Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Z obawami sięgałam po "Ciało" po entuzjastycznych recenzjach, na które ciągle się natykałam. Książki popularno-naukowe z dziedziny medycyny to mój ulubiony podgatunek, liczyłam się z tym, że przeczytam zbiór ciekawostek w dużej mierze już mi znanych. Jednak Bill Bryson zaspokoił moją ciekawość, zawarł mnóstwo nowych dla mnie faktów i podał je w mój ulubiony sposób, czyli z tak zwanym tłem historycznym.
To, co szczególnie cenne, to pokazanie jak postęp medycyny rodzi się w bólach i powstaje z pomyłek, jak wielu ma rodziców, często walczących o sławę i uznanie zupełnie nie po dżentelmeńsku. Bryson przytacza w książce wyniki najnowszych badań ale przyznaje też wielokrotnie, że pewne zjawiska nie są dobrze zbadane, funkcjonowanie organów bardziej skomplikowane, a w medycynie nadal jest więcej pytań niż odpowiedzi. Kończące "Ciało" fragmenty o zagrażającej pandemii nieprzyjemnie prorocze.

Dla kogo?
Fascynatów dr House'a i "Stulecia chirurgów" oraz zwykłych ciekawskich ludków.

PS Opinia opublikowana wcześniej na GR.

Z obawami sięgałam po "Ciało" po entuzjastycznych recenzjach, na które ciągle się natykałam. Książki popularno-naukowe z dziedziny medycyny to mój ulubiony podgatunek, liczyłam się z tym, że przeczytam zbiór ciekawostek w dużej mierze już mi znanych. Jednak Bill Bryson zaspokoił moją ciekawość, zawarł mnóstwo nowych dla mnie faktów i podał je w mój ulubiony sposób, czyli z...

Flaga biało-czerwona na szczycie Bramy Brandenburskiej to (wstyd się przyznać) migawka, która kojarzy mi się niezmiennie z końcem drugiej wojny światowej i upadkiem III Rzeszy. Dzień chwały, radości, ulgi, zasłużonej kary i sprawiedliwości. "Berlin 1945. Upadek" burzy te skojarzenia i pokazuje wydarzenia prowadzące do 8 maja 1945 w perspektywie dużo szerszej.
Brytyjski historyk rozpoczyna książkę od opisu stanu ducha i sytuacji, w jakiej znajdowali się berlińczycy na przełomie roku 44' i 45'. W mieście jeszcze nie było głodu i strachu, ale tłuste lata triumfu militarnego Niemcy mieli już za sobą, a przed sobą widmo nalotów, zbliżające się oba fronty alianckie, przy jednoczesnym usilnym zaklinaniu rzeczywistości w wykonaniu propagandy goebbelsowskiej, narastaniu paranoi Hitlera oraz terroru sianego przez SS. Beevor pokazuje wojnę z kilku stron. Po pierwsze poprzez pryzmat działań wojennych, przede wszystkim na froncie wschodnim, poczynając od ofensywy styczniowej i 'wyzwalania' kolejnych polskich miast. Tutaj mamy przyczółki, flanki, przesunięcia wojsk po obu stronach linii frontu. Drugim elementem, dla mnie najciekawszym, były opisy ewakuacji ludności cywilnej i/lub funkcjonowania w bunkrach przeciwlotniczych i innych kryjówkach, sposoby radzenia sobie z bestialstwem radzieckich żołnierzy i strachem, nie tylko Niemców. Również pokazanie tarć pomiędzy aliantami, wśród radzieckich generałów, a wreszcie w otoczeniu samego Hitlera, pozwalało mi zobaczyć złożoność sytuacji.
To, co było dla mnie najtrudniejsze do przełknięcia podczas lektury, to powtarzające się opisy gwałtów ze szczególnym okrucieństwem. Wiem, że były powszechne, ale ich skala dopiero teraz do mnie dotarła. Ogrom krzywdy zadawanej kobietom jest niewyobrażalny. Dodatkowo, rozsierdziło mnie czytanie o niemieckich mężczyznach, którzy mieli za złe swoim żonom i ukochanym, że uległy przemocy seksualnej.

