Thril­ler medyczny to gatu­nek ksią­żek, po które dotych­czas się­ga­łem raczej z przy­padku niż zami­ło­wa­nia. Można nawet powie­dzieć, że czy­tel­ni­czo wciąż w nim racz­kuję, bo powieść Micha­ela Pal­mera to dopiero moja trze­cia przy­goda w kry­mi­nal­nym świe­cie z nutą medy­cyny w tle. Wcze­śniej mia­łem przy­jem­ność zapo­znać się z „Comą” Robina Cooka oraz „Grzesz­ni­kiem” Tess Ger­rit­sen i o ile pierw­szy z rze­czo­nych utwo­rów dosyć mocno fabu­lar­nie wgłę­biał się w tę tema­tykę, o tyle drugi tytuł w więk­szym stop­niu spo­wi­jał mrok i aspekty reli­gijne, by dopiero w final­nych sce­nach ura­czyć czy­tel­nika moty­wami ściśle zwią­za­nymi ze służbą zdro­wia. Nato­miast zesta­wia­jąc ze sobą owe trzy książki napi­sane przez sławy gatunku, to wła­śnie „Eks­pe­ry­ment” zro­bił na mnie naj­więk­sze, a co za tym idzie naj­lep­sze wrażenie.

Powieść, choć nie pozba­wiona medycz­nego żargonu, z któ­rym chcąc nie chcąc trzeba się zmie­rzyć, przy­ciąga uwagę czy­tel­nika od samego początku. Michael Pal­mer w swoim utwo­rze wpro­wa­dza nas bowiem w świat nie­do­szłego fut­bo­li­sty i byłego kar­dio­loga, Briana Hol­bro­oka, któ­rego życie w bły­ska­wicz­nym tem­pie wywróci się do góry nogami. Hol­brook to czło­wiek żyjący w nie­sła­wie, nie­gdyś sza­no­wany lekarz, który jed­nak zaprze­pa­ścił swoją karierę uza­leż­nia­jąc się od lekarstw i alko­holu. Teraz zaś, gdy pozna­jemy go na kar­tach książki, w wyniku przy­pad­ko­wych oko­licz­no­ści ma szansę zre­ha­bi­li­to­wać się za grze­chy prze­szło­ści. Opie­ku­jąc się cier­pią­cym na bóle serca ojcem, towa­rzy­szy mu pod­czas pobytu w szpi­talu i w wyniku spo­tka­nia ze zna­jo­mym kar­dio­lo­giem zostaje popro­szony o pomoc przy zdia­gno­zo­wa­niu przy­padku ciężko cho­rej kobiety. Choć pozba­wiony prak­tyki medycz­nej, Hol­brook dzięki wie­lo­let­niemu doświad­cze­niu tra­fia w sedno sprawy i swoim zaan­ga­żo­wa­niem ratuje życie pacjentki. Nie­ba­wem ponow­nie będzie inter­we­nio­wał w kry­tycz­nej sytu­acji i znów górą nad śmier­cią będzie nabyta przed laty pre­cy­zja głów­nego boha­tera. Ta szla­chetna postawa zosta­nie doce­niona przez per­so­nel medyczny Bostoń­skiego Insty­tutu Serca – pla­cówki, w któ­rej roz­grywa się akcja powie­ści – a wyra­zem uzna­nia będzie przy­wró­ce­nie boha­te­rowi licen­cji lekar­skiej i zaofe­ro­wa­nie mu posady. Brian Hol­brook rzecz jasna podej­mie się pracy w tym reno­mo­wa­nym szpi­talu z dwóch powo­dów; po pierw­sze rad jest z nowej życio­wej szansy, jaką stwa­rza mu powrót do czyn­nej służby w zawo­dzie, a po dru­gie ze względu na ojca, któ­rego serce mogą uzdro­wić jedy­nie ope­ra­cja – a tej stary męż­czy­zna panicz­nie się boi, pomny doświad­czeń z prze­szło­ści – lub kura­cja nowym, sza­le­nie popu­la­ry­zo­wa­nym w mediach eks­pe­ry­men­tal­nym lekiem o nazwie „Vasc­lear”. Zarówno główny boha­ter jak i jego ojciec, ocza­ro­wani tymi pozy­tyw­nymi nowin­kami, skło­nią się ku dru­giej opcji. Czas nagli, pro­blem jed­nak w tym, iż „Vasc­lear” nie jest jesz­cze lekiem zatwier­dzo­nym przez Insty­tut Żywno­ści i Leków, testo­wa­nym tylko na wybra­nej prób­nej gru­pie pacjen­tów i sku­tecz­nym w trzech czwar­tych przy­pad­ków. To jed­nak wystar­czy zde­ter­mi­no­wa­nemu kar­dio­lo­gowi, aby pod­jąć kar­ko­łomną walkę o „Vasce­lar”– naj­pierw jaw­nie, Hol­brook będzie zabie­gał o zapi­sa­nie ojca do grupy testo­wej, a gdy spo­tka się z decy­zją odmowną, zacznie pod­kra­dać dawki cudow­nego leku prze­zna­czone dla innych pacjentów.

