Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Moja ocena jest tutaj spaczona tym, że przed laty była to pierwsza książka Stephena Kinga, która wpadła mi w ręce. Po kolejnych kontaktach byłem zaskoczony, że twórce thrillerów i horrorów tak dobrze poradził sobie w tej futurystycznej powieści.
Patrząc na coraz większą wulgaryzację przemysłu rozrywkowego, nastawienie na reality show przekraczające kolejne tabu wizja Kinga wydaje się być wcale nie taka odrealniona. Chyba jedyna nadzieja w tym, że następcom Trybsona zabraknie odwagi na tego rodzaju rozrywkę.

Moja ocena jest tutaj spaczona tym, że przed laty była to pierwsza książka Stephena Kinga, która wpadła mi w ręce. Po kolejnych kontaktach byłem zaskoczony, że twórce thrillerów i horrorów tak dobrze poradził sobie w tej futurystycznej powieści.
Patrząc na coraz większą wulgaryzację przemysłu rozrywkowego, nastawienie na reality show przekraczające kolejne tabu wizja Kinga...

Na wstępie należy ostrzec, że nie jest to powieść z gatunku tych pełnokrwistych gdzie postacie są realistyczne, z pogłębioną analizą psychologiczną. Tutaj nie ma postaci: są jedynie herosi, antyherosi i bezbarwne tło.

Wiele osób, gdy zobaczy liczbę stron jaką liczy „Atlas zbuntowany” jest od razu zniechęcona. Gdy zaś słyszą, że powieść zawiera mnóstwo monologów, które ze względu na długość i głębię mogłyby funkcjonować jako odrębne eseje filozoficzne zniechęcenie osiąga apogeum. Objętość książki rekompensuje wciągająca historia zaś wywody filozoficzne i ekonomiczne bohaterowie wygłaszają z pasją. Bezkompromisowe stawianie sprawy, pobudzanie najszlachetniejszych pierwiastków tkwiących w jednostce sprawia zaś, że monolog filozoficzny przeradza się we wciągający manifest broniący twórczych zdolności człowieka – elementu który w sposób najbardziej jednoznaczny odróżnia nas od zwierząt.

Człowiek, w odróżnieniu od zwierząt nie ma do dyspozycji pancerza, kłów, pazurów czy jadu. Bez swojego umysłu i wypływającej z niego zdolności do tworzenia nie tylko nie byłby w stanie w najmniejszym stopniu ujarzmić natury, nie byłby w stanie nawet przetrwać w jej warunkach. Ayn Rand na żadnym etapie swojej twórczości nie przystąpiła do obozu piewców natury. Życie w harmonii z naturą, równie chętnie co bezmyślnie wychwalane przez sytych i nawykłych do wygód mieszkańców Zachodu oznaczałoby w rzeczywistości bycie pożartym przez tę naturę. Życie w zgodzie z naturą pozwalało aby na ogromnym kontynencie amerykańskim wegetowało w sumie około miliona ludzi rzadko dożywających 40 lat. Wegetację w której poród zawsze oznaczał śmiertelnie niebezpieczną walkę, tak dla matki jak i dziecka, walkę bez porównania niebezpieczniejszą niż funduje obecnie matkom nawet najbardziej niewydolna placówka publicznej służby zdrowia.

To co nas chroni przed śmiercią z rąk natury (nie mylić z biologią) to ludzki umysł. Tylko dzięki niemu człowiek potrafi zorganizować swoje życie w taki sposób, aby dzięki nieustannym ulepszeniom być w stanie poradzić sobie z napotykanymi trudnościami. Autorka „Źródła” stanowczo wskazuje, że ludzie może i mają jednakowe żołądki jednak to samo na pewno nie dotyczy ludzkich rozumów. Większość ludzi egzystuje dzięki owocom pochodzącym z umysłów ludzi najwybitniejszych – tytułowych atlasów, którzy podobnie jak mityczny tytan zapewniają przetrwanie ludzkiemu gatunkowi. Co gorsza, masy nie darzą tych ludzi żadną wdzięcznością, traktując ich wybitne osiągnięcia jako rzecz zupełnie naturalną, które w sposób dowolny można obciążać podatkami i innymi obowiązkami na rzecz społeczeństwa, które Rand określa jako „grabieżców”.

Ayn Rand nie będzie jednak poprzestawać jedynie na pasjonującej obronie człowieka, przedstawi również wizję świata, w którym tytułowi Atlasi zbuntują się przeciwko niesprawiedliwym regułom panującym w społeczeństwie. Gwarantuje to jedyną w swoim rodzaju historię, w dodatku opowiedzianą w sposób wyjątkowo oryginalny i ciekawy.

Na wstępie należy ostrzec, że nie jest to powieść z gatunku tych pełnokrwistych gdzie postacie są realistyczne, z pogłębioną analizą psychologiczną. Tutaj nie ma postaci: są jedynie herosi, antyherosi i bezbarwne tło.