Podsumowując, mimo, że nie jestem fanką historii XX wieku, z wielkim zainteresowaniem czytałam o upadku Berlina. Polecam książkę, szczególnie osobom z mglistą wizją, jak wyglądała końcówka II wojny światowej.

(opinia opublikowana pierwotnie na GR)

Flaga biało-czerwona na szczycie Bramy Brandenburskiej to (wstyd się przyznać) migawka, która kojarzy mi się niezmiennie z końcem drugiej wojny światowej i upadkiem III Rzeszy. Dzień chwały, radości, ulgi, zasłużonej kary i sprawiedliwości. "Berlin 1945. Upadek" burzy te skojarzenia i pokazuje wydarzenia prowadzące do 8 maja 1945 w perspektywie dużo szerszej.
Brytyjski...

Wyjątkowo zgadzam się z opisem okładkowym - jest to książka wybitna, przełomowa, rzeczywiście omawia dwa systemy obróbki używane przez umysł, pokazuje pułapki myślenia, w które wpadamy wszyscy i przygląda się pozornie bezsensownym zachowaniom. Dlaczego jesteśmy bardziej skłonni podejmować ryzykowne działania w grupie i wtedy kiedy jest nam źle? Jak pamiętamy nieprzyjemne wydarzenia? Proporcjonalnie do długości ich trwania czy intensywności bólu? Dlaczego umysł świadomy (System 2)jest leniwy i wysługuje się systemem szybkim (pierwszym - tym od stereotypów, uproszczeń i emocji)? I dlaczego, mimo, że byłam książką zachwycona, tak długo zabierałam się do napisania opinii?

Daniel Kahneman dostarcza tak dużej liczby tematów do refleksji i dyskusji, że starczyłoby Robinsonowi i Piętaszkowi na całe lata. Tak właśnie wyobrażam sobie idealną lekturę na bezludną wyspę. Mnóstwo pytań, grzebania w pamięci, obserwowania innych i w końcu kiwania w zamyśleniu głową :)

Rozdziały, które zrobiły na mnie największe wrażenie to te o złudzeniach umysłowych i skrzywieniach poznawczych oraz o doznawaniu swojego życia. Te trzy przeczytajcie koniecznie.

P.S. Zdecydowanie jest to książka do czytania oczami, przy słuchaniu System 2 męczył się, zacinał i nawet w swoim lenistwie kusił, żeby rzucić słuchawkami w kat. Ale lepiej przesłuchać, niż nie znać w ogóle.

Wyjątkowo zgadzam się z opisem okładkowym - jest to książka wybitna, przełomowa, rzeczywiście omawia dwa systemy obróbki używane przez umysł, pokazuje pułapki myślenia, w które wpadamy wszyscy i przygląda się pozornie bezsensownym zachowaniom. Dlaczego jesteśmy bardziej skłonni podejmować ryzykowne działania w grupie i wtedy kiedy jest nam źle? Jak pamiętamy nieprzyjemne...

"Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu" jest wynikiem pracy badawczej autorki nad sposobami mówienia o zmianach klimatycznych, wynikającą z nich biernością, kampaniami dezinformacji oraz samym pojęciem antropocenu (epoki geologicznej kształtowanej przez działalność człowieka). Ewa Bińczyk analizuje, dlaczego wiedząc o globalnym kryzysie środowiskowym, de facto nie robimy prawie nic, jesteśmy w stanie bezwładu i otępienia. Typowe reakcje to rezygnacja (nic się nie da zrobić), zaprzeczenie problemowi albo bagatelizowanie jego skali. Z kolei osoby zdające sobie sprawę z powagi sytuacji uderzają w coraz bardziej alarmujące tomy, wręcz histeryczne, co odbierane jest z niechęcią w społeczeństwach ceniących zachowywanie zimnej krwi i skupienie nie na emocjach a faktach. A czas biegnie i nie działa na naszą korzyść.