Ten wątek udało się pisa­rzowi nakre­ślić w bar­dzo cie­kawy spo­sób. Jego boha­ter, z czar­nym punk­tem w zawo­do­wym życio­ry­sie, przy­wró­cony do rangi medycz­nej ponow­nie wej­dzie w kon­flikt z etyką lekar­ską. Tym razem to kra­dzież w imię polep­sze­nia stanu zdro­wia ojca, czyn szla­chetny z punktu widze­nia nie­sie­nia pomocy naj­bliż­szej oso­bie, jed­nakże spo­łecz­nie pięt­no­wany jako wystę­pek hań­biący dla tak sza­no­wa­nego zawodu jak lekarz. Gry­zący się z myślami kar­dio­log podej­mie owe ryzyko cał­ko­wi­tego spla­mie­nia kariery, byle tylko dopo­móc umie­ra­ją­cemu ojcu. W tym wła­śnie momen­cie akcja książki zaczyna nabie­rać sen­sa­cyj­nego tempa, które choć wymie­szane ze sferą oby­cza­jową wyda­rzeń roz­gry­wa­nych w szpi­talu, wzra­stać będzie z każ­dym kolej­nym rozdziałem.

To nie wszystko, co zaofe­ruje czy­tel­ni­kom w tej powie­ści Michael Pal­mer. „Eks­pe­ry­ment” z powie­ści oby­cza­jo­wej zmieni się bowiem w gorzki dra­mat, gdy okaże się, że ojciec boha­tera w wyniku kura­cji umrze. Zaszo­ko­wany Hol­brook będzie za wszelką cenę usi­ło­wał dociec przy­czyn śmierci seniora, leczo­nego cudow­nym lekiem, który to na doda­tek lada dzień ma zostać zatwier­dzony do ogól­no­świa­to­wego obiegu medycz­nego. W mię­dzy­cza­sie główny boha­ter odkryje aferę towa­rzy­szącą dzia­ła­niu „Vasc­le­aru” na wybra­nych pacjen­tach, któ­rzy albo sami umie­rają po zaży­ciu tego środka, albo są mor­do­wani z zimną krwią. Pozna­nie przez Hol­bro­oka tej prze­ra­ża­ją­cej prawdy przy­nie­sie leka­rzowi zgubę; zastra­szany przez tajem­ni­czych napast­ni­ków, będzie musiał uwa­żać na każdy swój następny krok prze­mie­rza­jąc szpi­talne kory­ta­rze, tym bar­dziej, że w spi­sek zamie­szane okażą się także znane oso­bi­sto­ści z per­so­nelu Bostoń­skiego Insty­tutu Serca. Zaszo­ko­wany udzia­łem cenio­nych leka­rzy w tym nik­czem­nym przed­się­wzię­ciu, Brian Hol­brook będzie musiał wal­czyć nie­malże w poje­dynkę, już nie tyle o ujaw­nie­nie afery i zde­ma­sko­wa­nie spraw­ców śmierci pacjen­tów, ile o wła­sne życie, które zawi­śnie na wło­sku. Mając wspar­cie jedy­nie w oso­bie swo­jego kura­tora z cza­sów tera­pii odwy­ko­wej, kar­dio­log sta­nie do nie­rów­nej walki z orga­ni­za­cją wykra­cza­jącą poza jego wcze­śniej­sze przypuszczenia.