Wiele osób, gdy zobaczy liczbę stron jaką liczy „Atlas zbuntowany” jest od razu zniechęcona. Gdy zaś słyszą, że powieść zawiera mnóstwo monologów, które ze...

Najlepsza powieść współczesna Ziemkiewicza. Być może dlatego że tym razem Ziemkiewicz nie pisał aż tak mocno „z wątroby” jak czyni to zazwyczaj. W powieści wątki osobiste autora czy wątki publicystyczne nie są aż tak wyraźne. Przez większość lektury mamy też lekkie odejście od tego ziemkiewiczowskiego nawyku prowadzenia narracji w pierwszej osobie. Nie jest to jednak zasadnicza zmiana, a jedynie zabieg stylistyczny, bowiem narrator wciąż opowiada nam o tym gdzie główny bohater (Radek) był i co zrobił, brak jest innego wątku toczonego równolegle, wydarzeń o których główny bohater by nie wiedział. Jako miejsca akcji RAZ wybrał klimaty w których czuje się najlepiej. Z jednej strony mamy więc klimat post-PGR-owskiej miejscowości tkwiącej w sieciach różnych pomniejszych cwaniaków. Z drugiej zaś jest dziennikarz, oczywiście z Warszawki patrzący na ten świat poprzez swoją dziennikarską optykę.

Jeśli ktoś po lekturze słabiutkiej książki „Ciało obce” zniechęcił się do prozy Ziemkiewicza to „Żywina” może go pozytywnie zaskoczyć. Tym razem autor chociaż na chwilę wychodzi z butów pana redaktora, dozując rozsądniej zarówno dawki publicystyki jak i wywnętrznianie się podmiotu lirycznego. Treści pornograficzne również zostały zarzucone. Okazuje się, że gdy RAZ skupia się na opowiedzeniu ciekawej historii to efekty tego mogą być zaskakująco dobre.

Najlepsza powieść współczesna Ziemkiewicza. Być może dlatego że tym razem Ziemkiewicz nie pisał aż tak mocno „z wątroby” jak czyni to zazwyczaj. W powieści wątki osobiste autora czy wątki publicystyczne nie są aż tak wyraźne. Przez większość lektury mamy też lekkie odejście od tego ziemkiewiczowskiego nawyku prowadzenia narracji w pierwszej osobie. Nie jest to jednak...

Pierwszy raz usłyszałem o tej książce oglądając video z jakiegoś spotkania autorskie. Od razu mnie odrzuciło z uwagi na fakt, że panowie Majewski i Loranty rozmawiali ze sobą a nie z publicznością, w dodatku w szczeniacki sposób podniecając się wątkami związanymi z agencją towarzyską. W końcu jednak sięgnąłem po tę książkę i nie zawiodłem się.
Zwykle bohater tego typu wywiadów nie daje rady uniknąć pokusy do przechwałek w stylu „co to nie ja, gdzie to nie ja, z kim to ja wódki nie piłem”. W przypadku Lorantego jest inaczej: potrafi on opisywać zarówno swoje sukcesy jak i porażki, nigdy nie próbuje zgarnąć dla siebie całej glorii lub zwalić winę na osoby trzecie. Potrafi szczerze mówić o wpadkach i niedociągnięciach dotyczących poszczególnych akcji. Ma również wyrobione zdanie na temat struktury organizacyjnej w Policji i nie ogranicza się tutaj do rytualnych jęków na zbyt wysokie zarobki stołkowych z KWP i KGP. Majewski był świeżakiem gdy robił ten wywiad rzekę, ale wypadł całkiem dobrze. Wątki, zwłaszcza od strony kryminalistycznej, były eksploatowane dość wyczerpująco.

Najlepsza książka w tym gatunku, z pewnością lepsza niż obecnie reklamowane głodne kawałki gangstera „Masy”.

Pierwszy raz usłyszałem o tej książce oglądając video z jakiegoś spotkania autorskie. Od razu mnie odrzuciło z uwagi na fakt, że panowie Majewski i Loranty rozmawiali ze sobą a nie z publicznością, w dodatku w szczeniacki sposób podniecając się wątkami związanymi z agencją towarzyską. W końcu jednak sięgnąłem po tę książkę i nie zawiodłem się.
Zwykle bohater tego typu...

Do pewnego momentu bardzo zabawna, zwłaszcza we fragmentach związanych z ubieraniem się, kąpielą czy wskazywaniem na rzekomy wyższy poziom cywilizacyjny u Sowietów przy jednoczesnym notorycznym odkrywaniu że burżuazja poprzebierała się za proletariat w postaci dozorców, drwali itp. :). Dwulicowość, serwilizm wobec silniejszych i traktowanie dobroci i życzliwości jako oznak słabości prawdziwe do bólu. Ostatecznie książka bardzo smutna, właśnie dlatego że w dużej części prawdziwa. Jedynym odstępstwem od rzeczywistości było chyba to, że tak naprawdę to oficerowie Armii Czerwonej nie byli aż tak wstrzemięźliwymi fajtłapami jak to ironicznie opisuje Piasecki.

