Jesteśmy społecznością, która kocha książki

(...)

„Bez skazy” (której oryginalny tytuł „Purity” jest zgrabną grą słów: stanowi zarazem imię głównej bohaterki, jak i rzeczownik „czystość” – pojawiający się w tym znaczeniu w powieści niezliczoną ilość razy) nie jest zatem „Wielką amerykańską powieścią”, jest zlepkiem kilku poskładanych ze sobą krótszych amerykańskich powieści, które z powodzeniem mogłyby stanowić odrębne całości (NRD z okresu upadku Bloku Wschodniego, losy Purity i jej rodziny, portal internetowy Sunlight Project).

Pisanie Franzena jest sprawne i zgrabne, nie jest to jednak pisarstwo wielkie – „Bez skazy” jest dobrą, momentami bardzo dobrą, literaturą, ale nie wielką. Postacie nie do końca przekonują – autor co chwila musi utwierdzać czytelnika w przekonaniu, że Aleksander jest niezwykle atrakcyjny, a Purity zagubiona. Poszukiwanie przez główną bohaterkę własnej tożsamości ogranicza się do poszukiwania ojca, działalność portali typu WikiLeaks to nic innego, jak sposób na podreperowanie ego ich założycieli. A akt samobójczy w zakończeniu książki nie wynika z niczego innego, jak z widzimisię autora – nie znalazłem w powieści żadnej racjonalnej przesłanki do tego czynu.

„Bez skazy” odwołuje się – w sposób mniej lub bardziej oczywisty – do innych utworów i motywów literackich. Do literatury wielkiej i do literatury popularnej. Do powieści amerykańskiej i europejskiej. Zauważyć można nawiązania do Johna Irvinga; uwagę przykuwają, znane z prozy innego współczesnego autora amerykańskiego, długie opisy tenisa w końcowych partiach książki. Nietrudno domyślić się, co inspirowało Franzena podczas pisania części powieści poświęconej losom Andreasa w upadającym NRD (która, jak pisałem wcześniej, mogłaby stanowić odrębną powieść) – opisów popełnionej przez młodą parę zbrodni i oczekiwania na wynikającej z niej karę. To tylko niektóre z literackich aluzji Franzena – z pewnością jest ich w „Bez skazy” o wiele więcej.

(...)

więcej o książce poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/bez-skazy-jonathan-franzen/

(...)

„Bez skazy” (której oryginalny tytuł „Purity” jest zgrabną grą słów: stanowi zarazem imię głównej bohaterki, jak i rzeczownik „czystość” – pojawiający się w tym znaczeniu w powieści niezliczoną ilość razy) nie jest zatem „Wielką amerykańską powieścią”, jest zlepkiem kilku poskładanych ze sobą krótszych amerykańskich powieści, które z powodzeniem mogłyby stanowić...

(...)

Pierwsza część powieści jest naprawdę obiecująca – ciekawie zarysowane postacie i wątki, ukazujące czytelnikowi życie tureckich Kurdów na przestrzeni wielu lat – zarówno w swej ojczyźnie, jak i w europejskiej metropolii (Londynie), przenikanie się kultur, problemy adaptacyjne, zderzenie wielowiekowych tradycji z nowoczesnym społeczeństwem zachodnim, zagadnienia tożsamości i samoświadomości – podane w ciekawy, dość przystępny (choć trzeba przyznać, że równocześnie niezbyt uporządkowany) sposób. I nagle – dokładnie na 110 stronie angielskiego wydania powieści – autorka postanawia uraczyć czytelników papierowym, bezbarwnym, publicystycznym wykładem na temat rasizmu; zmuszając swoich bohaterów do posługiwania się językiem zapożyczonym z przemówień politycznych, zamiast pozwolić im mówić ich własnymi – niedoskonałymi – słowami.

Potem jest już coraz gorzej – wszystkie problemy przedstawione w początkowych rozdziałach okazują się niczym w obliczu romantycznej (opisanej już niezliczoną ilość razy przez rzesze niezliczonych autorów) miłości. Z bystrej, inteligentnej obserwatorki, autorka zamienia się nagle w sztampową producentkę tanich romansideł, która próbuje wmówić odbiorcom, że jej silna, mądra, zdeterminowana bohaterka, nagle – pod wpływem starszego samotnego pana, który dotknął po ciemku jej dłoni w kinie – zamienia się w chichoczącego podlotka, nieumiejącego poradzić sobie z niczym tym, z czym radziła sobie przez kilkadziesiąt trudnych lat.

(...)

Więcej o książce poczytasz na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/honor-elif-shafak/

(...)

