Robert D. Gamble

17 listopada 2020 roku zmarł Robert D. Gamble, założyciel wydawnictwa Media Rodzina. Urodził się w Stanach Zjednoczonych jako wnuk Jamesa Gamble’a, irlandzkiego imigranta, a później współzałożyciela koncernu Procter&Gamble. Sam Robert dorastał w Bostonie, najpierw został pastorem, a potem wydawcą. Do Polski po raz pierwszy przyjechał w 1958 roku, podczas studiów na Harvardzie, a w roku 1992 na stałe zamieszkał w naszym kraju. W 1999 roku przywiózł na poznańskie Winogrady, gdzie znajduje się siedziba Media Rodzina, angielskie wydanie „Harry’ego Pottera i Kamienia Filozoficznego” z zamiarem wydania go w języku polskim. I tak też się stało – oficyna założona przez Brytyjczyka opublikowała także m.in. „Igrzyska śmierci” Suzanne Collins, „Opowieści z Narnii” C.S. Lewisa czy „Trylogię Czasu” Kerstin Gier.

John le Carré

Jego powieści szpiegowskie i sensacyjne sprzedały się na świecie w nakładzie ponad 60 milionów egzemplarzy, były również wielokrotnie ekranizowane. John le Carré pisał o pracy w wywiadzie, sam przez lata pracował w dyplomacji, m.in. w Hamburgu i Bonn, także jako agent brytyjskich agencji MI5 i MI6. Został jednak zdemaskowany przez podwójnego agenta pracującego i dla Wielkiej Brytanii, i dla radzieckiego ZSRR – Kima Philby’ego. Debiutancką powieścią tego autora jest „Budzenie zmarłych” z 1961 roku, pierwsza z książek opowiadających o przygodach George’a Smileya, nazywanego „antytezą Bonda”. Ostatnia z książek z tym bohaterem w roli głównej, „Szpiegowskie dziedzictwo”, ukazała się w sprzedaży w 2019 roku. Co ciekawe, jak na agenta wywiadu przystało, John le Carré pisał pod pseudonimem – jego prawdziwe nazwisko brzmiało David John Moore Cornwell. Jak napisała na wieść o śmierci „mistrza powieści szpiegowskiej” użytkowniczka Hania Archangielska:

Barry Lopez

Barry Lopez był amerykańskim eseistą i powieściopisarzem, znanym przede wszystkim ze swoich prac poświęconych ochronie środowiska. Według „San Francisco Chronicle” swoją twórczością zasłużył sobie nawet na miano „najwybitniejszego autora piszącego o przyrodzie”. W swoich książkach Lopez często poruszał temat powiązań między kulturą i naturą, kwestii etycznych, tożsamości, także etnicznej, intymności. Lopez był członkiem Klubu Odkrywców (The Explorers Club), założonego w 1905 roku stowarzyszenia, którego celem jest promocja, wspieranie postępu w badaniach terenowych. Pisarz odwiedził ponad 80 krajów, w języku polskim ukazały się jego książki: „O wilkach i ludziach” (o tym utworze wspomniał także w swoim artykule-zestawieniu utworów o wilkach nasz publicysta Remigiusz Koziński) i „Arktyczne marzenia”.

Eric Jerome Dickey

Eric Jerome Dickey, autor „Przyjaciół i kochanków”, „Siostrzanych dusz”, „Wyścigu z przeznaczeniem” zmarł w styczniu 2020 roku po długiej chorobie. Dickey, urodzony w Memphis, przeprowadził się w wieku 22 lat do Los Angeles, by pracować jako inżynier przy budowie samolotów. Jako pisarz zadebiutował w wieku 35 lat powieścią „Siostrzane dusze”. Jak wspominał w jednym z wywiadów, przed przyjazdem do Los Angeles w ogóle nie myślał o tym, by pisać książki, jednak jego przyjaciółka namówiła go, by poszedł razem z nią na zajęcia z creative writing (kreatywnego pisania). Kobieta nie chciała być jedyną Afroamerykanką w grupie – ona szybko jednak zrezygnowała, a Dickey został do końca. „The New York Times”, po latach, nazwał go „jednym z najbardziej utytułowanych czarnych autorów ostatniego ćwierćwiecza”. Eric Jerome Dickey napisał 29 książek, ostatnia z nich nosi tytuł: „The Bussiness of Lovers: A Novel”.