Do pewnego momentu bardzo zabawna, zwłaszcza we fragmentach związanych z ubieraniem się, kąpielą czy wskazywaniem na rzekomy wyższy poziom cywilizacyjny u Sowietów przy jednoczesnym notorycznym odkrywaniu że burżuazja poprzebierała się za proletariat w postaci dozorców, drwali itp. :). Dwulicowość, serwilizm wobec silniejszych i traktowanie dobroci i życzliwości jako oznak...

Biorąc pod uwagę budowę powieści i całą warstwę formalną jest to dzieło wybitne. Czyta się to dobrze i szybko, a dialogi dają do myślenia nawet gdy nie są do końca wiarygodne.
Niestety na tym pozytywy się kończą. Całe przesłanie tej książki (poza zgrabną sentencją o stawaniu sie tym kogo udajemy) sprowadza się w gruncie rzeczy do kolejnej mutacji głupkowatych zdań w stylu "wiem, że nic nie wiem", "nie ma żadnej prawdy", "dobro i zło są zbyt trudne do rozdzielenia" itp. W efekcie trzeba się wycofać do życia prywatnego, dwuosobowego państwa zajmującego terytorium łóżka, o niczym nie myśleć tylko czerpać z życia podstawowe przyjemności.
Na szczęście to nie jest prawda o świecie i ludzie, a jedynie rezultat traumy samego autora, który zapewne poprzez pisanie prowadzi nad sobą psychoterapię. Mnie swoimi obsesjami i fobiami nie zaraził.

Jeśli ktoś bardziej ceni lekkość pióra to powinien sięgnąć po tę książkę, jednak jeżeli ktoś ceni treść i podchodzi poważnie do przesłania jakie dane dzieło zawiera to może sobie tę pozycję odpuścić.

Biorąc pod uwagę budowę powieści i całą warstwę formalną jest to dzieło wybitne. Czyta się to dobrze i szybko, a dialogi dają do myślenia nawet gdy nie są do końca wiarygodne.
Niestety na tym pozytywy się kończą. Całe przesłanie tej książki (poza zgrabną sentencją o stawaniu sie tym kogo udajemy) sprowadza się w gruncie rzeczy do kolejnej mutacji głupkowatych zdań w stylu...

Za dużo megalomanii i sodówki. Do jednego i drugiego Janusz Wójcik od zawsze miał wielką zapamiętałość, ale tutaj mamy to w takich ilościach, że trudno wyrobić. Wynika z tego, że czego się Wójcik nie dotknął to zamieniało się w złoto, nawet zdołał uchronić młodego Roberta Lewandowskiego (jeszcze gdy grał w Zniczu Pruszków) od dźwigania ciężkiej bramki dzięki czemu chłopak uwierzył w siebie i gra dziś w Bayernie Monachium.
Może bardziej doświadczony dziennikarz skłoniłby Wójcika do większych zwierzeń, ale pytanie czy z takim Wójt w ogóle chciałby rozmawiać:).
Poszczególne rozdziały czyta się bardzo szybko, ale z powodu wiecznego samochwalstwa często chce się zrobić przerwę w lekturze.

Za dużo megalomanii i sodówki. Do jednego i drugiego Janusz Wójcik od zawsze miał wielką zapamiętałość, ale tutaj mamy to w takich ilościach, że trudno wyrobić. Wynika z tego, że czego się Wójcik nie dotknął to zamieniało się w złoto, nawet zdołał uchronić młodego Roberta Lewandowskiego (jeszcze gdy grał w Zniczu Pruszków) od dźwigania ciężkiej bramki dzięki czemu chłopak...

Poprawny wywiad rzeka z kandydatem na kandydata w wyborach prezydenckich. Piński daje się wygadać z Braunem, który przelewa na papier swoje diagnozy wygłaszane na spotkaniach publicznych. Rozmawiający szczególnie mocno Brauna nie dociska i przez to mało jest tutaj zdań, który nie padłyby z ust reżysera już wielokrotnie wcześniej.

Poprawny wywiad rzeka z kandydatem na kandydata w wyborach prezydenckich. Piński daje się wygadać z Braunem, który przelewa na papier swoje diagnozy wygłaszane na spotkaniach publicznych. Rozmawiający szczególnie mocno Brauna nie dociska i przez to mało jest tutaj zdań, który nie padłyby z ust reżysera już wielokrotnie wcześniej.