Druga połowa utworu Micha­ela Pal­mera to już nie tyle dra­mat oby­cza­jowy, co dyna­miczna powieść sen­sa­cyjna. O ile we wcze­śniej­szych roz­dzia­łach autor pro­wa­dził czy­tel­nika poprzez uśpione szpi­talne kory­ta­rze i sale ope­ra­cyjne, o tyle póź­niej jest już naprawdę żywio­łowo. Pościgi, dra­ma­tyczne ucieczki, strze­la­niny i walka wręcz – to wszystko roz­grywa się jak w kalej­do­sko­pie, a Pal­mer takimi opi­sami udo­wad­nia, że zna się bar­dzo dobrze nie tylko na medycz­nych niu­an­sach, ale także na two­rze­niu płyn­nej, peł­nej napię­cia akcji sen­sa­cyj­nej. Czy­ta­jąc te sceny na moment zupeł­nie zapo­mnia­łem, że jest to powieść o zde­spe­ro­wa­nym leka­rzu, bar­dziej bowiem przy­po­mi­nały one star­cia jakie­goś herosa, który słu­żył pod mili­tarną ban­derą. Myślę jed­nak, że autor wcale nie prze­sa­dził z tę walecz­no­ścią głów­nego boha­tera, wszak trzeba zauwa­żyć, iż postać ta została zepchnięta do defen­sywy i posta­wiona na skraju emo­cjo­nal­nej zapa­ści, a prze­cież w takich chwi­lach budzi się w czło­wieku instynkt przetrwania.

Utwór Micha­ela Pal­mera to bar­dzo dobra roz­rywka, w któ­rej autor zręcz­nie wymie­szał swoje doświad­cze­nie medyczne z kry­mi­nalną intrygą i dyna­miką akcji. „Eks­pe­ry­ment” to jed­no­cze­śnie swego rodzaju prze­stroga przed zbyt wylew­nym zachwy­tem nad tym, co spo­łecz­nie ocze­ki­wane i medial­nie nagło­śnione, a prze­cież będące tak naprawdę jedną wielką nie­wia­domą, udo­ku­men­to­waną jedy­nie na pod­sta­wie fazy testo­wej. Skoń­czyw­szy lek­turę mamy więc z niej podwójne zado­wo­le­nie – przez cie­kawą, wcią­ga­jącą fabułę do morału zeń pły­ną­cego. Na zakoń­cze­nie dodam jesz­cze jedną ważną kwe­stię, a mia­no­wi­cie to, że książka Pal­mera zupeł­nie nie nuży, czego nie można powie­dzieć o „Comie”, autor­stwa kolegi po piórze.

Thril­ler medyczny to gatu­nek ksią­żek, po które dotych­czas się­ga­łem raczej z przy­padku niż zami­ło­wa­nia. Można nawet powie­dzieć, że czy­tel­ni­czo wciąż w nim racz­kuję, bo powieść Micha­ela Pal­mera to dopiero moja trze­cia przy­goda w kry­mi­nal­nym świe­cie z nutą medy­cyny w tle. Wcze­śniej mia­łem przy­jem­ność zapo­znać się z „Comą” Robina Cooka oraz...