„Dracula” Brama Stokera trąci według was myszką? „Frankenstein” Mary Shelley zamiast przerażać wywołuje raczej znużenie, proza Lovecrafta nie wydaje się już taka straszna, a twórczość Edgara Allana Poego, choć doskonała, nie przynosi nocnych koszmarów? W dodatku takie klasyki jak „Dziecko Rosemary” Iry Levina, „Egzorcysta” Williama Blatty’ego i „Nawiedzony dom na wzgórzu” Shirley Jackson znacie na pamięć? Może z pomocą przyjdzie wam poniższa lista książek, które wielu czytelnikom nie pozwoliły zasnąć, sprawiły, że do piwnicy trudno było wejść bez eskorty, samotne wycieczki przestały tak ekscytować, a nowy sąsiad od razu trafił na listę podejrzanych.

Król horrorów

Nie sposób zacząć podobnej listy bez umieszczenia na niej Stephena Kinga. Zdania, która z jego powieści wygrywa jako ta najbardziej przerażająca, są podzielone – w zależności od tego, co kogo przeraża. Jedni wymienią „Bastion” (postapokaliptyczny świat i bezwzględna walka o przetrwanie), inni „Misery” (psychopatyczna fanka więzi ulubionego pisarza), wampiryczne „Miasteczko Salem” czy „Smętarz dla zwierzaków”, ale chyba najwięcej zarwanych przez czytelników nocy ma na koncie „To” (Wydawnictwo Albatros). King w swoim głośnym dziele przedstawia historię grupy przyjaciół, którzy wracają do rodzinnej miejscowości, by stawić czoła dawnym lękom i traumom materializującym się pod postacią przerażającego klauna. Równocześnie poznajemy ich przeszłość, obserwujemy, jak wydarzenia z młodości wpłynęły na ich dalsze losy i podejmowane decyzje. Książka przerażająca i bardzo przejmująca, bo też w warstwie psychologicznej niezwykle prawdziwa.

Postrach króla horrorów

Kogo bał się Stephen King? Prawdopodobnie swojego kolegi po fachu, którego nazwał „najbardziej przerażającym facetem w Ameryce”. Mowa o Jacku Ketchumie, zmarłym w 2018 roku pisarzu grozy – prywatnie czarującym i empatycznym mężczyźnie, zawodowo zaś autorze tworzącym książki, po których lekturze świat stawał się znacznie bardziej ponurym miejscem. Typowo horrorowy cykl „Dead River” („Poza sezonem”, „Potomstwo”, „Kobieta”) opowiada o grupie znajomych, którzy muszą stawić czoła klanowi dzikich kanibali zamieszkujących odludne tereny stanu Maine. Jest krwawo, ekstremalnie, a autor nie idzie na żadne kompromisy. Dla czytelników o mocnych nerwach – i żołądkach.

Najbardziej przejmujący jest jednak Ketchum, gdy zagłębia się w zakamarki ludzkiej psychiki, pokazuje zło czające się tuż obok, bezsilność człowieka próbującego walczyć o sprawiedliwość czy przetrwanie. Potworem może się bowiem okazać każdy – przystojny Ray ze „Straconych”, którego cieszy zadawanie bólu i odbieranie życia niewinnym, Arthur znęcający się nad żoną i synem w „Jedynym dziecku” czy młodzi ludzie zabijający starszemu człowiekowi ukochanego psa w „Rudym”… Na wyżyny wspiął się jednak Ketchum w „Dziewczynie z sąsiedztwa” (Papierowy Księżyc), książce zainspirowanej prawdziwą historią Sylvii Likens, która była brutalnie torturowana przez swoją opiekunkę, jej dzieci oraz nastoletnich sąsiadów.