Książka Ewy Bińczyk jest bardzo ważna, nasycona informacjami, pisana z szerokiej perspektywy i wyczerpująco objaśniająca przyczyny tytułowego marazmu. Byłam pod wielkim wrażeniem, że publikacja o charakterze naukowym (będąca wynikiem grantu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki) daje się czytać mnie, laikowi. Muszę jednak ostrzec czytelników, że nie cała treść jest napisana w sposób przystępny i sama miałam chwile zwątpienia w sens dalszej lektury. Środkowa część książki przysporzyła mi trudności (rozdziały o słowniku epoki człowieka i obliczach antropocenu), natomiast resztę uważam za błyskotliwą i wnikliwą analizę tematu i gorąco polecam.

Byłabym jeszcze bardziej zadowolona gdyby autorka pokusiła się o serię artykułów popularnych traktujących o temacie i gdyby największe media były zainteresowane ich publikacją.

"Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu" jest wynikiem pracy badawczej autorki nad sposobami mówienia o zmianach klimatycznych, wynikającą z nich biernością, kampaniami dezinformacji oraz samym pojęciem antropocenu (epoki geologicznej kształtowanej przez działalność człowieka). Ewa Bińczyk analizuje, dlaczego wiedząc o globalnym kryzysie środowiskowym, de facto nie...

Jakie szczęście, że książkę czytałam w postaci ebooka - krzykliwa okładka nie zachęca do lektury tej bardzo pożytecznej pozycji. Nie zniechęcajcie się jednak bo warto połknąć tę małą pigułkę z odtrutką na próby manipulacji, którym jesteśmy poddawani z wielu stron. Moją motywacją była chęć przypomnienia sobie lub przyswojenia metod odpierania naciąganych argumentów, najczęściej pojawiających się w dyskusjach o dietach, leczeniu, klimacie, o polityce i podobnych tematach rozpalających nas często do czerwoności. Internet i umysły są pełne różnych "może-nie-pomoże-ale-na-pewno-nie-zaszkodzi", "moja-znajoma-stosowała-i-(wstaw dowolną dolegliwość, która zniknęła)" itp. itd. Autor przedstawia pokrótce i z dużą swadą błędy logiczne, podstawy prowadzenia badań naukowych i wnioskowania, wyjątkowo klarownie opisuje elementarne pojęcia z zakresu statystyki i podkreśla jak istotna jest choćby śladowa ale regularnie stosowana "matematyka obywatelska". Nie możemy doprowadzić samych siebie do anumeryzmu - matematycznego analfabetyzmu, nawet jeśli płynie w nas humanistyczna krew ścinająca się na widok równań. Warto zapoznać się z "Krótkim kursem" dla własnego dobra.

Z innych opinii wnioskuję, że zdarzają się przypadki wciągania "Krótkiego kursu" na listę lektur dla studentów. Uważam to za świetny pomysł, krytyczne myślenie jest ważniejszą umiejętnością niż znajomość suchych faktów i danych.

Zakończę cytatem:
Nawyk krytycznego myślenia, gdy jest w społeczeństwie powszechny, może przeniknąć wszystkie jego obyczaje. Ludzie obeznani z nim nie dadzą się ogłupić przez oratora. Niełatwo ich skłonić do uwierzenia. Mogą z powodzeniem przyjmować rzeczy za prawdopodobne, nie mając co do nich pewności - ale będą czekali na dowód i będą umieli go ocenić. Nie ulegną sile przekonania, z jakim ta lub inna osoba wygłasza swoje tezy. Mogą się oprzeć apelom do najdroższych im uprzedzeń i wszelkiego rodzaju pochlebstwom. Edukacja w zakresie postawy krytycznej to jedyna edukacja, o której można zasadnie powiedzieć, że wychowuje obywateli.

Jakie szczęście, że książkę czytałam w postaci ebooka - krzykliwa okładka nie zachęca do lektury tej bardzo pożytecznej pozycji. Nie zniechęcajcie się jednak bo warto połknąć tę małą pigułkę z odtrutką na próby manipulacji, którym jesteśmy poddawani z wielu stron. Moją motywacją była chęć przypomnienia sobie lub przyswojenia metod odpierania naciąganych argumentów,...