Prawdziwe arcydzieło, zarówno jeśli chodzi o formę jak i historię. Fenomenalne dialogi. Polski tytuł tej książki sugeruje, że mamy do czynienia z powieścią polityczną. W istocie tak jest jednak tytułowego gubernatora nie ma tutaj w zasadzie aż tak wiele. Centralna postać dziennikarz Jack Burden, który jest jednocześnie narratorem. Powieść zawiera dużo jego przemyśleń i dużo retrospekcji z jego lat młodzieńczych. Styl tych fragmentów jest znakomity i dobrze się je czyta. Niemniej tytułowa postać i tak zawłaszcza sobie książkę ilekroć tylko pojawi się na jej stronach.

Podczas lektury warto spróbować spojrzeć nieco szerzej i nie oceniać gubernatora poprzez to czy prowadził politykę lewicową czy prawicową. Moim zdaniem nie prowadził ani takiej, ani takiej. Może dążył do poprawy życia ludności, może walczył z zastanym porządkiem, przede wszystkim jednak chodziło mu o posiadanie kontroli i podporządkowanie sobie wszystkich dotychczasowych władców tego stanu. Był ich osobistym przeciwnikiem, a jego polityka w zasadzie dążyła do bycia zaprzeczeniem ich dotychczasowych rządów. Mamy więc tu do czynienia ze znakomitym studium władzy i polityki w jej najbardziej nagi wydaniu.

Książkę polecam wszystkim, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy interesują się polityką. Warto, zwłaszcza z uwagi na przenikliwość z jaką autor podszedł do istoty władzy i tego jak działa na naturę człowieka.

Prawdziwe arcydzieło, zarówno jeśli chodzi o formę jak i historię. Fenomenalne dialogi. Polski tytuł tej książki sugeruje, że mamy do czynienia z powieścią polityczną. W istocie tak jest jednak tytułowego gubernatora nie ma tutaj w zasadzie aż tak wiele. Centralna postać dziennikarz Jack Burden, który jest jednocześnie narratorem. Powieść zawiera dużo jego przemyśleń i dużo...

Gdyby książka ukazała się przed pozycjami Zychowicza to z pewnością zrobiłaby na mnie większe wrażenie. Sama budowa książki też gorsza od tych jakie napisał Zychowicz. Brakuje mi wyraźnie zarysowanej głównej tezy i wykazywania jej krok po kroku. RAZ jak zwykle popada też w dygresje, potem jeden wątek urywa się przechodząc niespodziewanie w drugi. Brak przypisów utrudnia z kolei ocenienia czy przywoływane cytaty pochodzą z wiarygodnych źródeł.

Tyle jeśli chodzi o narzekania. Mimo tych niedostatków książkę czyta się bardzo dobrze. Liczba nieznanych faktów (nawet mimo że Zychowicz przytoczył ich tak wiele) robi wrażenie i pozwala wyrobić sobie zdanie również o wielkiej erudycji Ziemkiewicza.

Polecam wszystkim zainteresowanym historią, którzy nie chcą się ograniczać do wersji historii serwowanej przez czerwonych lub serwowanej przez ludzi, którym pisanie historii pomyliło się z pisaniem mitologii.

Gdyby książka ukazała się przed pozycjami Zychowicza to z pewnością zrobiłaby na mnie większe wrażenie. Sama budowa książki też gorsza od tych jakie napisał Zychowicz. Brakuje mi wyraźnie zarysowanej głównej tezy i wykazywania jej krok po kroku. RAZ jak zwykle popada też w dygresje, potem jeden wątek urywa się przechodząc niespodziewanie w drugi. Brak przypisów utrudnia z...

Zdecydowanie jeden z najlepszych utworów Balzaca. Motyw magii, tak nietypowy dla autora, świadczy tylko o jego wszechstronności. Początkowo Balzakowskie opisy dzieł sztuki mogą znużyć. Jednak gdy zaczęła się już właściwa opowieść (początkowo w narracji Rafaela) czytałem jak zahipnotyzowany.
Obsesyjna, wyniszczająca miłość do kobiety bez serca, dążenie do szczęścia, chęć zachowania życia nawet jego kosztem - Balzac bierze to wszystko na warsztat i jak zwykle poddaje drobiazgowej i dającej do myślenia analizie.
Dla fanów całego cyklu "Komedii ludzkiej" nie bez znaczenia powinien być również fakt, że w "Jaszczurze" dość często przewija się jedna z istotniejszych postaci cyklu - Eugeniusz de Rastignac.

Jeśli ktoś lubi Balzaca to "Jaszczur" jest pozycją obowiązkową!

Zdecydowanie jeden z najlepszych utworów Balzaca. Motyw magii, tak nietypowy dla autora, świadczy tylko o jego wszechstronności. Początkowo Balzakowskie opisy dzieł sztuki mogą znużyć. Jednak gdy zaczęła się już właściwa opowieść (początkowo w narracji Rafaela) czytałem jak zahipnotyzowany.
Obsesyjna, wyniszczająca miłość do kobiety bez serca, dążenie do szczęścia, chęć...