Sharon Kay Penman

Sharon Kay Penman była powieściopisarką, tworzącą głównie książki historyczne, które z kolei największą popularnością cieszyły się w Anglii, bo to przede wszystkim o dziejach tego państwa (a także Walii i Francji) opowiadały. W języku polskim ukazały się takie książki Penman jak: „Władca Północy”, „Słońce w Chwale”, „Ryszard, z Bożej łaski…” (ten ostatni utwór to debiutancka książka Penman, opowiadająca o Ryszardzie III i Wojnie Dwóch Róż). Niestety, manuskrypt „Ryszarda…” został skradziony i pisarka musiała przystąpić do prac nad powieścią od nowa. Akcja książek amerykańskiej autorki rozgrywa się najczęściej w średniowieczu, w rodzinach królewskich. Co ciekawe, zanim zaczęła pisać, Penman pracowała jako prawniczka – zajmowała się podatkami.

Papcio Chmiel (Henryk Jerzy Chmielewski)

Jeden z najbardziej znanych (i uwielbianych) twórców polskiego komiksu, autor słynnej serii o „Tytusie, Romku i A’Tomku” zmarł 22 stycznia 2021roku w wieku 97 lat. Henryk Jerzy Chmielewski, ceniony grafik, uczestnik powstania warszawskiego (pod pseudonimem „Jupiter”) swoją karierę rozpoczął w 1947 roku jako rysownik – najpierw w „Świecie Przygód”, a później – w „Świecie Młodych”. Popularność przyniósł mu humorystyczny cykl o dwóch harcerzach i małpce, czyli wspomniany wyżej „Tytus, Romek i A’Tomek”. Co ciekawe, Papcio Chmiel pracował nad kolejnymi albumami niemal do samej śmierci – ostatni z nich – „Tytus, Romek i A’Tomek pomagają księciu Mieszkowi ochrzcić Polskę z wyobraźni Papcia Chmiela narysowani” – ukazał się w księgarniach tydzień po śmierci Chmielewskiego. Jak po odejściu twórcy napisał czytelnik blackwaterpark:

Jean-Claude Carrière

Jean-Claude Carrière był francuskim scenarzystą, eseistą, reżyserem i dramaturgiem. Brał udział w wojnie algierskiej, a potem niemal całe swoje dorosłe życie spędził w Paryżu. Był prozaikiem, eseistą, tłumaczem, dramaturgiem, autorem słuchowisk, reżyserem, a przede wszystkim – scenarzystą. Carrière zaadaptował na potrzeby wielkiego ekranu klasyczne dzieła literatury. Współpracował także z Andrzejem Wajdą – stworzył scenariusze do „Dantona” i „Biesów”. W roku 2014 otrzymał Oscara za całokształt twórczości. Jean-Claude Carrière to także autor wywiadu-rzeki z Dalajlamą pt. „Siła buddyzmu” oraz m.in.: „Szorstkiego wina”, „Alfabetu zakochanego w Meksyku”, „Kręgu łgarzy. Powiastek filozoficznych z całego świata”, a także zbioru esejów „Nie myśl, że książki znikną”, który stworzył razem z Umberto Eco.

