arelonu; jedyne schronienie ludzi przeklętych przez samego boga.

To rzecz naturalna, że na ruinach starych cywilizacji powstają nowe. Starożytny Egipt, Grecja i Rzym, imperium Franków, Imperium Osmańskie i Persja to tylko kilka przykładów nieistniejących już mocarstw, których upadki dały podwaliny współczesnym narodom. Bez względu jak bardzo byśmy chcieli, ich wpływ na naszą kulturę, systemy prawne, ustroje polityczne i doktryny religijne jest nadal niepodważalny. Niejednokrotnie próba wprowadzenia jakichkolwiek zmian prowadzi do zamieszek, a nawet do przewrotu czy wybuchu rewolucji. Ale rewolucja może mieć też zupełnie inny, znacznie mniej krwawy wymiar, jak np. rewolucja przemysłowa. W „Elantris” spotykamy się z bezwzględną krytyką tamtejszego ustroju i próbą zrewolucjonizowania systemu z jednoczesnym ustabilizowaniem i zwiększeniem wydajności produkcyjnej państwa.

Pierwsze co rzuca się w oczy to piękna oprawa graficzna. I nie mam tu na myśli jedynie okładki, ale także kolorowe mapy i symbole magicznych Aonów, które zdobią pierwszą stronę każdego rozdziału i każdej części powieści. Wprawdzie nie powinno oceniać się książki po okładce, ale w rzeczywistości ciekawie prezentująca się książka znacznie bardziej przyciąga uwagę potencjalnych czytelników. Bardzo często okazuje się jednak, że piękne wydanie to jedyny walor książki. Na szczęście nie można tego zarzucić „Elantris” - o tej powieści mogłabym rozprawiać godzinami i to praktycznie w samych superlatywach.

Sanderson zdecydowanie skupił się na snuciu politycznych intryg niż na obrazowaniu obfitujących w zawrotne tempo wydarzeń. I dobrze, gdyż obalenie ustroju nie może polegać tylko i wyłącznie na krwawych rozruchach; wymaga konkretnego planu i zdolności przewidywania, a także znajomości psychiki tłumu. To niesamowite jak wielką władzę nad tłumem może mieć demagog. I jakich zniszczeń może dokonać, jeśli przemawiają przez niego ambicja, arogancja i obsesja. Przykład gyorna Hrathena i jego podwładnego Dilafa pokazuje jak cienka jest granica między głęboką wiarą a religijnym fanatyzmem; cienka ale jakże głęboka.

Nie bez powodu to właśnie Hrathen znajduje się na okładce. Jego postać jest dowodem, że tak naprawdę nie da się oddzielić religii od polityki i polityki od religii. Obie używają drugiej jako narzędzia do osiągnięcia zamierzonego celu. Obie wymagają także od swoich reprezentantów finezji, charyzmy i wyrachowania. Oraz ogromnego zaangażowania i poświęcenia.

Czy może spotkać kobietę coś gorszego od ucieczki ukochanego sprzed ołtarza? Chyba tylko zostanie wdową w dniu własnego ślubu. Błąd! Teodzka księżniczka Sarene miała jeszcze mniej szczęścia: w jej przypadku nie było żadnej ceremonii. Ba… nawet nie widziała na oczy mężczyzny, którego miała poślubić, a już oficjalnie została wdową. Kobiecie praktycznie wykluczonej ze społeczeństwa przez swoją niezależność, będzie bardzo trudno odnaleźć swoje miejsce w zupełnie obcym państwie. Co jednak nie oznacza, że nie będzie się starała tego miejsca znaleźć, próbując w międzyczasie obalić króla i zapobiec inwazji.

W czasie kiedy Sarene niweczy starania Hrathena, jej potępiony mąż robi wszystko aby uchronić się przed szaleństwem i namówić swoich towarzyszy niedoli do odzyskania chęci życia. Dzięki cierpliwości i ogromnej dozie optymizmu, udaje mu się nie tylko nadać sens ich egzystencji, ale także odkryć sekrety przeklętego miasta.

Według mnie „Elantris” to jedna z najwspanialszych książek z gatunku fantasy. Nie jest to może arcydzieło na miarę „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena, ale biorąc pod uwagę, że jest to literacki debiut autora (i to dogłębnie przemyślany - na co wskazują teksty umieszczone w dość obszernym dodatku zamieszczonym na końcu książki), to jest to pozycja rewelacyjna, wybitna wręcz.

Jak napisał sam autor jego debiutem okazała się nie książka pełna akcji ani przedstawiająca skomplikowany świat, lecz refleksyjna opowieść o mężczyźnie, który próbuje odbudować społeczeństwo wśród biedaków, kobiecie, która nie chce dać się zdefiniować przez role, jakie narzuca jej społeczeństwo, i kapłanie przeżywającym kryzys wiary. To wszystko tworzy piękną opowieść o odpowiedzialności, lojalności i walce z własnym sumieniem.

Natalia Neisser