Nie tak dobra jak inne książki Legutki. W sumie jest to syntetyczny przegląd kolejnych wydarzeń historycznych i ich wpływ na kształtowanie Polaków. Autor rzadko prezentuje pogląd odmienny niż można spotkać w wiodącej publicystyce prawej strony.
Pozycja cenna jako pewnego rodzaju kompilacja, ale brakuje jej oryginalnego spojrzenia Legutki. Z tego powodu zdecydowanie wyżej oceniam inne książki krakowskiego filozofa jak choćby: "Traktat o wolności", "Triumf człowieka pospolitego" czy "Dylematy kapitalizmu".

Nie tak dobra jak inne książki Legutki. W sumie jest to syntetyczny przegląd kolejnych wydarzeń historycznych i ich wpływ na kształtowanie Polaków. Autor rzadko prezentuje pogląd odmienny niż można spotkać w wiodącej publicystyce prawej strony.
Pozycja cenna jako pewnego rodzaju kompilacja, ale brakuje jej oryginalnego spojrzenia Legutki. Z tego powodu zdecydowanie wyżej...

Jak na biografię piłkarza jest całkiem nieźle, ale zdecydowanie nie tak dobra jak reklamują ją Stanowski i całe Weszło. Andrzej Iwan wywnętrza się na temat różnych intymnych sytuacji ze swojego życia osobistego, ale w książce brak jest szczerego rozliczenia się z tematem nocnego życia piłkarzy i przede wszystkim kwestii korupcji.

Pierwszego tematu nie jestem ciekawy, a jako że Iwan ma wciąż żonę to nie dziwię się, że go nie porusza.

Co do drugiej kwestii to korupcja w tej książce nie jest potraktowana poważnie. Po raz kolejny są wymijające teksty w stylu "raz-kiedyś, po przyjacielsku a nie dla pieniędzy i meczu nie sprzedałem całkiem tylko utargowałem remis".

"Spalony" rozbudza apetyt na ciekawą książce o kuchni polskiej piłki nożnej, ale apetyt z pewnością nie został w 100% zaspokojony.

Jak na biografię piłkarza jest całkiem nieźle, ale zdecydowanie nie tak dobra jak reklamują ją Stanowski i całe Weszło. Andrzej Iwan wywnętrza się na temat różnych intymnych sytuacji ze swojego życia osobistego, ale w książce brak jest szczerego rozliczenia się z tematem nocnego życia piłkarzy i przede wszystkim kwestii korupcji.

Pierwszego tematu nie jestem ciekawy, a...

Tolkien stworzył zręby świata z którego do dziś czerpie mnóstwo pisarzy tworzących w klimacie fantasy. To jednak właśnie Ci inni pisarze jak choćby nasz Sapkowski wypełnili świat efów, krasnoludów i ludzi prawdziwym życiem, w którym postacie mają charaktery indywidualne a nie kolektywne, która są dobre, ale niekoniecznie kryształowe lub złe ale niekoniecznie czarne jak noc.

Tolkien stworzył zręby świata z którego do dziś czerpie mnóstwo pisarzy tworzących w klimacie fantasy. To jednak właśnie Ci inni pisarze jak choćby nasz Sapkowski wypełnili świat efów, krasnoludów i ludzi prawdziwym życiem, w którym postacie mają charaktery indywidualne a nie kolektywne, która są dobre, ale niekoniecznie kryształowe lub złe ale niekoniecznie czarne jak noc.

W innym ze swoich dzieł Balzac pisał, iż "Szlachetność uczuć posunięta poza pewną granicę daje wyniki podobne co największe występki". Losy Ojca Goriot są dobitnym potwierdzeniem tych słów.
Bezwarunkowa lecz również bezgraniczna miłość jaką okazywał córkom nie rodzi nic dobrego zarówno dla niego jak i rozpuszczonych latorośli. Z obsesji jakie Balzac brał na swój warsztat z tą stykamy się chyba najczęściej w naszym codziennym życiu.

W innym ze swoich dzieł Balzac pisał, iż "Szlachetność uczuć posunięta poza pewną granicę daje wyniki podobne co największe występki". Losy Ojca Goriot są dobitnym potwierdzeniem tych słów.
Bezwarunkowa lecz również bezgraniczna miłość jaką okazywał córkom nie rodzi nic dobrego zarówno dla niego jak i rozpuszczonych latorośli. Z obsesji jakie Balzac brał na swój warsztat z...