Pierwsza część powieści jest naprawdę obiecująca – ciekawie zarysowane postacie i wątki, ukazujące czytelnikowi życie tureckich Kurdów na przestrzeni wielu lat – zarówno w swej ojczyźnie, jak i w europejskiej metropolii (Londynie), przenikanie się kultur, problemy adaptacyjne, zderzenie wielowiekowych tradycji z nowoczesnym społeczeństwem zachodnim, zagadnienia...

„Detroit” Charliego LeDuff nie jest – wbrew podtytułowi – sekcją zwłok Ameryki. Nie jest nawet sekcją zwłok Detroit.
(...)
Amerykański reporter ukazuje nam w swej książce efekty zniszczenia; koncentruje się na skorumpowanych i zdemoralizowanych politykach (głównie na Kwame Kilpatricku – burmistrzu Detroit, oraz, obsesyjnie, na jednej z jego bliskich współpracowniczek – Monice Conyers), niedofinansowanych strażakach i wszechobecnych pożarach, ubogich bezdomnych, zapomnianych ofiarach, wreszcie na sobie samym i swojej rodzinie (co samo w sobie jest dla mnie wystarczającym argumentem świadczącym o niskiej jakości pracy reportera).

LeDuff – starając się przejmująco opisać brudną i pełną moralnego upadku rzeczywistość (posiłkując się niezbyt wyszukanymi metodami, jak na przykład nadmiernym używaniem wulgaryzmów, czy przeciwstawieniem sobie czystych moralnie i bezinteresownych przedstawicieli klasy pracującej, bezwzględnym, wyrachowanym urzędnikom miejskim), tak naprawdę nie zbliża się nawet do wyjaśnienia przyczyn stanu rzeczy. Nie tłumaczy, nie dokonuje autopsji; przedstawia nam jedynie dosyć powierzchowny i wybiórczy opis zrujnowanego miasta.

Więcej o książce poczytasz na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/detroit-sekcja-zwlok-ameryki-charlie-leduff/

„Detroit” Charliego LeDuff nie jest – wbrew podtytułowi – sekcją zwłok Ameryki. Nie jest nawet sekcją zwłok Detroit.
(...)
Amerykański reporter ukazuje nam w swej książce efekty zniszczenia; koncentruje się na skorumpowanych i zdemoralizowanych politykach (głównie na Kwame Kilpatricku – burmistrzu Detroit, oraz, obsesyjnie, na jednej z jego bliskich współpracowniczek –...

Niezwykle ciekawe i odkrywcze są wywody poszczególnych twórców na podobne tematy i pokrewne kwestie literackie; podczas gdy na przykład dla Frischa literatura to zimny intelektualizm i konieczność całkowitego wyzbycia się opisywania emocji, to dla Marqueza wręcz przeciwnie – pisanie musi być jego zdaniem emocjonalne, absolutnie bez żadnego intelektualnego stosunku do opowiadania. DeLillo z kolei wyznaje, że jedną z najważniejszych dla niego spraw w trakcie pisania jest rytm zdania, Cortazar natomiast twierdzi, że pisanie jest jak muzyka jazzowa – opowiadanie oparte jest na jakimś pomyśle, motywie, serii akordów – reszta to pisarska improwizacja. Marquez mówi: „Ostatecznie literatura to po prostu stolarstwo”*, a kilka stron później Faulkner porównuje pisarza do cieśli.

Najciekawsze dla mnie były rozmowy z Marquezem (nic dziwnego – jestem zagorzałym wielbicielem Mistrza) i Faulknerem (co dziwniejsze, jako że nie zachwycam się jego prozą, chociaż oczywiście jestem świadomy jej wielkości). Kolumbijczyk wyznał między innymi, że chciałby napisać reportaż o Polsce (wywiad przeprowadzano w niezwykle dla nas ważnym roku 1981), ale w naszej ojczyźnie jest dla niego zbyt zimno.

Zachwyciły mnie poglądy Faulknera na pisanie i pisarzy, jego bezkompromisowość, mądrość, brak kokieterii i udawania. Pokora, a jednocześnie świadomość własnej wartości i swoich (jako twórcy) obowiązków.

Więcej o książce poczytasz na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/sztuka-powiesci-antologia-wywiadow-i-z-the-paris-review-wywiady-z-pisarzami-tlumaczenie-dobromila-jankowska-adam-pluszka/

Niezwykle ciekawe i odkrywcze są wywody poszczególnych twórców na podobne tematy i pokrewne kwestie literackie; podczas gdy na przykład dla Frischa literatura to zimny intelektualizm i konieczność całkowitego wyzbycia się opisywania emocji, to dla Marqueza wręcz przeciwnie – pisanie musi być jego zdaniem emocjonalne, absolutnie bez żadnego intelektualnego stosunku do...

