„Przez cały czas od chwili, gdy wszedł do tego mieszkania, miał wrażenie, że obie dzisiejsze sprawy to robota tych samych ludzi. Pasowały do siebie niczym dwie połówki tego samego jabłka. I tam, i tu mieszkanie zostało gruntownie przetrząśnięte. Napastnicy szukali czegoś konkretnego. Być może pieniędzy. No i jeszcze jedno, w obu wypadkach na miejscu zbrodni byli milicjanci. Radiowóz i ludzi w mundurach i tam, i tu widzieli sąsiedzi”.

Ryszard Ćwirlej jest autorem o ugruntowanej pozycji na polskim rynku wydawniczym. Ten dziennikarz i wykładowca akademicki nazywany jest „twórcą kryminału neomilicyjnego”. Dotychczas napisał siedem powieści. Wszystkie ukazały się nakładem wydawnictwa Muza. W latach 2017 i 2018 za swoje książki otrzymał Nagrodę Wielkiego Kalibru Czytelników.

Po lekturze jego najnowszej powieści myślę, że również ona przypadnie do gustu fanom autora. Akcja „Trzynastego dnia tygodnia” – podobnie jak poprzednich książek – rozgrywa się w czasach Polski Ludowej. Ćwirlej jak zwykle możliwie wiernie oddaje w książce klimat epoki. Tym razem tłem powieści jest moment wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Jak wiemy, dokonał tego generał Jaruzelski w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku. Życie w kraju zamiera. Radio i telewizja przestają nadawać swoje programy. Telefony zostają odcięte. Na ulice polskich miast wyjeżdżają czołgi. Ludzie są zdezorientowani i niepewni tego, co to wszystko znaczy.

Podobnie jest w Poznaniu, gdzie autor osadził fabułę powieści. Właśnie tej grudniowej nocy milicjanci na jednym z osiedli mają aresztować pewnego działacza Solidarności. Gdy jednak docierają na miejsce, w mieszkaniu obok znajdują zwłoki zastrzelonego mężczyzny. Szybko okazuje się, że nie jest to jedyny taki przypadek. W innej części miasta zostaje popełnione podobne morderstwo. Milicjanci podejrzewają, że te sprawy coś łączy. Dziwnym trafem w pobliżu miejsc zbrodni widziano policyjny samochód. Mieszkania zamordowanych zostały przeszukane.

Sprawę komplikuje fakt, że w milicyjne śledztwo mocno ingeruje SB. Jak się okazuje, Służba Bezpieczeństwa prowadzi sprawę, która wydaje się mieć związek z popełnionymi morderstwami. Z ramienia milicji dochodzenie prowadzi porucznik Marcinkowski. Do pomocy został mu przydzielony chorąży Teofil Olkiewicz. Ucieszył się on z takiego obrotu sprawy, od pewnego czasu chciał bowiem wrócić do milicji, zamiast pracować dla SB.

Czy śledczy odnajdą mordercę? Czy milicyjny samochód w pobliżu miejsc zbrodni to tylko zbieg okoliczności? Niestety, sprawa okazuje się dość skomplikowana.

„Trzynasty dzień tygodnia” to kolejny z serii kryminałów, do jakich zdążył nas już przyzwyczaić Ryszard Ćwirlej. Oprócz samego śledztwa autor stara się wiernie oddać realia Polski Ludowej. Niemal z każdej strony książki uderza gryzący dym papierosów i ostry zapach alkoholu. Niejako mimochodem czytelnik dowiaduje się, jak wyglądało życie w PRL-u. Kolejki, powszechne kombinowanie, trudności z zaopatrzeniem. Wprowadzenie stanu wojennego tylko pogorszyło sytuację. Właśnie w takiej rzeczywistości rozgrywa się akcja książki. Myślę, że dla wszystkich fanów pisarza jest to pozycja obowiązkowa.

Wojciech Sobański