Najlepsi książkowi przyjaciele – główni bohaterowie i ich powiernicy

Sherlock Holmes i doktor Watson, cykl o Sherlocku Holmesie, Arthur Conan Doyle, Wydawnictwo Świat Książki

O przyjaźni mówi się jako o relacji, która polega m.in. na wzajemnym wspieraniu się. Co ważne, przyjaciel – inaczej niż brat, siostra czy kuzynka – jest kimś, kogo sami sobie wybieramy jako towarzysza wielu mniej i bardziej ważnych momentów w życiu; przyjaciel nie jest nam dany z góry.

Tym bardziej należy docenić przyjaźń Sherlocka Holmesa i doktora Johna Watsona, która nie zawsze była łatwa, a jednak trwała. Słynny detektyw, słynący również z niełatwego charakteru, nieraz wytknął swojemu pomocnikowi (no właśnie – pomocnikowi, nie partnerowi) jego słabości, choć i Watsonowi zdarzyło się wspomnieć Holmesowi, że jest leniwy (Holmes z kolei w „Skandalu w Bohemii” wytknął Watsonowi, że ten przybrał na wadze).

Conan Doyle, pisząc o Holmesie i Watsonie, inspirował się podobno pierwszym (jak się dzisiaj twierdzi) detektywem, który pojawił się na kartach książek, czyli Dupinem, stworzonym przez Edgara Allana Poe i również mającym przyjaciela opisującego jego sprawy.

Achilles i Patroklos, „Pieśń o Achillesie”, Madeline Miller, Wydawnictwo Albatros

W ostatnich latach wiele mówi się o tym, jak wielką moc ma TikTok w promowaniu książek. I choć bardzo często tiktokowym hitem stają się przede wszystkim książki young adult, to wcale nie jest to zasadą.

Jak nieraz zaznaczała w wywiadach Madeline Miller, autorka „Pieśni o Achillesie”, to dzięki popularności na TikToku jej książka przeżyła drugi, po tym premierowym, skok w sprzedaży, co pozwoliło jej zająć się pisaniem na cały etat. Powieść Miller, absolwentki filologii klasycznej, stanowi reinterpretację mitu o Achillesie i Patroklosie.

Achilles – piękny, dobrze urodzony, silny młodzieniec, wspaniały wojownik, czerpie, ile może z każdego dnia, choć ciąży na nim fatum – tylko on może zapewnić Grecji zwycięstwo w wyniszczającej wojnie, ale za cenę własnego życia.

Patroklos zdecydowanie nie jest tak piękny, pewny siebie, trudno mu wykształcić poczucie własnej wartości, skoro został wygnany z domu w ramach kary za popełnione w gniewie nieumyślne morderstwo i trafił na dwór ojca Achillesa. Tam rozpoczyna się dziecięca znajomość między mitycznymi bohaterami, która – zabrzmi to pompatycznie, ale w końcu mowa o micie – okaże się silniejsza niż śmierć.

Jean-Louise (Skaut, Smyk) i Charles Baker Harris (Dill), „Zabić drozda”, Harper Lee, Wydawnictwo Rebis

O autorach czy piosenkarzach, którzy mają na swoim twórczym koncie tylko jeden hit, mówi się czasem z pewnym pobłażaniem właśnie jako o „gwiazdach jednego przeboju”. Nikt nie napisałby tak zapewne o Harper Lee, której jedyna książka (kontynuację wydano po jej śmierci), „Zabić drozda”, stała się ponadczasowym klasykiem.

Choć dzisiaj mówi się o niej przede wszystkim jako o ważnym głosie w debacie o amerykańskim rasizmie, to główni dziecięcy bohaterowie książki mieli w powieści także inne – dziecięce właśnie – problemy. Sprytna, rezolutna Skaut i jej brat Jeremy (Jem) zaprzyjaźnili się bowiem z pewnym chłopcem, przyjeżdżającym na wakacje do mieszkającej w pobliżu ciotki. Cała trójka za główny cel postawiła sobie skłonienie tajemniczego sąsiada – „Boo” Radleya – do opuszczenia domu. Mężczyzna urasta w ich wyobraźni do rangi potwora, psychopaty, którego jednak chcą za wszelką cenę zobaczyć.

Dill staje się wakacyjnym towarzyszem Skaut i Jema. Obrazując tę dziecięcą przyjaźń, Lee podkreśla, jak wiele różniło rodzeństwo od Dilla – brat i siostra dorastali w domu kochającego ojca, Dill z kolei ojca nie ma, a matka zdaje się nim za bardzo nie przejmować. O sile dziecięcych relacji świadczy fakt, że postać Dilla została zainspirowana przez przyjaciela z dzieciństwa Lee, Trumana Capote’a. Po sukcesie jej książki pisarze mieli jednak nie utrzymywać ze sobą kontaktu – Capote ponoć pozazdrościł Lee Pulitzera.

Flush i Elizabeth Barrett Browning, „Flush”, Virginia Woolf

Gdy mowa o przyjaźni zapisanej na kartach książek, nie można nie wspomnieć o tej łączącej książkowych bohaterów z ich zwierzętami. Tym bardziej jeśli ta relacja opisana w książce opisuje taką, która zaistniała naprawdę. Virginia Woolf, sama dumna właścicielka rudego cocker spaniela, postanowiła głównym bohaterem opowieści o poetce Elizabeth Barrett Browning i jej rodzinie uczynić Flusha, czyli ukochanego psa twórczyni. Jednak przedstawiona przez Woolf relacja to nie bajka, o nie! Flush przeżywa katusze, gdy – po latach towarzyszenia swojej pańci w chorobie – nagle przestaje być głównym obiektem jej zainteresowania, bo pojawia się jakiś kawaler (Robert Browning), a potem, na domiar złego, dziecko. Przeżywa więc niemało emocji, ale – jak to piesek – długo złości w sobie nie chowa. „Flush” to nietypowa, można by powiedzieć wyjątkowo optymistyczna książka w dorobku Virginii Woolf, parodia typowych biografii.

