Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Temat poruszony przez autorkę jest ciekawy i ma potencjał. Pani profesor obserwuje oraz analizuje go omawiając przemiany i antagonizmy klasowe, które zaczęły dawać o sobie znać już w XVIII wieku. Żydzi stali się w tym czasie obiektem antagonizmów dwóch zwalczających się klas społecznych: magnaterii i szlachty oraz chłopów i biedoty miejskiej. Szlachta widziała ich, podobnie jak chłopów i biedotę miejską, jako istoty niecywilizowane, brudne, nieoświecone i chciwe. Pospólstwo postrzegało Żydów, jako bezwzględnych wyzyskiwaczy. Sytuacja Żydów europejskich pogorszyła się jeszcze w XIX wieku, gdy ukształtowała się doktryna ras. A pozycja żydowskich kobiet była jeszcze dodatkowo obciążona dominujacym w tamtych czasach i mocno zakorzenionym w tradycji patriarchatem. I to właśnie schematy tych złożonych relacji społecznych oraz ich odzwierciedlenie w polskich utworach literackich okresu modernizmu są głównym tematem rozważań przedstawionych w tej publikacji. Autorka przedstawia i interpretuje również utwory, w których pisarze podejmują polemikę z obowiązującymi wzorcami relacji polsko- żydowskich i patriachalnych. Jednak sposób realizacji tematu, wybrany przez panią profesor, nie bardzo do mnie przemówił. Uważam, że temat został utopiony w powodzi literacko- filozoficzno-socjologicznych dywagacji. W rozważaniach nad utworami brakuje mi przede wszystkim wyraźnie sformułowanych końcowych konkluzji będących pewnego rodzaju podsumowaniem toku myślowego przyjętego i przedstawionego przez autorkę. Bardzo paliłam się do tej książki, a tu -niestety - para poszła w gwizdek. Zainteresował mnie głównie esej o opowiadaniu Gombrowicza zatytułowanym "Pamiętnik Stefana Czarnieckiego", w którym poruszony zostaje temat stosunku Gombrowicza do kulturowej tożsamości kobiet w ogóle i Żydówek (żon i matek) żyjących w rodzinach polsko- żydowskich. Interesująca jest również historia związana z ostatnim wierszem Zuzanny Ginczanki- utalentowanej i pięknej poetki żydowskiego pochodzenia. Zuzanna była protegowaną Tuwima i jedyną poetką młodego pokolenia akceptowaną przez Skamandrytów. Poza tym nie musiałam przeczytać książki pani profesor, żeby się dowiedzieć, o antysemickich treściach znajdujących się w "Ziemi obiecanej" oraz że Witkacy i Gombrowicz, posługując się parodią i groteską, skutecznie demontowali antysemickie schematy wpisywane w nasz wzorzec kulturowy. O tym już dawno wiedziałam. I nie o filosemicką oraz pro feministyczną postawę tych pisarzy chodziło, gdyż ich rzeczywistym i nadrzędnym celem było rozbrajanie narodowego imaginarium (wyobrażenia),w którym panowało i chyba jeszcze wciąż panuje - w niektórych kręgach-przekonanie o wyjątkowej szlachetności oraz wzniosłości narodu polskiego jako zbiorowości.