"Gra Endera", która zapoczątkowała kultowy cykl, jest książką wybitną. Card napisał wiele powieści dziejących się w tym samym uniwersum - kontynuujących historię Endera, dopowiadających inne wątki, bądź też ukazujących wydarzenia z punktu widzenia innych postaci ("Cień Endera"). "Ender na wygnaniu" jest pozycją mającą na celu wypełnić miejsce pomiędzy "Grą Endera" a "Mówcą umarłych", jednocześnie kończąc wątki poruszone w "Cieniu olbrzyma". Nie jest to jednak, jak mogłoby się wydawać, książka-zapychacz. Jest na to po prostu zbyt dobra.

Wojna z formidami się skończyła. Andrew Wiggins, znany jako Ender, został wielkim bohaterem. Mimo tego nie dostaje zezwolenia na powrót na Ziemię. Sam nie jest pewien, czy chciałby tego - nie jest już tym samym człowiekiem, co przed wojną. Powrót do normalnego życia wydaje się niemożliwy. W dodatku cały czas gnębi go pytanie, dlaczego formidzi dali się pokonać i unicestwić - staje się to jego obsesją. Wkrótce Ender dostaje propozycję nie do odrzucenia - może polecieć na jedną z nowo założonych kolonii i zostać jej gubernatorem. Tak rozpoczyna się powieść. Wątek Endera nie jest jedynym - przeplata się z historiami jego rodzeństwa, siostrą Valentine, która pragnie polecieć wraz z nim do kolonii, oraz Petera, który ma ambicje zostać hegemonem i rządzić światem. W dodatku każdy z rozdziałów otwiera jeden lub więcej e-maili pisanych przez bohaterów, ludzi z Międzynarodowej Floty czy rodziców Endera.

Można zauważyć pewne różnice między nakładającymi się na siebie rozdziałem piętnastym "Gry Endera" a "Enderem na wygnaniu" - autor jest tego świadomy, nie można też się dziwić, że w napisanej w 1984 roku powieści znalazł coś, co warto zmienić. Kolejne wydania "Gry Endera" mają być poprawione pod tym względem, a zaktualizowany rozdział piętnasty został udostępniony przez autora.

Akcja toczy się dość leniwie. Zamiast emocjonujących pojedynków, których w "Grze Endera" było dość wiele, mamy tu grę innego rodzaju - polityczną. Manipulacje, intrygi, wielopoziomowe plany. Do tego mnóstwo przemyśleń, skłaniających do refleksji. Rzeczą, która na pewno spodoba się wielbicielom Szekspira, jest mnóstwo odwołań i nawiązań do jego twórczości – począwszy od nazwy kolonii, na którą wybiera się Ender, przez sztukę, którą dla zabicia czasu wykonują na pokładzie statku ci koloniści, którzy nie zdecydowali się na hibernację, aż po bardziej subtelne, ukryte smaczki.

Książka porusza kilka istotnych kwestii. Relacje z rodzicami (na przykładzie wątku Endera oraz wątku Alessandry, jednej z pasażerek i przyszłych kolonistek), odpowiedzialność za swe czyny, a także sytuację bohatera wracającego po wojnie do domu. Card pisze w posłowiu o tym, że inspirował się historiami żołnierzy wracających z wojny w Iraku, którzy mają problem z odnalezieniem się w „normalnym świecie” i często muszą szukać pomocy psychologów.

Wspomnę jeszcze o bardzo interesującym przedstawieniu podróży kosmicznych – otóż w odróżnieniu od tych prezentowanych w „Gwiezdnych Wojnach” czy w „Star Treku”, statki nie poruszają się w nadprzestrzeni, lecz lecą z prędkością zbliżoną do prędkości światła. Jest to o tyle ciekawe, że kilka lat spędzonych w takim statku równe jest kilkudziesięciu ziemskim latom – po wylądowaniu na kolonizowanej planecie Ender (i reszta kolonistów) jest więc dużo młodszy niż jego brat czy znajomi ze Szkoły Bojowej, którzy zostali na Ziemi. Komunikacja między statkiem a innymi planetami jest możliwa za pomocą łącza zwanego ansiblem – z pokładu statku da się więc obserwować wszelkie przemiany zachodzące na Ziemi lub też sytuację w kolonii.

Tłumacz oraz korektor spisali się świetnie. Nie napotkałam żadnego błędu ortograficznego czy też literówki. Czcionka ma odpowiednią wielkość, nie męczy oczu. Papier wygląda na ekologiczny - jest dość cienki (na szczęście nie jest łatwo go rozerwać) i kremowy. Okładka książki jest niebrzydka, pasuje do poprzednich części, całość ładnie prezentuje się na półce.

Komu polecam "Endera na wygnaniu"? Myślę, że nie muszę jej polecać tym, którzy czytali już pierwszą część przygód Andrew Wiggina. Proza Orsona Scotta Carda broni się sama. Natomiast tym, którzy jeszcze nie zetknęli się z uniwersum Endera, radzę zacząć od "Gry Endera", ponieważ w przeciwnym wypadku można nie zrozumieć części poruszonych w książce wątków.

Recenzja mojego autorstwa, opublikowana wcześniej na portalu Efantastyka.pl

"Gra Endera", która zapoczątkowała kultowy cykl, jest książką wybitną. Card napisał wiele powieści dziejących się w tym samym uniwersum - kontynuujących historię Endera, dopowiadających inne wątki, bądź też ukazujących wydarzenia z punktu widzenia innych postaci ("Cień Endera"). "Ender na wygnaniu" jest pozycją mającą na celu wypełnić miejsce pomiędzy "Grą Endera" a "Mówcą...