Z jednej strony zamieszczono dyptyk, na który składają się nowele Dom Róży i Krýsuvík. Teksty są oczywiście powiązane, choć pod względem stylu zupełnie inne. Dom Róży to opowieść o pracy w islandzkim domu starców. Pierwszoosobowa narracja, bezlitosny język, który trafia w samo sedno i żadnych tematów tabu – trzeba mieć się na baczności, żeby nie ulec złudzeniu, że czyta się przenikliwy reportaż.

Proza Dobrzanieckiego zawiera bowiem mnóstwo elementów autobiograficznych i pewnie dlatego sprawia wrażenie wyjątkowo wiarygodnej. A świadomość, że część opisanych wydarzeń mogła naprawdę mieć miejsce, jest szczególnie poruszająca, bo Dom Róży czytelnika nie oszczędza. Starość, samotność, śmierć – ten tekst musi boleć.

Uzupełnieniem tej noweli jest wspomniany Krýsuvík, trochę ballada, trochę przypowieść, a trochę dziennik bez dat. Poetycki w swej prostocie i kontrastujący z momentami surowym Domem Róży. Niezwykłe jest, jak zmienia się interpretacja jednego utworu, kiedy poznaje się ten drugi.

Po przeciwnej stronie książki zaczyna się Kołysanka dla wisielca, hołd złożony nieżyjącemu już Szymonowi Kuranowi – skrzypkowi i kompozytorowi, z którym przyjaźnił się autor. Kołysanka miała być zapisem ich przyjaźni, ale nie obawiajcie się, nie ocieka sentymentalnymi banałami i patosem. U jej zalążka leży śmierć, ale paradoksalnie to intensywne życie wysuwa się na plan pierwszy. Zaskakujące jest też to, że Szymon nie jest w tym tekście postacią dominującą, a jednak to jego zapamiętuje się najlepiej. Czary.

Wróćmy do sztuczki z okładką – z jednej strony Kołysanka, z drugiej dwa pozostałe utwory. Pomysł genialny, ale ostrzegałam, że wadliwy. Dlaczego?

Teksty zamieszczone w tym tomie wiele łączy – elementy autobiograficzne, miejsce akcji, niektóre postacie, spojrzenie na Islandię z perspektywy przybysza z Polski. Sęk w tym, że szybko staje się jasne, że te utwory nie były zamierzone jako wspólna całość. Gdyby czytać je oddzielnie, nie przeszkadzałyby powtarzające się anegdoty i podobne sceny, ale w obecnej wersji widać, że to nie zostało przemyślane.

Pierwotnie to właśnie Dom Róży i Krýsuvík były wydane przez Czarne (w 2006 r.) jako jedna książka z dwiema okładkami, dopiero Znak (2013 r.) dołączył Kołysankę dla wisielca. To nawet mogłoby się sprawdzić – teksty w jednym tomie, bo łączy je tematyka, a jednak oddzielone dzięki sztuczce z okładką. Sęk w tym, że Kołysanka i Dom Róży czytane bez dłuższej przerwy, mogą się kojarzyć z opowieściami stryjka, który przy różnych okazjach wspomina tę samą historię z wojska.

To nie znaczy, że na taki drobiazg nie można przymknąć oka. Przymknęłabym chętnie, ale zabieram się już za następną książkę Dobrzanieckiego. Tak, to było aż tak dobre.

ekruda.blogspot.com

Z jednej strony zamieszczono dyptyk, na który składają się nowele Dom Róży i Krýsuvík. Teksty są oczywiście powiązane, choć pod względem stylu zupełnie inne. Dom Róży to opowieść o pracy w islandzkim domu starców. Pierwszoosobowa narracja, bezlitosny język, który trafia w samo sedno i żadnych tematów tabu – trzeba mieć się na baczności, żeby nie ulec złudzeniu, że czyta się...