Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Druga moja książka Mariana Pilota i znów zachwyt nad frazą, a równoważna ona atmosferze schyłku, rozpadu, końca - jakby miało to być ostatnie dzieło Autora. A przecież nie. Potem jeszcze znakomitym „Pióropuszem” Nike wywalczył. Istny tu strumień świadomości z Bernharda rodem, choć nie tak mocno przeciw społeczeństwu skierowany jak u austriackiego mistrza, ale prowokacji wszelakich i tu nie brakuje. A i klimaty z Gombrowicza na myśl co rusz przychodzą. I ta lekko archaizująca konstrukcja zdań, to słowotwórstwo! Kto tak umie jeszcze pisać po jego śmierci? Myśliwski, może jeszcze paru starych mistrzów… Uwagę przyciąga zadziwiający, swojsko wyuzdany ludowy erotyzm, np. „Sromając się i chichocąc w zawstydzeniu patrzą, jak w wyścielonej siwą sierścią dziupli lęgnie się niepokaźny kogutek”. Dwa opowiadania z tego zbiorku mam potrzebę wyróżnić. Pierwsze, tytułowe, w którym starzejący się mężczyzna – a chodzi o czas naszej ustrojowej transformacji - z braku finansów zaciąga się do teatru jako statysta odtwarzający galopującego konia. Ten dość czytelny symbol pogoni za wszystkim w nowych czasach Autor opakowuje we wspaniałą stylistykę życiowego rozrachunku ze wszystkim, w tym ze sobą samym. Już tzw. pierwsze zdanie wprowadza w barokowo rozbuchaną formę językową, pełną neologizmów: „Gram Konia. Boże, nie gram nawet. Bo naturszczyk – czy gra? (…) Siliłem się, chciałem sprostać. Zapominałem z wolna, jak porusza się człowiek. Szkapiałem dosłownie”. „Bo czy ja, mając już swoje lata, liczyć mogłem jeszcze, że będę kimś więcej niż tym, czym teraz jestem, koniem. Wcale pewności takiej nie było. Nawet nadziei takiej. Ani żadnej innej”. „Najtrudniejsze dla mnie były przejścia. Ze stępa w kłus, z kłusa w galop”. „Na pielęgnowanie swojego człowieczeństwa mało, a nawet wcale nie miałem czasu”. Z czasem monolog rozszerza się na liczne obszary rzeczywistości, ale atmosfera schyłku dominuje. „Każdego dnia podobno ginie jeden gatunek roślin albo zwierząt. Może nie przejąłbym się tym nazbyt, gdybym nie uświadomił sobie nagle, że z dawien dawna nigdzie nie widziałem piołunu. (…) A moje dzieciństwo przypadło na erę piołunową. (…) Ja się po prostu - w piołunach urodziłem” (nota bebe: kiedy to ja ostatnio widziałem i wąchałem krzak piołunu? Wszędzie tylko ta nawłoć, topinambur i inne inwazyjne gatunki…) . „Niech ksiądz nie mówi, że cierpienie wzbogaca. Niech ksiądz nie mówi, bo to będzie od rzeczy i śmiechu warte”. „Piotruś na pytanie, kim chce zostać, odpowiadał, że chce zostać papieżem. Bardzo to denerwowało to jego ojca, który chciał, żeby synek został jak on ślusarzem albo elektrykiem jak Lech Wałęsa”. „Wszystko, czego tylko się tknąć, miało wartość surowca wtórnego". „Spod tandety wystawała tandeta. Erzac przesłaniał erzac”. „Ze zgromadzonych książek słownik ortograficzny najwartościowszy". Drugi wybitny tekst to zamykający tomik opowiadanie pt. „Podupadłe gospodarstwo kamieniarskie”, gdzie poczucie schyłkowości sięga eschatologicznego szczytu, a może raczej i dna, w opisie dawno porzuconego , od dawana ruderalnego warsztatu. Podobne pisarstwo uprawia dziś jeszcze Janusz Rudnicki. Czasami go czytuję, ale Pilotowi to buty mógłby jednak czyścic – jeżeli za życia by mu na to pozwolił….