Aktualności
6
Najnowsze artykuły
ArtykułyAkcja recenzencka! Wygraj „Chłopaka, który okradał domy. I dziewczynę, która skradła jego serce“
1
ArtykułyCały ocean atrakcji. Festiwal Fantastyki Pyrkon właśnie opublikował pełny program imprezy1
ArtykułyWeź udział w akcji recenzenckiej i wygraj książkę Julii Biel „Times New Romans”4
ArtykułySpotkaj Terry’ego Hayesa. Autor kultowego „Pielgrzyma” już w maju odwiedzi Polskę2
Popularne wyszukiwania
- Polecamy
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC
Patronat LC- Wszystkie
- Książki
- Czasopisma
2024
2023
2023
2022
2021
2021
2021
2020
2020
2019
2019
2019
2018
2018
2017
2017
2017
2016
2016
2015Powiązane treści
Szkice z filozofii głupoty Jerzy Stelmach
Znakomita, niezbyt opasła, za to obfitująca w treść, książeczka. Ale od początku. W semestrze zimowym Uniwersytetu Otwartego UW zapisałam się na wykład o ciekawym tytule: Głupota w życiu ludzkości: czym jest i jak się przed nią bronić?, autorstwa Piotra Sokołowskiego. Było ciekawie. Przeoraliśmy temat od Św. Tomasza, przez patafizykę, po Pascala Engela. Zaczęliśmy od rozważań, czym właściwie jest głupota, a skończyliśmy na cytacie z Chomsky’ego: „Mam wrażenie, że już niedługo tolerancja dojdzie do takiego momentu, że mądrym ludziom zabronią myśleć, aby nie urazić uczuć ludzi głupich.” Ale to oczywiście tylko przytyk do pospolitej gnuśności intelektualnej, która jest, owszem, źródłem niektórych frakcji głupoty, ale w żadnym wypadku nie wyczerpuje jej nieogarnialnego ogromu. Ponieważ temat jest niewyczerpywalny, a ja w żadnym wypadku nie czuję się wolna od niego (czasem nawet zadziwiam sama siebie objawami),postanowiłam zgłębiać go dalej. Tak trafiłam na Trójcę, która porównuje się do widocznego na okładce tria grajków Makowskiego, a która w rzeczywistości gra wprawdzie zupełnie różne linie melodyczne, ale tworzące – jak u Bacha, cudną fugę tematu powracającego w coraz to innych odsłonach. Mamy więc na tacy systematykę głupoty – od Jerzego Stelmacha. Od głupoty fundamentalnej i egzystencjalnej, przez moralną, agelastów, tulipanową (tak, od tej z 1637r),nieuctwo, bełkot, głupotę biurokratyczną, aż po zbiorową. Następnie Michał Heller zastanawia się, jak możliwa jest głupota i czy jest zaraźliwa. W końcu Bartosz Brożek brawurowo występuje w jej obronie, dowodząc – i przemawia do mnie ta argumentacja – że jest ona drugą stroną monety tzw. racjonalności, rewersem osiągnięć Homo sapiens jako istoty myślącej, produktem ewolucji. „To, że jesteśmy niedoskonałymi podmiotami poznawczymi, częściej błądzącymi niż natykającymi się na jakąś prawdę, jest niezgodne z głęboko zakorzenionymi potrzebami i mechanizmami psychicznymi. Siła naszych przekonań jest często odwrotnie proporcjonalna do posiadanych świadectw, a wprost proporcjonalna do stopnia, w jakim tęsknimy za racjonalnością.”Dylematy ewolucji Józef Życiński
