Jeżeli lubicie odbywać intrygujące podróże w przeszłość, by odkrywać rodzinne sekrety i tajemnice, w tym płomienne aczkolwiek zakazane romanse, to książka Isabel Allende jest właśnie dla Was. Ma trochę słodko-gorzki klimat, gdyż historie w niej opowiedziane pełne są i smutku, i radości. Isabel Allende jest niewątpliwie mistrzynią pióra, bo potrafi i wzruszać, i zachwycać, ale też irytować. Przedstawiona przez nią historia miłosnego czworokąta powoduje, że nie można się właściwie od tej książki oderwać.

Początek historii zapowiada jednak zgoła coś innego niż to, co następuje potem. Wydaje się bowiem, że główną jej bohaterką będzie Irina Bazili, młoda dziewczyna, która właśnie zatrudniła się w domu spokojnej starości, znajdującym się na przedmieściach Berkeley. Dziewczyna jest skromna, pełna chęci do pracy i oddana swoim podopiecznym. Jeden z nich, dziewięćdziesięcioletni Francuz, zapałał do niej taką namiętnością, że zapragnął spędzić z dziewczyną ostatnie lata swojego życia. Ta jest jednak mocno niezadowolona z umizgów starszego pana, który ostatecznie umiera, pozostawiając Irinie spory spadek, z którego ona rezygnuje, uważając, że zdobyte w taki sposób pieniądze mogą jej przynieść tylko nieszczęście.

Ten wątek staje się przyczynkiem do rozpoczęcia następnego, jak się okaże, głównego wątku powieści. Odrzucając spadek po Francuzie, Irina stała się bardzo popularna w ośrodku, w którym pracuje, tak bardzo, że zwróciła na nią uwagę Alma, ekscentryczna, ale dystyngowana starsza pani, malarka, która nie bardzo lubi spoufalać się z kimkolwiek. Alma oferuje Irinie posadę asystentki i szybko okazuje się, że z każdym dniem dziewczyna staje się jej coraz bliższa, aż dochodzi do tego, że starsza pani właściwie nie może się bez swojej młodej pomocnicy obejść. I w tym momencie zaczyna się właściwa historia, gdyż krok po kroku poznajemy historię tajemniczej Almy, która któregoś pięknego dnia porzuciła wystawne życie, jakie wcześniej prowadziła, zrzuciła bogate suknie, przywdziewając strój, który upodobnił ją raczej do pątniczki niż do dystyngowanej damy, zabrała jedną walizkę i zamieszkała w domu spokojnej starości, w którym poznała Irinę. Pomału więc zagłębiamy się w przeszłość, z której wynika, że Alma to Żydówka polskiego pochodzenia, którą rodzice, spodziewając się w związku z II wojną światową najgorszego, wysyłają do krewnych mieszkających w Stanach Zjednoczonych. Tam Alma poznaje mężczyzn swojego życia.

Zdziwi się ten, kto zwiedziony tytułem będzie oczekiwał opisów płomiennej namiętności. Książka jest daleka od tego, mimo że przenosi nas czasami w rejony sypialni. Pokazana wtedy bliskość jest pełna czułości, niemal metafizyczna. Podobnie jak opisane przez pisarkę uczucie, które śmiało można nazwać czymś na kształt romantycznej komunii dusz. Trwałe, piękne i niezniszczalne. Sprawia, że nie bulwersują nas niektóre postępki Almy, a nawet przeciwnie, wydają się być w takiej sytuacji czymś wręcz naturalnym.

Książka Allende przedstawia też wątek homoseksualny. Autorka opisuje historię miłości dwojga mężczyzn, Nathaniela i Lenny’ ego w niespieszny i ładny sposób. Czytelnik wyraźnie zauważa, że łączące ich uczucie pozytywnie zmieniło życie ich obu, nadało mu sens i sprawiło, że z radością kontemplowali to odkryte szczęście. Niepotrzebnie wprowadzono jednak wątek AIDS, na którą to chorobę zapadł Nathaniel i która doprowadziła do jego śmierci. Miałem poczucie, że przez to opowiedziana historia stała się nieco banalna i trywialna.

Powieść Allende pełna jest nietuzinkowych postaci. Znajdziemy więc w niej Isaaca Belasco, głowę rodu Belasców, człowieka dobrego, pełnego szacunku dla innych i w pełni oddanego pasji, jaką była botanika. Jest też Ichimei, czyli tytułowy japoński kochanek, mężczyzna dyskretny, spokojny, o którym Alma mówiła, że przypomina krystaliczną wodę, a który obdarzył ją uczuciem niemal nie z tego świata. I wreszcie ona, Alma, od najmłodszych lat zdradzająca oznaki fanatycznej wręcz stałości w uczuciach. Tajemnicza dziewczyna, szaleńczo zakochana w Ichimeim, ale umiejąca też obdarzyć serdeczną czułością tego drugiego, Nathaniela, który przez lata pełnił rolę jej kuzyna, by ostatecznie wybawić dziewczynę od niespodziewanego kłopotu, żeniąc się z nią i darząc całe życie szacunkiem.

Isabel Allende porusza w swej powieści kilka wątków, wprowadza na scenę wiele postaci, z których każda jest barwna i każdej losy są warte uwagi. To naprawdę dobra powieść obyczajowa, napisana zgrabnym językiem, bez zbędnych upiększeń czy męczących zawiłości. Świetna na leniwe, letnie popołudnia, w których chcemy trochę się wzruszyć i oderwać od codziennych spraw zabieganego świata XXI wieku. 

Sławomir Domański