Zemdleć z obrzydzenia

Chuck Palahniuk uważany jest za pisarza kontrowersyjnego, szokującego (według niektórych – często na siłę) i tworzącego literaturę, delikatnie mówiąc, specyficzną. „Opętani” (Niebieska Studnia) to, jak pisze sam autor, „nowy rodzaj horroru – oparty na rzeczywistym świecie”, książka prowadząca do mrocznych miejsc, taka, której nie chce się trzymać na nocnym stoliku. Jest makabrycznie i groteskowo, historie wstrząsają i wywołują odrazę. Doskonałym podsumowaniem tej pozycji może być informacja, stanowiąca też nietypową reklamę ze strony wydawcy, że kiedy Palahniuk czytał na spotkaniach autorskich jedno z opowiadań („Flaki”), kilkadziesiąt osób „zemdlało z obrzydzenia”.

Słowacki Trójkąt Bermudzki

Atmosfera niepokoju pojawiająca się już od pierwszych stron, nieprzyjemne napięcie towarzyszące lekturze – a równocześnie niemożność odłożenia książki na bok, dopóki nie odkryje się mrocznej tajemnicy. „Szczelina” (Stara Szkoła) słowackiego pisarza Jozefa Kariki zachwyciła jego rodaków i przyniosła mu nagrodę Anasoft Litera. Fabuła kręci się wokół pasma górskiego Trybecz, w którym od dawna giną ludzie – niektórzy zostają znalezieni ciężko ranni lub martwi, o innych ginie słuch. Główny bohater, Igor, odnajduje nagrania człowieka, który błąkał się po tych owianych złą sławą górach, i postanawia odkryć, co tak naprawdę się tam wydarzyło.

Świat bez nadziei

I znów okazuje się, że najbardziej przerażające są nie duchy czy potwory, ale ludzie. Niemal w każdej książce udowadnia to Cormac McCarthy – i chociaż jego powieści nie są horrorami, pozostawiają po sobie wściekłość, strach i niezbyt pozytywne myśli o ludzkiej kondycji społecznej. „Krwawy południk” (Wydawnictwo Literackie) to historia nastoletniego chłopaka, który ucieka z domu i przemierza Południe, obserwując niegodziwość i brutalność napotykanych podczas podróży ludzi. A przede wszystkim krwawą i bezwzględną masakrę Indian dokonywaną w XIX wieku. Powieść brutalna, przytłaczająca, pokazująca świat jako brudne miejsce, w którym życie to nieustanna walka o przetrwanie. Przetrwać próbują również bohaterowie „Drogi”, ojciec i syn, pragnący odnaleźć bezpieczne miejsce w postapokaliptycznym świecie. Niebezpieczeństwa czają się na każdym kroku, a największym z nich są, oczywiście, inni ludzie.

Groza ze szkoły

Na zajęciach na zagranicznych uczelniach „Władca much” Williama Goldinga jest nadal chętnie czytaną pozycją – ale z wielu bibliotek szkolnych książki usunięto ze względu na obrazoburczy język czy wyjątkowo skandalizujące fragmenty. Historia grupy chłopców, których samolot rozbija się na bezludnej wyspie, zostaje w pamięci na długo – autor pokazuje, jak jego bohaterowie podczas nieudolnych prób stworzenia małej społeczności całkowicie zatracają swoje człowieczeństwo i ulegają pierwotnym, okrutnym instynktom.

Przerażający, choć w inny sposób, jest też „Proces” Franza Kafki – wciąż aktualna opowieść o człowieku wrzuconym w bezwzględną machinę absurdu, pozbawionym podstawowych praw i wsparcia, tonącym w atmosferze przytłaczającej samotności i bezradności. Licealiści często kartkują „Proces” ze znudzeniem, starsi czytelnicy czytają ze zgrozą.

Jakie książki przeraziły was najbardziej i sprawiły, że macie za sobą kilka nieprzespanych nocy? A może jeszcze żaden autor nie dał rady was wystraszyć?

Pamiętajcie też, że na każdą z wymienionych książek możecie założyć alert cenowy LC!

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w październiku 2022 roku.