Gdy wpisujemy w wyszukiwarkę „Simon Leys” , od razu wyskakuje nam „sinolog”. I rzeczywiście, Pierre Ryckmans zajmuje się Chinami, ich kulturą i polityką, a nawet w wyniku swoich wypowiedzi dotyczących rewolucji kulturalnej spotkał się z dezaprobatą we Francji i postanowił przeprowadzić się do Australii, gdzie osiadł na stałe. Przede wszystkim jednak jest pisarzem, o czym najlepiej świadczą jego książki i eseje, z których jednym z ważniejszych jest wydany przez Państwowy Instytut Wydawniczy „Orwell czyli wstręt do polityki”.

Przedstawia tu sylwetkę Orwella pisarza, ale nie tylko jako autora dystopijnego „Roku 1984”, ale też świadka historii, wydarzeń dziejących się w Birmie, a także uczestnika – ochotnika wojny domowej w Hiszpanii, co w pełni ukształtowało jego światopogląd, sprzeciwiający się wszelkiemu uciskowi i autorytaryzmowi, a jednocześnie socjalizujący i w swoim centrum mający dobro człowieka.

Orwell nie był politykiem i polityki nawet nie lubił. Jednocześnie zaś był człowiekiem głęboko wrażliwym, nie potrafił pozostawać obojętny, choć jednocześnie nie był wylewny, więc ze swoją nieśmiałością i skromnością sprawiał wrażenie człowieka zdystansowanego. Czytamy: „Prostota i niewinność (…) U Orwella te cechy były uwieńczeniem solidnej uczciwości, która nie dopuszczała żadnych rozbieżności między słowem, a czynem. Był do głębi prawdziwy i klarowny. Dla niego pisarz i człowiek stanowili jedno (…)”.

Leys w eseju przytacza fragmenty różnych biografii Orwella, których trochę wszak powstało, chociaż najbardziej wnikliwa jest ta autorstwa Richarda Reesa. Posiłkując się faktami z życia pisarza Leys przybliża nam jego postawę życiową i spojrzenie na świat. Czy ktoś tak skupiony na zjawiskach zachodzących dookoła, na ludziach w szerokim znaczeniu społeczeństwa, jest w stanie w równym stopniu zadbać o swoje życie prywatne i tych, którzy pełnią w nim najważniejszą rolę. Może lepiej zapytać, czy to w ogóle jest do pogodzenia.

Bardzo wiele wątków podjął autor w tym krótkim eseju. Zwrócił uwagę na sprzeczności w postawie Orwella, jakby pisarz George Orwell i człowiek Eric Blair byli dwiema różnymi osobami, albo jedną osobą, która w miarę potrzeb raz ukazuje swój awers, innym razem zaś rewers.

Otrzymałam też odpowiedź na pytanie, skąd u Orwella dość późny zwrot ku idei socjalizmu, której pozostał wierny, choć tylko w zakresie dotyczącym niedoli człowieka, podczas gdy na wszelkie objawy tyranii, totalitaryzmu i nacisku reagował nerwową alergią i sprzeciwem.
W tekście poruszamy się w wielu kierunkach, wędrując za Orwellem najpierw w krainę dzieciństwa, później do jego służby w Birmie, by wrócić do Londynu, a następnie wybrać się na wojnę domową w Hiszpanii – choć niekoniecznie w chronologicznej kolejności. Przeskakujemy też z utworu na utwór, by wspomnieć o jakimś jego fragmencie w kontekście punktu widzenia autora, by uświadomić sobie choćby całkowitą nieobecność Boga w jego życiu i twórczości. Ale też zauważyć fakt, że najważniejsze elementy etyki chrześcijańskiej pozostały nadal jego życiowym drogowskazem i mottem tego skromnego ateisty.

No i przejście od quasi reportażu czy też powieści opartej na własnych doświadczeniach do fikcji inspirowanej wyobraźnią, co tak podziwiał u D. H. Lawrence`a. Możemy się zorientować, co miało na niego szczególny wpływ i dlaczego, skąd takie, a nie inne poglądy i postawa. Najbardziej zachwycona jestem pięknym literackim, a jednocześnie perfekcyjnie oddającym sedno tego, co autor chce pokazać językiem. Dzięki takiej erudycyjnej ekwilibrystyce, częstej zmianie tematów, przeskakiwaniu między latami i wydarzeniami, mieszaniu powagi z anegdotą, nie można się nawet przez moment nudzić w trakcie lektury.

Dodatkowo otrzymujemy multum informacji, wiele, tych najbardziej istotnych, w przypisach na dole strony. Często taki przypis zajmuje na stronie więcej miejsca niż właściwy tekst i jest równie interesujący.

Trudno nawet pojąć, jak bardzo traumatyczny był dla Orwella pobyt w internacie: „w tym internacie z lat swojego dzieciństwa Orwell odnalazł niewątpliwie ów pierwszy zarodek tego, co miało się stać obrazem codziennego życia pod czujnym okiem Wielkiego Brata.”

Poznajemy kolejne cezury w życiu Orwella, a kilka takich ważnych momentów miało miejsce i znalazło swoje odzwierciedlenie zarówno w zmianie poglądów, jak i w przejściu na kolejny, wyższy stopień świadomości, dojrzałości. Fantastyczne dla wielbicieli prozy Orwella jest wyszukiwanie śladów jego życia w powieściach, z których wiele zawiera elementy autobiograficzne.

Esej Simona Leysa, na zaledwie 116 niewielkiego formatu stronach, zawiera całą esencję Orwella, można powiedzieć crème de la crème. Może więc stać się swoistym przewodnikiem, rozjaśniającym wiele aspektów jego zachowania, jego poglądów i jego twórczości. Przy okazji możemy porównać Orwella z Kafką na przykład, co niejednemu z nas zapewne już wcześniej przyszło na myśl.

W aneksie dodano też ciekawe fragmenty wypowiedzi Orwella, dotyczące szerokiej gamy zagadnień, które zdzierają jeszcze kilka zasłon z jego oblicza. Kto lubi książki Orwella, kto jest zafascynowany jego światopoglądem i literackim kunsztem, musi obowiązkowo sięgnąć po esej Simona Leysa. To kolejna, i to jedna z najciekawszych publikacji dotyczących pisarza, który znów stał się modny, być może dlatego, że świat, który tak przewidująco nakreślił, nie chce nas opuścić i wciąż wraca, by organizować ludziom życie według swoich reguł. Bo przecież Wielki Brat wie najlepiej czego nam potrzeba.
Książkę mogłam przeczytać dzięki portalowi: https://sztukater.pl/

Gdy wpisujemy w wyszukiwarkę „Simon Leys” , od razu wyskakuje nam „sinolog”. I rzeczywiście, Pierre Ryckmans zajmuje się Chinami, ich kulturą i polityką, a nawet w wyniku swoich wypowiedzi dotyczących rewolucji kulturalnej spotkał się z dezaprobatą we Francji i postanowił przeprowadzić się do Australii, gdzie osiadł na stałe. Przede wszystkim jednak jest pisarzem, o czym...