Dla wielu zaletą tej książki będzie fakt, iż nie jest to ani traktat filozoficzny ani książka typowo naukowa. Dzięki temu czytelnik nie będzie musiał męczyć się z terminologią, w której czuje się niepewnie. Niestety, ta istotna zaleta jest zarazem największą słabością tej książki. Brak naukowej metodologii, a co za tym idzie nie wyjaśnienie co autor rozumie pod bardzo szerokim pojęciem „liberalizm” sprawia, że cały wywód przestaje być taki celny. Oczywiście z lektury można wywnioskować, że chodzi tu o liberalizm jako cały nurt w którym są zarówno libertarianie jak i liberałowie spod znaku Palikota czy amerykańskiej Partii Demokratycznej. Nawet takie całościowe ujęcie liberalizmu i wskazywania na jego liczne punkty styczne z socjalizmem całkiem nieźle się broni, jednak brak próby naukowego zdefiniowania pojęcia „liberalizm” sprawia, że niejeden czytelnik na danym etapie zacznie gardłować, że to o czym pisze autor nie ma nic wspólnego z liberalizmem tak jak rozumie go czytelnik.

Mimo tego mankamentu książka Legutki uwagi warta jest. Autor w sposób przekonujący wskazuje na cechy wspólne liberalizmu i socjalizmu, których jest zaskakująco wiele. Przede wszystkim liberalizm (w wielu jego odcieniach) zupełnie jak socjalizm dąży do całościowego przebudowania rzeczywistości, do wprowadzenia zupełnie nowego systemu o którego słuszności i optymalności jest święcie przekonany. Liberałów i socjalistów łączy również stosunek do historii. Tak jak socjalizm patrzył na dzieje jako na nieustanną walkę klasową tak i liberałowie postrzegają historię jako ciągłe dążenie do wolności, której dyżurnym wrogiem było państwo. Oba systemu mimo zrealizowanie licznych postulatów w XX wieku wciąż na niedomagania systemu odpowiadało, iż problem leży w niepełnym zrealizowaniu celów, nie dopuszczając myśli, iż problem może leżeć w samej idei.

Legutko trafnie zauważa również, iż zarówno liberałowie jak i socjaliści upodobali sobie demaskowanie innych systemów i nurtów ideowych poprzez analizę na zasadzie cui bono? Wskazuje przy tym, iż aberracją musi być fanatyczne i – w założeniu – bezinteresowne obstawanie przy swojej ideologii jak tej prawdziwej w sytuacji gdy wszelkie inne narodzić się miały na skutek niskich pobudek ich twórców.

Wspólnych cech jest znacznie więcej a argumentacja autora naprawdę się broni. Książkę powinni przeczytać wszyscy zdeklarowani liberałowie będący jednocześnie zapamiętałymi wrogami „czerwonych”. Wnikliwa lektura może sprawić, iż zaczną się zastanawiać czy liberalizm to idea, która rzeczywiście pochodzi z prawego łoża:).

Książka liczy około 320 stron. Ukazała się pod koniec 2012 roku więc wciąż jest swobodnie dostępna w wielu miejscach.

Dla wielu zaletą tej książki będzie fakt, iż nie jest to ani traktat filozoficzny ani książka typowo naukowa. Dzięki temu czytelnik nie będzie musiał męczyć się z terminologią, w której czuje się niepewnie. Niestety, ta istotna zaleta jest zarazem największą słabością tej książki. Brak naukowej metodologii, a co za tym idzie nie wyjaśnienie co autor rozumie pod bardzo...

Podtytuł książki jest dosyć mylący. Nie będziemy tu bowiem mieć do czynienia z pracą z zakresu historii gospodarczej. Konkretnym reformom Ludwiga Erharda autor poświęcił raptem kilka stron na końcu III rozdziału. Szkoda, bo przyznam szczerze, iż liczyłem, że choć trochę będzie to coś w stylu "Estońskiego cudu" Marta Laara i opowiadanie krok po kroku o asumptach do reform i ich przebiegu.

To obiecywał mi poniekąd podtytuł książki i tego się niestety nie doczekałem. Książka przedstawia biografie myślicieli ordoliberalnych, następnie opisuje ich krytykę rzeczywistości jaką zastali w latach 20 i 30 XX wieku czy w okresie powojennym. Kolejna część opisuje "koncepcję ustroju państwowego, gospodarczego i społecznego u ordoliberałów".

Całość poprzedza przedmowa dr. hab. Jacka Bartyzela, którego jak zwykle czyta się z przyjemnością.

Sam termin ordoliberalizm jak nie trudno się domyślić stanowi połączenie słów ordo czyli ład, porządek ze słowem liberalizm. Co daje takie połączenie? Otóż ordo jest korektą dla liberalizmu rozumianego jako leseferyzm, skrajny wariant wolnorynkowy, preferowany np. przez Szkołę Austriacką. Jeden z myślicieli Wilhelm Röpke, uważał, że "dzieckiem liberalizmu ekonomicznego i racjonalizmu jest ekonomizm , który jest nie tylko cechą liberalizmu, ale również socjalizmu. Ekonomizm osądza wszystko ze stanowiska ekonomicznego i materialnej produktywności" (s. 48-49). Osobiście, uważam, że jest to opinia trafna odnośnie liberalizmu ekonomicznego, ale nietrafna gdy dotyczy socjalizmu, który koniec końców nie kierował się tylko materialną produktywnością. Wynikało to, oczywiście, z różnych przyczyn jak działanie bez rachunku ekonomicznego czy potrzeby propagandy, niemniej fakt jest taki, że materialna produktywnością to prędzej argument "Austriaków" a nie socjalistów.