Książka z piękną, filmową narracją, w niesamowicie dynamiczny sposób pokazująca miasto – jego rytm, ludzi i emocje. Jego życie.

Miasto to Nowy Jork z lat dwudziestych ubiegłego wieku, z ery jazzu i kina. Miasto, które nigdy nie śpi, które cały czas, bez ustanku, pulsuje, pędzi i hałasuje. Miasto pełne biednych, nierzadko zapitych przybyszów z ubogiej Europy, miasto bohemy i błyskawicznie bogacących się spekulantów.

Dos Passos ukazuje je jako skupisko; nie koncentrując się na pojedynczym człowieku, lecz na ludzkiej zbiorowości. Autor portretuje Nowy Jork i Nowojorczyków z perspektywy socjologicznej – ogląda i opisuje grupy społeczne, historyczne przeobrażenia, ścieżki rozwoju. Robi to – jak już wspomniałem – w niesamowity, nowatorski jak na ówczesne czasy, sposób – wykorzystując różnorakie techniki pisarskie, a także te zaczerpnięte prosto ze sztuki filmowej. Inspiruje się przy tym Joyce’m, Eliotem i Eisensteinem.

Nietrudno zauważyć, że – portretując wiele różnych nowojorskich środowisk społecznych – autor zdecydowanie sympatyzuje z tymi najbiedniejszymi, najsłabszymi, żyjącymi najtrudniej. Dos Passos sercem jest zawsze z ciężko pracującym robotnikiem, bezrobotnym pijaczkiem, bezdomnym imigrantem.

Więcej o książce poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/manhattan-transfer-john-dos-passos/

Książka z piękną, filmową narracją, w niesamowicie dynamiczny sposób pokazująca miasto – jego rytm, ludzi i emocje. Jego życie.

Miasto to Nowy Jork z lat dwudziestych ubiegłego wieku, z ery jazzu i kina. Miasto, które nigdy nie śpi, które cały czas, bez ustanku, pulsuje, pędzi i hałasuje. Miasto pełne biednych, nierzadko zapitych przybyszów z ubogiej Europy, miasto bohemy...

„Ziarno pszeniczne” kenijskiego autora Ngugi wa Thiong’o to bardzo smutna powieść o spustoszeniu psychicznym, jakie niesie ze sobą kolonializm, niewola i długoletnia walka wyzwoleńcza (czy bardziej ogólnie: wojna). To opowieść o grupie młodych ludzi, którzy – uwikłani w konieczność (czynnego) opowiedzenia się po którejś ze stron krwawej, wyniszczającej walki – tracą to, co w życiu najważniejsze: młodość, radość, miłość, przyjaźń, zaufanie. Tracą szczęście, czasami życie.

„Ziarno pszeniczne” to kolejna powieść, która dowodzi, że w czasach niewoli i walki o wyzwolenie kraju, nie ma miejsca na neutralność, na „stanie z boku” i skupienie się na własnym życiu, rodzinie, miłości. Wojna wciąga w swe okrutności wszystkich; wyzwala w ludziach najgorsze instynkty, zmusza do zdrady i kłamstwa, nakazuje zabijać i torturować, niszczy rodziny, domostwa, wioski i narody. Nikt, pomimo najszczerszych chęci, nie pozostaje wobec niej obojętny.

Więcej o książce poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/ziarno-pszeniczne-ngugi-wa-thiongo/

„Ziarno pszeniczne” kenijskiego autora Ngugi wa Thiong’o to bardzo smutna powieść o spustoszeniu psychicznym, jakie niesie ze sobą kolonializm, niewola i długoletnia walka wyzwoleńcza (czy bardziej ogólnie: wojna). To opowieść o grupie młodych ludzi, którzy – uwikłani w konieczność (czynnego) opowiedzenia się po którejś ze stron krwawej, wyniszczającej walki – tracą to, co...

Klasyczna powieść Lindsay, podobnie jak powstały na jej podstawie słynny film Petera Weira pod tym samym tytułem, do dziś potrafią zauroczyć swoją nastrojową aurą tajemniczego zniknięcia i ludzkiej niemocy w obliczu wielkiej niewiadomej.

(...)

„Piknik pod Wiszącą Skałą” napisany jest w wyśmienity, nieśpieszny, delikatny sposób – obiecuje rozwiązanie zagadki, podczas gdy tak naprawdę – ukazując pozornie coraz więcej – pozostawia czytelnika w jeszcze głębszej niewiedzy. Nie odpowiada na żadne z postawionych pytań, nie odkrywa sekretów. Cywilizacja nie jest w stanie wydrzeć żywiołowi jej tajemnic. Natura wygrywa. Zawsze. W każdym razie w tej powieści.

