Cóż może począć dobrze urodzona dama, gdy jej pozycja drastycznie się zmienia po śmierci ojca? Gdy życie przymusza ją do znalezienia sobie zajęcia i własnego źródła utrzymania? To proste – może po prostu wyjść za mąż. Zagryźć zęby i zgarnąć pierwszą lepszą okazję, choćby urągała poczuciu godności i zapowiadała znaczne pogorszenie sytuacji towarzyskiej i całkowitą zmianę społecznej pozycji. Wszak co złego jest w byciu żoną kupca, skoro można żyć w spokoju i dostatku? Tak właśnie przekonuje samą siebie Frances, gdy sytuacja zmusza ją do wyboru – dalsze znoszenie upokorzeń na stanowisku guwernantki lub przyjęcie niespodziewanych oświadczyn od kupca Jozjasza. Wszystko w zasadzie od pierwszego momentu wskazuje na to, że małżeństwo to będzie dla niej znacznym mezaliansem i ściśnie ją gorsetem mieszczańskiego życia. I faktycznie, początkowo Frances męczy się w towarzystwie męża, nieokrzesanego handlarza dobrami zamorskimi i jego wrednej, usychającej ze staropanieństwa siostry. Siedziba rodziny Cole’ów nie poprawia sytuacji – ciasny domek na portowym nadbrzeżu jest zimny, wilgotny, pełen wodnych wyziewów i w niczym nie przypomina posiadłości jej wuja – barona Scotta, czy choćby wiejskiej plebani, na której się wychowała. Sytuację zmieniają jednak śmiałe plany rozwoju firmy, jakie realizuje pan Cole. W domu pojawiają się nowi lokatorzy – przywiezieni z Afryki Negrzy.

Frances jako była guwernantka ma za zadanie zająć się nowym nabytkiem męża. W ramach eksperymentu naucza Afrykańczyków angielskiej mowy i usługiwania w domach wielmożów. Nie jest to łatwe zadanie, grupa ledwo żywych z wycieczenia i przerażenia niewolników wciąż myśli tylko o słonecznej Afryce, z której ich wyrwano, o przerażającej morskiej podróży na pachnących śmiercią pokładach wypełnionych po brzegi innymi czarnoskórymi niewolnikami i o tym, jakich jeszcze krzywd doświadczą z ręki białego człowieka. W szkoleniu nie pomagają ani trochę obopólna nieufność – Negrzy boją się białych duchów, biali Państwo mają Negrów za zwierzęta nie potrafiące mówić i myśleć. Jedyna Frances zdaje się zauważać ogrom cierpienia w ciemnych oczach swych uczniów, zaczyna widzieć w nich równe sobie istoty. I to jest początkiem jej kłopotów. W jednym z niewolników zauważyła bowiem nie tylko człowieka, ale i przystojnego, silnego mężczyznę, który nagle zawładnął jej światem, rozgrzał w jej ciele i umyśle uczucia ukryte tak głęboko, że nie wiedziała nawet o ich istnieniu… A przecież XVIII-wieczna dama i czarny niewolnik to związek nie do pomyślenia. I choć życie Państwa Cole zdaje się powoli rozkwitać – nowa siedziba w centrum Bristolu, intratne interesy, coraz zacniejsze grono przyjaciół, finansowe wyżyny rysujące się w niedalekiej przyszłości – tajemnice ukryte pod dachem Państwa Cole muszą niechybnie doprowadzić do katastrofy. Zbliżającej się nieuchronnie jak bristolski przypływ, niosącej ze sobą zgubę i zatracenie. Okazuje się bowiem, że płotka pływająca wśród rekinów zawsze zostanie pożarta, o czym wkrótce boleśnie przekona się Jozjasz Cole…

„Nobliwy proceder” porusza trudny problem handlu niewolnikami, z którego profity czerpała swojego czasu cała Europa. Jeden kontynent rósł w siłę, wykrwawiając inny. W imię dobrobytu jednych, drugich traktowano jak towar, porywając i wywożąc z Afryki setki tysięcy jej mieszkańców, którzy masowo umierali na statkach i plantacjach w imię zwiększenia produkcji tak potrzebnych na rynku cukru, rumu i bawełny. Każde ciastko na stole europejskiej damy i każda jej suknia okupiona była krwią afrykańskiej ludności. I tylko niewielka część społeczeństwa zdawała się widzieć tę krew, inni przymykali oczy i odwracali głowy, myśląc o sobie jak o wyższej cywilizacji chrześcijan, zawsze lepszych od afrykańskich dzikusów.

Gorąco polecam zwłaszcza fanom pióra Philippy Gregory, ale nie tylko – czeka na Was bowiem jak zawsze dobrze napisana historia, trzymająca się idealnie realiów epoki, z barwnymi postaciami w tle. A jeśli Jane Austin i Margaret Mitchell to Wasze klimaty – również się nie zawiedziecie – obraz angielskiego społeczeństwa i wątki prosto z plantacji bawełny – to wszystko czeka na Was w „Nobliwym procederze”.

Joanna Jurzyk