Ordoliberałowie uważali, że do wytworzenia niezbędnego ładu niezbędne jest państwo. Ma być to państwo silne, ale ograniczone w swym zakresie, nie pchające się do wielu dziedzin życia, bo to tylko osłabia jego powagę, neutralność i wydaje jego instytucję na pastwę rozmaitych grup interesu. Ordoliberałowie w przeciwieństwie do Hayeka nie wierzyli w "samorzutny ład", który powstanie ze spontanicznej krzątaniny się jednostek, bez udziału państwa, którego rola ograniczy się do zapewnienia wymiaru sprawiedliwości i ochrony przed przemocą.

Ordoliberałowie kładli nacisk na aspekt moralny gospodarki. Krytykowali odejście od religii, "duchowe i moralne wykorzenienie mas"(s. 10). Odpowiedzialnym za to czynili w pewnym stopniu kapitalizm, który doprowadził do wytworzenia społeczeństwa masowego. Juszczak przedstawia poglądy Röpkego odnośnie umasowienia: "umasowienie wprowadziło dezintegrację tych wspólnot [tj. rodziny, sąsiedztwa, miejsca pracy, gminy, kościoła], wprowadzając na ich miejsce sztuczne twory, gdzie człowiek nie czuje tego ludzkiego ciepła. Ludzie czują się osamotnieni, izolowania i zarazem stłoczeni. Są połączeni ze sobą za pomocą czysto mechanicznych i zewnętrznych stosunków jako radiosłuchacze, widzowie kina, wyborcy, członkowie centralistycznych związków. Będąc jednymi z milionów odbierają te same wrażenia słuchowe i wzrokowe. Zjawiska te prowadzą w ostateczności do standaryzacji ludności. W miejsce prawdziwej integracji polegającej na bliskości, naturalności, bezpośredniości ludzkiego stosunku wprowadza się pseudointegrację. Następuje ona poprzez rynek, centralną administrację, masowe zaopatrzenie, masowe partie, masową rozrywkę, masowe emocje czy masowe kształcenie. Zjawisko to osiąga apogeum w państwie kolektywistycznym. Współczesnego człowieka cechuje pustka egzystencjalna oraz głód integracji i bliskości. Próbuje on zaspokoić ów głód poprzez takie surogaty, jak wszelkiej maści narkotyki. Ludzie odurzają się kinem, radiem, ideologiami, prochami, sportem masowym, modami, dziwactwami, mesjanizmem. (...) Społeczeństwo masowe nie przyjmuje już poglądów od takich autorytetów jak Kościół, państwo, przywódcy czy literatura. Jego światopogląd kształtują ludzie, którzy sami należą do masy" (s. 64-66).

Mimo, iż te spostrzeżenia pisane były ładnych kilka dekad temu problemy te nie tylko nie tracą na aktualności, ale wręcz narastają.

Ordoliberałowie opowiadali się za ustrojem państwowym opartym na demokracji partycypacyjnej połączonej z zasadniczą decentralizacją władzy i stosowaniem zasady subsydiarności. Dzięki temu obywatele, klasa średnia mogliby mieć realny wpływ na władzę, a tym samym zacząć odczuwać identyfikację z państwem i realną odpowiedzialność za dobro wspólne.

Idee ordoliberałów w Niemczech starał się wcielać w życie kanclerz i wieloletni minister finansów Ludwig Erhard, którego głównymi zasługami są reforma walutowa oraz uwolnienie cen i płac. Erhard prowadził politykę zbliżoną do typowego liberalizmu ekonomicznego i choć był zwolennikiem myślicieli ordoliberalnych to nie udało mu się wprowadzić rozwiązań, które są swoiste dla ordoliberalizmu jak ustawa antykartelowa czy pomysły odnośnie polityki społecznej. zmierzającej do "odmasowienia" społeczeństwa co do której sam nie był przekonany.

Tym samym ordoliberalizm pozostaje koncepcją oryginalną, która nie została zrealizowana co do swojej istoty i która nie doczekała się kontynuatorów. Jej najmocniejszą stroną jest niewątpliwie celne wskazanie autodestrukcyjnych mechanizmów tkwiących w samym kapitalizmie i liberalizmie ekonomicznym oraz trafna krytyka problemów wynikających z przeobrażenia się życia społecznego. Nieuchowanie się szkoły ordoliberalnej sprawia, że nie ma uczniów, którzy dopracowaliby postulaty w zakresie polityki gospodarczej, a przede wszystkim polityki społecznej tworząc system kar i nagród zachęcających do moralnego postępowania w gospodarce i życiu społecznym.