Świetny przykład literatury popularno-naukowej podanej w iście amerykańskim stylu, czyli przeplatając trudne fragmenty z anegdotkami z życia autora. W tym przypadku nie raził mnie ten sposób przedstawiania materii książki, myślę, że bez lekkich momentów byłoby trudno przyswoić tyle informacji, które w zasadzie są nieprzyswajalne. Mowa bowiem o fizyce kwantowej, tych wszystkich dziwolągach, typu że elektron jest wszędzie i nigdzie, że zachowanie kwantów zależy od tego czy są obserwowane (w badaniach społecznych zachowań ludzkich to mnie nie dziwi, ale w przypadku cząstek fizycznych?) i innych zjawiskach, od myślenia o których mózgi się grzeją.

Autor ma talent do jasnego tłumaczenia poszczególnych elementów logicznej układanki. Czytając rozumiałam jego wywód w pojedynczych kawałkach. Niestety kiedy dochodziło do wyciągnięcia wniosków z całego toku rozumowania, dochodziłam do punktu, w którym czułam się zagubiona i nie mogłam uwierzyć w całość układanki. Niemniej ta trudność w ogarnięciu świata kwantowego jest fascynująca. Że też istnieje coś tak odjechanego, wymykającego się zdrowemu rozsądkowi, tak trudnego w badaniu a jednak realnego.

W miesiąc po lekturze w głowie nie zostało mi wiele, gdybym miała te pozostałości zwerbalizować to najbliżej im do poczucia pokory wobec innych umysłów i świadomość własnych ograniczeń. Nie wiem, czy taki był zamysł autora, ale cóż zrobić :)

Świetny przykład literatury popularno-naukowej podanej w iście amerykańskim stylu, czyli przeplatając trudne fragmenty z anegdotkami z życia autora. W tym przypadku nie raził mnie ten sposób przedstawiania materii książki, myślę, że bez lekkich momentów byłoby trudno przyswoić tyle informacji, które w zasadzie są nieprzyswajalne. Mowa bowiem o fizyce kwantowej, tych...

Kampania marketingowa tej książki przedstawia ją niemalże jak zbiór ciekawostek o zaskakujących zachowaniach ośmiornic, które potrafią więcej, niż byśmy się spodziewali po głowonogach tak różnych od innych inteligentnych organizmów, zwłaszcza naszych własnych. To mylny obraz treści "Innych umysłów". Zasadniczo książka traktuje o ewolucji umysłu i świadomości począwszy od najprostszych organizmów, ze szczególną uwagą poświęconą ośmiornicom i innym głowonogom, a skończywszy na rozważaniach o biologicznym sensie starzenia się i śmierci. Anegdoty o ośmiornicach odkręcających słoiki stanowią promil książki.

Momentami czytało mi się tę pozycję z trudem. Peter Godfrey-Smith jest przede wszystkim filozofem nauki i kiedy narracja skupia się na rozważaniach teoretycznych jak to jest być bezkręgowcem, jak czuje meduza, czym jest lub nie jest umysł, brnęłam przez tekst. Z drugiej strony właśnie te fragmenty oceniam po lekturze za najbardziej istotne i ciekawe. Po co organizmom system nerwowy? Jak to jest, kiedy ma się dwa niezależne systemy nerwowe - jeden centralny z mózgiem a drugi w każdej kończynie? Dlaczego zwierzęta mające porównywalną liczbę neuronów co myszy i szczury żyją zaledwie rok? Po co im ta inteligencja skoro nie tworzą społeczności jak zwierzęta wyższe? Dlaczego i jak zachodzi kopiowanie genów odpowiedzialnych za rozpad i degenerację organizmów, przecież powinny być eliminowane z puli genetycznej?