Lila i Elena, „Genialna przyjaciółka”, Elena Ferrante, Wydawnictwo Sonia Draga

Choć to Elena nazwana jest w powieściach z cyklu neapolitańskiego „genialną przyjaciółką”, to nie mniej genialna jest Lila – losy obu bohaterek śledzimy od dzieciństwa aż do czasów, gdy są matkami, pracownicami, żonami, kochankami.

Dzięki swojej inteligencji, uporowi, wierze w to, że można wyjść z najtrudniejszej sytuacji rodzinnej i ekonomicznej, przyjaciółki uczyniły swoje życie innym niż to, które prowadzili ich rodzice. Relacja Lili i Eleny przetrwała trudne dzieciństwo, przemocowe związki, a nawet – jak to w życiu dorosłych już przyjaciół bywa – fizyczną odległość, gdy mieszkały w różnych miastach Włoch. Valerie Perrin, autorka „Cudownych lat”, a także „Życia Violette”, powiedziała w wywiadzie dla Lubimyczytać, że „spotkała na swojej drodze mnóstwo ludzi i z wielkim zdziwieniem odkryła, że jest wiele osób, które nie rozstają się ze swoimi przyjaciółmi z dzieciństwa”. Tak było w przypadku bohaterów jej „Cudownych lat”, tak jest również z Lilą i Eleną, najsłynniejszymi chyba bohaterkami książek napisanych przez włoskiego autora w ostatnim czasie.

Sam i Frodo, trylogia „Władca Pierścieni”, J.R.R. Tolkien

Czy gdyby nie Sam, Frodo dotarłby do Mordoru? Czy Frodo wystarczająco doceniał poświęcenie oddanego mu towarzysza? Czy jeśli jeden nizołek zwraca się do drugiego per „panie”, to można mówić o przyjaźni – relacji, która jawi się jako równorzędna?

Trudno odpowiedzieć na te pytania z całą pewnością, jednak bez wątpienia ten początkowy układ sił między Frodo a Samem podczas wyprawy się zmienił, przekształcił się w trwałą więź, a gdyby nie przyjaciel głównego bohatera, to niemożliwe byłoby… fani i fanki „Władcy Pierścieni” dobrze wiedzą, jakiego celu nie udałoby się osiągnąć.

Wierny, dobroduszny, niestawiający siebie na pierwszym miejscu Sam to cichy superbohater Tolkienowskiej trylogii. Jak mogliśmy czytać w książkach opublikowanych kilkadziesiąt lat po „Władcy Pierścieni”, czyli w cyklu o Harrym Potterze, „są takie wydarzenia, które – przeżyte wspólnie – muszą zakończyć się przyjaźnią”. Podróż do Góry Przeznaczenia na pewno była jednym z nich.

Harry Potter i Ron Weasley, cykl o Harrym Potterze, J.K. Rowling, Wydawnictwo Media Rodzina

„Harry, zabiję cię, jeśli przez nich zginiemy” – mówi w ostatniej części cyklu o czarodziejach Ron do przyjaciela Harry’ego. Jak wiadomo, prawdziwa przyjaźń to nie zawsze tylko piękne i sielskie chwile, zwłaszcza jeśli musisz walczyć ze złem, czy to w postaci Malfoya, czy Tego-Którego-Imienia-Nie-Wolno-Wymawiać.

Relacja między Ronem a Harrym trwała latami – od czasów, gdy oni sami przekroczyli progi Hogwartu (a właściwie jeszcze wcześniej: gdy poznali się na dworcu, przed znalezieniem peronu 9 i ¾ i wejściem na pokład Hogwart Ekspresu), po czasy, gdy ich pociechy ruszyły śladami rodziców. Ron i Harry zawsze mogli na siebie liczyć, mimo że częściej niż ich przyjaciółce Hermionie zdarzały im się chwile, gdy czuli się niepewni, przestraszeni – nawet wtedy jeden mógł polegać na drugim. J.K. Rowling, portretując Harry’ego i Rona, dowodzi, że przyjaźń może być uczuciem równoważnym wobec miłości.

Sadie Green i Sam Masur, „Jutro, jutro i znów jutro”, Gabrielle Zevin, Wydawnictwo Zysk i S-ka

O tym, że przyjaźń jest równie ważna jak miłość, pisze również Gabrielle Zevin w „Jutro, jutro i znów jutro”. To nie pierwsza książka w zestawieniu, której bohaterów poznajemy, gdy są jeszcze dziećmi, a potem śledzimy ich losy w dalszych latach. Dwoje twórców gier internetowych ma w swojej relacji długoletnie przerwy, a jednak jedno z nich zawsze walczy o to, by tej znajomości nie kończyć.

Co ciekawe, choć Sam i Sadie to bohaterowie heteroseksualni, nigdy nie stali się parą. W trakcie swojej znajomości oboje nawiązali natomiast przyjaźń z Marxem, co zdecydowanie wpłynęło na dynamikę relacji między nimi, ale i wzbogaciło w równej mierze życie prywatne i zawodowe obojga. A wyzwań na obu tych płaszczyznach autorka książki postawiła przed nimi niemało.

Jakich bohaterów dodalibyście do tego zestawienia? Dajcie znać w komentarzach!