Świetna książka o okropnym bohaterze. Wielki artysta – mały człowiek. Malarz, pisarz, fotograf. Bon vivant, nonkonformista, hedonista. Co prawda Małgorzata Czyńska opowiada o Witkacym tylko przez pryzmat otaczających go kobiet, jednak coś mi mówi, że nie polubilibyśmy się ze Stasiem… powiedzieć, że był krnąbrnym indywidualistą to jak powiedzieć o wrzątku, że jest ciepły. Niedopowiedzenie roku. Ja bym powiedziała, że robił co chciał i nie liczył się z nikim. Mam wrażenie, że jedyne, co go napędzało, to zdobywanie kolejnych kobiet. I to zdobywanie wyłącznie dla posiadania trofeum. Oczywiście, jako że jest początek XX wieku, to wszystko jest pięknie ubrane w wyznania miłosne, wiersze, listy, ale to nadal rodzaj kolekcjonowania, a nie szukanie czegoś prawdziwego. Nawet nie będę starała się wymieniać nazwisk wszystkich kobiet, o których pisze autorka książki (sam Witkacy ich nie pamiętał zdaje się…), ale przekrój jest przebogaty – arystokratki i dziewczyny niższego stanu, artystki i robotnice, niezależnie od wieku, stylu, generalnie musiała wpaść mu w oko i była na straconej pozycji. A jak już którejś nie mógł mieć, to dopiero robił się dramat… Witkacy na tyle gubił się w ich ilości, że przez nieuwagę zaczął się umawiać z kilkoma naraz, co często próbował na gwałt odkręcać. Zdecydowana większość z nich naiwna, ufna, wierząca, że dla niej właśnie Witkacy zmieni się („ona go kocha i ona go zmieni”), bo ją właśnie kocha. Jedyną osobą, która chyba nie mogła czuć się oszukana, była Nina – żona Witkacego – bo ona przed ślubem dostała jasne stanowisko Witkacego co do ich przyszłości i na co może liczyć (a właściwie, że liczyć nie może absolutnie na nic). Poza stosunkiem do kobiet z tej biografii wyziera obraz naprawdę rozpuszczonego dzieciaka, któremu wszystko wolno, który jest artystą, więc nie rozumie konwenansów. A jeśli nawet je rozumie, to ma je za nic. Jest członkiem bohemy, która rozbija się po Zakopanym i spędza czas głównie na dobrej zabawie. I wymagać od wielkiego Witkacego czegoś takiego jak szacunku do innych, zajmowania się domem, jakiejkolwiek pomocy najbliższym to co najmniej potwarz. Przepraszam, ale ja w tej postaci nie widzę ani głębi ani bogactwa osobowości. We mnie narastała raczej frustracja, złość, rezygnacja. Tyle o samym artyście. Natomiast książka napisana jest świetnie (na co dowodem są moje emocje). Narracja współczesna przepleciona jest oryginalnymi fragmentami z listów, innych publikacji. Do tego rozdziały są ilustrowane portretami kobiet, o których Czyńska pisze. Ja bardzo lubię jej język, który jest specyficzny, ale tworzy klimat tej historii. Nie mogłam się oderwać od tej biografii, jak zresztą od Łempickiej tej samej autorki. Masa ciekawostek, które tworzą całość. To nie jest typowa biografia, faktograficzna, historiograficzna. To ma budowę powieści, czegoś linearnego, ale nieokreślonego co do miejsca i czasu w każdym zdaniu. Ponieważ Czyńska mówi nam, jaki Witkacy był, a nie koncentruje się na jego losach. O wydarzeniach z jego życia mówi poprzez jego osobowość, a nie kalendarium. Ja polecam książki Małgorzaty Czyńskiej każdemu miłośnikowi sztuki, który chce odnaleźć w wielkich ludziach człowieczeństwo. Te książki takie właśnie są. Nie opowiadają o sztuce, dziełach dla nich samych. Pokazują artystę. W normalnym świecie. Wśród normalnych ludzi. Ja nie mogę doczekać się kolejnego tytułu i sama się zastanawiam, do jak bardzo kontrowersyjnej postaci dotrze Czyńska tym razem.