Być może taki był zamysł autora, że trudne rozdziały przeplatane są opisami obserwacji ośmiornic, aby dać wytchnienie czytelnikom takim jak ja. Podsumowując, nie nastawiajcie się na lekturę prostą jak u Steve'a Brusatte w "Erze dinozaurów" a będziecie usatysfakcjonowani.

Kampania marketingowa tej książki przedstawia ją niemalże jak zbiór ciekawostek o zaskakujących zachowaniach ośmiornic, które potrafią więcej, niż byśmy się spodziewali po głowonogach tak różnych od innych inteligentnych organizmów, zwłaszcza naszych własnych. To mylny obraz treści "Innych umysłów". Zasadniczo książka traktuje o ewolucji umysłu i świadomości począwszy od...

„Szóste wymieranie” w moim odbiorze jest jednocześnie książką ogromnie ciekawą, jak i dość irytującą w odbiorze.

Dla osób nieznających tej pozycji kilka słów o treści. Autorka, dziennikarka amerykańska, zajmuje się różnymi oznakami tzw. szóstego wymierania, czyli trwającego obecnie, powiązanego z ekspansją człowieka i wywoływanymi przez niego zmianami ekosystemów. Pierwsze pięć okresów masowego wymierania gatunków miało miejsce przed pojawieniem się Homo sapiens na powierzchni planety. Szóste wymieranie dzieje się teraz, chociaż zaczęło się tysiące lat temu i ciągle przyspiesza. Przyglądamy się procesowi z bliska na przykładzie wybranych gatunków czy grup zwierząt. Autorka pisze o złotych żabach, nietoperzach, alkach olbrzymich (nie wiedziałam nic o tych ptakach ani o okolicznościach ich wytępienia), nosorożcach z Sumatry czy nietoperzach. Osobny rozdział poświęcony jest rafom koralowym i procesowi zakwaszania oceanów – ten był dla mnie wyjątkowo ciekawy. Moją uwagę przyciągnął też rozdział o przesuwaniu się stref występowania roślin jako efektu zmian klimatycznych. Wraz z nimi rozprzestrzeniają się też owady i inne zwierzęta, niekoniecznie mile przez nas widziane. Jeszcze inną kwestią jest przenoszenie przez ludzi patogenów lub gatunków inwazyjnych na odległości niemożliwe wcześniej do pokonania w krótkim czasie.

Książka pokazuje ogrom negatywnych zmian, które zachodzą w przyrodzie oraz ich konsekwencje. Masowe wymieranie gatunków dotyczy nie tylko orangutanów czy nosorożców, o los których przyzwyczailiśmy się martwić. Ważne są setki tysięcy gatunków powiązanych sieciami zależności, gdzie zniknięcie organizmów jednego gatunku pociąga za sobą cały łańcuch negatywnych skutków.

Jeszcze tylko dodam kilka kropel dziegciu. Elizabeth Kolbert napisała „Szóste wymieranie” według dość rozpowszechnionej za Oceanem metody przybliżania zagadnień naukowych poprzez przybliżanie sylwetek naukowców pracujących w omawianych dyscyplinach. Zasadniczo nie mam nic przeciwko pokazywaniu, że badacze to ludzie z krwi i kości (wręcz popieram z całych sił). Irytuje mnie jednak maniera opisywania kto z jakiej rodziny pochodził, w jakiej kraciastej koszuli chodzi i w jakiej knajpie pije piwo po wynurzeniu się z batyskafu. Trochę tego gawędziarstwa było za dużo jak na mój gust.

Niezależnie od powyższych narzekań, całość oceniam bardzo wysoko, zwłaszcza osobom, dla których hasło wymierania w epoce antropocenu jest (prawie) obce.

„Szóste wymieranie” w moim odbiorze jest jednocześnie książką ogromnie ciekawą, jak i dość irytującą w odbiorze.

Dla osób nieznających tej pozycji kilka słów o treści. Autorka, dziennikarka amerykańska, zajmuje się różnymi oznakami tzw. szóstego wymierania, czyli trwającego obecnie, powiązanego z ekspansją człowieka i wywoływanymi przez niego zmianami ekosystemów. Pierwsze...