"Ordoliberalizm" Tymoteusza Juszczaka na pewno zasługuje na uwagę osób poczuwających się do konserwatywno-liberalnych poglądów.

Podtytuł książki jest dosyć mylący. Nie będziemy tu bowiem mieć do czynienia z pracą z zakresu historii gospodarczej. Konkretnym reformom Ludwiga Erharda autor poświęcił raptem kilka stron na końcu III rozdziału. Szkoda, bo przyznam szczerze, iż liczyłem, że choć trochę będzie to coś w stylu "Estońskiego cudu" Marta Laara i opowiadanie krok po kroku o asumptach do reform i...

„Estoński Cud” to książka pokazująca jakie skutki niesie za sobą wprowadzanie wolnorynkowych zmian. Mart Laar nie był obserwatorem tego cudu lecz jego bezpośrednim twórcą, gdyż jako pierwszy premier Estonii po upadku Związku Sowieckiego położył główny nacisk na zmiany gospodarcze. Fakt, iż autorem książki jest polityk nakazuje oczywiście brać poprawkę na to co pisze jednak biorąc pod uwagę szeroko przytaczane liczby trudno zarzucić, iż książka koloryzuje rzeczywistość. Najważniejsze wnioski płynące z książki, nieżyjącego już estońskiego polityka można streścić następująco: fundamentalne zmiany są najlepszą lokatą na przyszłość.

Takimi fundamentalnymi zmianami był przede wszystkim zapis w konstytucji o niemożliwości uchwalania budżetów z deficytami. Estonia wprowadziła taki rygor w sytuacji gdy jej gospodarka produkowała głównie bezrobotnych a największe zakłady drzewne z których utrzymywały się całe estońskie miasta upadały. Mimo dramatycznych apeli o wsparcie i zadłużenie się celem uratowania tych firm estoński rząd nie zrezygnował z tego konstytucyjnego zapisu. Pozytywne skutki tamtej stanowczości Estonia odczuwa do dziś, będąc praktycznie państwem bez długu publicznego. W Tallinie nie ma estońskiego Balcerowicza, który zawieszałby zegar długu publicznego w centrum stolicy. Co ciekawe w tak trudnej sytuacji gospodarczej maleńka Estonia była w stanie wprowadzić własną, wymienialną walutę. Pamiętać o tym powinniśmy zwłaszcza my ilekroć media i podręczniki próbują nam wbić do głowy, że wielkim, wręcz unikalnym sukcesem polskiej transformacji było zduszenie inflacji i „wymienialny pieniądz”.

Innymi zmianami wprowadzonymi szybko z których „rentę” estoński naród czerpie do dziś są zmiany o charakterze politycznym, bez których premier Estonii nie wyobrażał sobie skutecznych i trwałych zmian w gospodarce. Laar jednym ruchem pozbawił wpływu na politykę bardzo licznej mniejszości rosyjskiej, która nie czuła żadnej mięty do nowo powstające państwo i siłą rzeczy oddawałaby swój głos na ugrupowania anty-niepodległościowe. Inną kluczową zmianą była dekomunizacja i deubekizacja Estonii. Ludzie powiązani z poprzednim aparatem władzy i aparatem represji nie zostali dopuszczeni do konfitur w odrodzonym państwie. Dzięki tym zdecydowanym ruchom Laar oraz jego następcy nie musieli borykać się z tak ostrą opozycją jak kraje, które zaniechały szeroko rozumianej dekomunizacji.

Laar udowadnia, że dzięki tak szybko zbudowanym fundamentom gospodarka estońska jak i estoński naród na trwałe podniósł się z kolan i pozbył się problemów z którymi w Polsce wciąż nie możemy sobie poradzić. Motto tej książki stanowi fraza w myśl której przepaści nie da się przeskoczyć na raty, aby ją pokonać konieczny jest zdecydowany skok. Szczęśliwie dla Estończyków w ich kraju znalazła się osoba wystarczająco odważna.

Książka liczy sobie około 200 stron. Ukazała się nakładem wydawnictwa Arwil już ładnych kilka lat temu, mimo to wciąż jest dostępna w księgarniach Internetowych.

„Estoński Cud” to książka pokazująca jakie skutki niesie za sobą wprowadzanie wolnorynkowych zmian. Mart Laar nie był obserwatorem tego cudu lecz jego bezpośrednim twórcą, gdyż jako pierwszy premier Estonii po upadku Związku Sowieckiego położył główny nacisk na zmiany gospodarcze. Fakt, iż autorem książki jest polityk nakazuje oczywiście brać poprawkę na to co pisze jednak...