Na początku chciałbym zaznaczyć, że uważam się za fana twórczości M. Hellera oraz J. Życińskiego. Heller jest moim zdaniem jednym z najlepszych „poważnych” popularyzatorów nauki i filozofii na polskim rynku wydawniczym. Obaj autorzy bywają wymagający, ale dają czytelnikowi wiele w zamian. Z tego powodu chętnie sięgnąłem po ich kolejną książkę, licząc na interesującą refleksję filozoficzną nad współczesną biologią, tym bardziej, że temat wydaje się niedowartościowany w literaturze popularnonaukowej. Z wielką przykrością muszę jednak stwierdzić, że książka „Dylematy ewolucji” okazała się wielkim rozczarowaniem. To zdecydowanie najgorsza pozycja w znanej mi części dorobku obu autorów. Zdaje się, że profesorowie ulegając pokusie redukcjonizmu metodologicznego wyszli daleko poza swój obszar kompetencji (fizyka) i próbowali formułować krytyczne myśli tam, gdzie – stwierdzam to z przykrością – w gruncie rzeczy nie mieli zbyt wiele do powiedzenia (biologia). Jest to tym bardziej ironiczne, że w innych pozycjach swojego dorobku formułowali przekaz antyredukcjonistyczny (Heller, Życiński: „Wszechświat: maszyna czy myśl”). Zarzut powyższy w mniejszym stopniu dotyczy M. Hellera, gdyż rzadko wykraczał on poza bezpieczny dla siebie obszar kosmologii. Nie byłoby w tym oczywiście nic złego, gdyby nie to, że tematyka została z konieczności potraktowana bardzo powierzchownie. Autor rozwija te zagadnienia i poświęca im należytą uwagę w innych swoich książkach. J. Życiński snuł natomiast bardzo mętne rozważania, które, nawet biorąc pod uwagę datę pierwszego wydania książki, trudno jest traktować, jako odnoszące się do problemów współczesnego ewolucjonizmu. Bo czy naprawdę pomysły XIX-wiecznych proponentów darwinizmu, według których porządek społeczny należy wyprowadzić z teorii ewolucji biologicznej są dylematem dla współczesnej biologii? Czy poglądy religijne Darwina są dla współczesnych biologów czymkolwiek więcej, niż historyczną ciekawostką? Czy podnoszenie przez Haeckla ewolucjonizmu do rangi religii dla oświeconych ma jakiekolwiek znaczenie w dniu dzisiejszym? Nie znajdziemy tutaj omówienia problemów metodologicznych biologii ewolucyjnej jako nauki empirycznej ani próby filozoficznej interpretacji jej dokonań. Z przykrością (raz jeszcze) muszę stwierdzić, że wiedza autora na temat ewolucjonizmu zdaje się być mocno niedzisiejsza i ograniczona raczej do już przebrzmiałych kontrowersji wokółewolucyjnych. Ukoronowaniem powyższego stylu jest przedstawiony przez Życińskiego w zakończeniu zarzut, jakoby w porównaniu do – a jakże – fizyki biologia była dyscypliną zacofaną metodologicznie i odwołującą się do XIX-wiecznych schematów myślenia. Ironią losu pozostaje fakt, że ponad 20 lat po napisaniu tych słów to w kierunku niektórych działów nowoczesnej fizyki teoretycznej kieruje się zarzut zbaczania z poprawnego toru metodologicznego (vide: S. Hossenfelder: „Zagubione w matematyce. Fizyka w pułapce piękna”, M. Heller: „Nieskończenie wiele wszechświatów”). Rozdziały moim zdaniem autentycznie warte uwagi to ten poświęcony historii ruchów antyewolucyjnych oraz, napisane już przez innych autorów i dodane do nowego wydania, dwa końcowe działy poświęcone ewolucyjnemu wyjaśnieniu zjawisk altruistycznych oraz powstaniu psychologii ewolucyjnej. Podsumowując, nie mogę niestety polecić książki osobom zainteresowanym problemami współczesnego ewolucjonizmu. Znacznie lepiej jest sięgnąć po książki innych autorów, choćby tego nieszczęsnego Dawkinsa, któremu zarzucić można wiele i do którego J. Życiński odnosi się z otwartą niechęcią, a który na ewolucji zna się jednak doskonale.Popularne w kategorii książek autora
Popularni autorzy