Irit Amiel

Irit Amiel była urodzoną w Częstochowie poetką i pisarką, która dwukrotnie uzyskała nominacje do Nagrody Literackiej Nike – w roku 2000 za zbiór opowiadań „Osmaleni” i w roku 2008 za „Podwójny krajobraz”. Z kolei tom „Spóźniona” przyniósł jej nominację do Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego. W roku 2014 ukazała się natomiast autobiograficzna książka Irit Amiel „Życie – tytuł tymczasowy”. Autorka opisała w niej swoje losy: od młodości w Częstochowie, po ocalenie z Holokaustu, przez tułaczkę po obozach dla uchodźców i w końcu emigrację do Izraela. Warto dodać, że Amiel tłumaczyła również na hebrajski dzieła polskich twórców, m.in. Wisławy Szymborskiej, Hanny Krall, Marka Hłaski czy Henryka Grynberga. Dokonywała również przekładów dzieł izraelskich poetów na język polski.

Adam Zagajewski

Poeta, eseista, prozaik, przez wiele lat wymieniany jako jeden z faworytów do otrzymania Literackiej Nagrody Nobla, odszedł 21 marca 2021 roku w wieku 75 lat. Autor studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, był sygnatariuszem „Listu 59” z 1975 roku, który podpisali intelektualiści sprzeciwiający się wpisaniu do konstytucji zmian mówiących o kierowniczej roli PZPR. Jego twórczość objęto cenzurą, autor wyemigrował z Polski w 1982 roku, wrócił do ojczyzny 20 lat później. Twórczość Adama Zagajewskiego wyróżniono m.in. Nagrodą Kościelskich, Prix de la Liberté francuskiego PEN Clubu (1987), nagrodą Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1988), Międzynarodową Nagrodą Vilenica (1996) i Nagrodą Tranströmera (2000). Do jego najbardziej znanych dzieł należą m.in.: „Komunikat”, „W cudzym pięknie”, „Ciepło zimno”, „Dwa miasta”.

Larry McMurtry

Larry McMurtry był powieściopisarzem, eseistą, scenarzystą i księgarzem. Najczęściej akcję swoich książek umieszczał albo na Dzikim Zachodzie w XIX wieku, albo we współczesnym Teksasie. Zasłynął jako autor, który zdemitologizował ten region, w swoich książkach przedstawiając mało romantyczne obrazy miasteczek usytuowanych na południu Stanów Zjednoczonych. W ciągu ponad 50 lat McMurtry napisał ponad 30 powieści, a ponadto tworzył eseje, książki historyczne. Co ciekawe, McMurtry był również autorem scenariusza do filmu „Tajemnica Brokaback Mountain”, za który otrzymał w 2006 roku Oscara. Amerykanin napisał również słynne „Czułe słówka”, w filmie na podstawie powieści wystąpiły takie gwiazdy jak Shirley MacLaine i Jack Nicholson. Największy sukces komercyjny i uznanie krytyków przyniosła McMurtry’emu powieść „Na Południe od Brazos”, nazywana antywesternem i książką, która rozprawiła się z mitem kowboja.

Eric Carle

Eric Carle, pisarz i ilustrator, zmarł w maju 2021roku w wieku 91 lat. Zasłynął przede wszystkim jako twórca „Bardzo głodnej gąsienicy”, która na całym świecie sprzedała się w liczbie 50 milionów egzemplarzy, przetłumaczono ją na 66 języków. Książka opowiada – jak wskazuje tytuł – o gąsienicy. Bohaterka próbuje różnych potraw, a na końcu przeobrazić się w motyla. Co ciekawe, była to jedna z pierwszych książek dla dzieci, zilustrowanych przy użyciu techniki kolażu. Dlaczego akurat ta publikacja zdobyła tak dużą popularność (w serwisie lubimyczytać.pl uzyskała wysoką ocenę 8/10)? Jak wyjaśniał sam Eric Carle:

Paweł Szwed

Współzałożyciel i redaktor naczelny wydawnictwa Wielka Litera, wcześniej dziennikarz m.in. „Życia Warszawy” zmarł w maju 2021 roku z powodu koronawirusa. We wspomnieniach twórców Szwed nazywany był „przyjacielem autorów”, który wydawał zarówno prozę polską, jak i zagraniczną, reportaże, książki o podróżach czy historii. Starał się znaleźć równowagę między literaturą ambitną a literaturą środka. Publikował dzieła takich twórców i twórczyń jak: Margaret Atwood, Elizabeth Strout, Janusz L. Wiśniewski, Tom Hanks. Jak napisali na Facebooku jego współpracownicy:

Lucinda Riley

W czerwcu 2021 roku miłośników i miłośniczki twórczości Lucindy Riley zasmuciła wiadomość o śmierci pisarki, która kilka lat chorowała na raka. Pochodząca z Wielkiej Brytanii autorka zyskała popularność i uwielbienie czytelników i czytelniczek dzięki sadze „Siedem sióstr”. Zanim jednak Riley sięgnęła po pióro, była aktorką. Gdy miała 23 lata, zachorowała na mononukleozę zakaźną, została przykuta do łóżka. I – jak sama podkreślała – powędrowała w świat wyobraźni, dzięki czemu napisała swoją pierwszą książkę, „Lovers and Prayers”. Jak podał angielski wydawca Riley, jej kariera rozkwitła na ogromną skalę: pisarka 85 razy trafiała na pierwsze miejsce list bestsellerów w 25 krajach. Największą sławą przyniosła jej wspomniana saga „Siedem sióstr”. Syn pisarki zapowiedział, że dzięki notatkom i wskazówkom mamy on sam dokończy ostatni z planowanych tomów cyklu.

Roberto Calasso

Roberto Calasso był włoskim pisarzem, edytorem, wydawcą, współtwórcą i redaktorem naczelnym jednej z najbardziej prestiżowych europejskich oficyn, czyli mediolańskiego Adelphi. Studiował anglistykę na Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie, po latach sam został wykładowcą na Uniwersytecie w Oksfordzie, był honorowym członkiem zagranicznym American Academy of Arts and Sciences. Calasso tworzył przede wszystkim filozoficzne, dające wyraz jego erudycji, eseje. W Polsce ukazały się m.in. jego książki: „Zaślubiny Kadmosa z Harmonią”, „K.”, „Nienazwana teraźniejszość”.

Jill Murphy

Po długiej chorobie nowotworowej 18 sierpnia 2021roku zmarła Jill Murphy, autorka i ilustratorka książek dla dzieci. Murphy zasłynęła cyklem „Fatalna czarownica”, który zaczęła pisać, gdy miała 18 lat, jednak na wydanie pierwszego utworu musiała poczekać jeszcze kolejne 6 lat. Mama Jill Murphy ponoć miała kiedyś skomentować, że Jill sama, jako uczennica, podobnie jak jej przyjaciółki, wyglądała w mundurku szkolnym, z rozwianymi ciemnymi włosami, jak czarownica. To ponoć właśnie to stwierdzenie zainspirowało przyszłą autorkę do pisania. Z kolei ilustrator Quentin Blake, współpracownik Murphy, wspominał, że była ona osobą niezwykle utalentowaną: nie tylko wymyśliła Fatalną czarownicę, ale i opisała i narysowała jej przygody.

Murphy wyróżniono wieloma nagrodami literackimi, m.in. Parents Magazine Best Books for Babies Award, Smarties Book Prize, Sheffield Children’s Book Award, Gateshead Gold Award.

Piotr Bratkowski

Poeta, pisarz, dziennikarz i redaktor Piotr Bratkowski zmarł w wieku 66 lat. Był absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim, w 1981 roku opublikował swój debiutancki tom wierszy. Bratkowski przeprowadził również wywiad-rzekę z Tomaszem Lipińskim, liderem zespołu Tilt, który ukazała się w 2015 roku pod tytułem „Dziwny, dziwny, dziwny”. Autor należał do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, był także jurorem Nagrody Literackiej Nike. W 2020 roku opublikował swoją ostatnią książkę pt. „Mieszkam w domu, w którym wszyscy umarli”. Jak napisał jego redakcyjny kolega z „Newsweeka”, Waldemar Kumór:

[as]