Więcej o tajemniczej australijskiej powieści poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/piknik-pod-wiszaca-skala-joan-lindsay/

Klasyczna powieść Lindsay, podobnie jak powstały na jej podstawie słynny film Petera Weira pod tym samym tytułem, do dziś potrafią zauroczyć swoją nastrojową aurą tajemniczego zniknięcia i ludzkiej niemocy w obliczu wielkiej niewiadomej.

(...)

„Piknik pod Wiszącą Skałą” napisany jest w wyśmienity, nieśpieszny, delikatny sposób – obiecuje rozwiązanie zagadki, podczas gdy...

„Opowiadacze nocy” Rafika Schami to przepiękna opowieść o sztuce snucia opowieści.

Wszystkie opowiedziane w powieści historie (tak naprawdę bliskowschodnie baśnie) – nie tylko, że kunsztowne i cudowne, są do tego niezwykle mądre.

Wszystkie one traktują o mowie, języku i wyrazach. O odpowiedzialności, która wypływa bezpośrednio z wypowiedzianych słów, o tym, że – jak mówi wróżka do Salima, głównego bohatera powieści – „Słowa to odpowiedzialność”.

Wszystkie przytoczone w tej opowieści baśnie opowiadają (głosami przyjaciół Salima) właśnie o słowach i ich braku. O komunikowaniu się, o prawdzie i o kłamstwie. O trudnej sztuce opowiadania, o sztuce przekazywania prawdy i o sztuce kłamania.

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/opowiadacze-nocy-rafik-schami/

„Opowiadacze nocy” Rafika Schami to przepiękna opowieść o sztuce snucia opowieści.

Wszystkie opowiedziane w powieści historie (tak naprawdę bliskowschodnie baśnie) – nie tylko, że kunsztowne i cudowne, są do tego niezwykle mądre.

Wszystkie one traktują o mowie, języku i wyrazach. O odpowiedzialności, która wypływa bezpośrednio z wypowiedzianych słów, o tym, że – jak mówi...

Peter Høeg spróbował – nie wiadomo po co – upchać dwie powieści w jedną „Smillę …”. Nie udało mu się to – i nic dziwnego – do owocnego połączenia dwóch różnych odmian gatunkowych trzeba nie lada talentu – w tym przypadku duńskiemu pisarzowi zdecydowanie go zabrakło.

Powieść „Smilla w labiryntach śniegu” nie zadowoli ani miłośników kryminału (zdecydowanie za mały procent kryminału w kryminale), ani zwolenników współczesnej powieści społeczno-obyczajowej (zainteresowanych problemami tożsamości, wyobcowania, czy obcości).

(...)

Piękne opisy natury, niezły zarys miasta (Kopenhagi) i interesujące przedstawienie wzajemnych relacji pomiędzy rdzennymi mieszkańcami Grenlandii i Danii (oraz innymi „Europejczykami”) to kolejne plusy prozy Høega.

(...)

Więcej o książce poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/smilla-w-labiryntach-sniegu-peter-hoeg/

Peter Høeg spróbował – nie wiadomo po co – upchać dwie powieści w jedną „Smillę …”. Nie udało mu się to – i nic dziwnego – do owocnego połączenia dwóch różnych odmian gatunkowych trzeba nie lada talentu – w tym przypadku duńskiemu pisarzowi zdecydowanie go zabrakło.

Powieść „Smilla w labiryntach śniegu” nie zadowoli ani miłośników kryminału (zdecydowanie za mały procent...

Hawana Kurlansky’ego to najbardziej romantyczne miasto na świecie. Pełne różnorodności i kontrastów, roztańczone, kolorowe, a zarazem ocienione wszechobecnymi kolumnami – miasto mieszanki kulturowej i historycznej, gdzie piękna architektura hiszpańskiego baroku przeplata się z zapuszczonymi, ciemnymi uliczkami, pełnymi miejscowych Mulatów.

Mark Kurlansky pisze o swojej Hawanie z miłością i oddaniem. Pisze kompleksowo: przedstawia nam historię kubańskiej stolicy (od momentu jej trzykrotnego założenia), opisuje ją oczami wielkich pisarzy – długoletnich mieszkańców Hawany (Cerpentier, Hemingway, Green), częstuje nas lokalnymi specjałami, zarówno tymi do jedzenia, jak i alkoholowymi, zaznajamia z miejscową architekturą i urbanistyką. Opowiada nam o tym, co ukształtowało miasto na przestrzeni wieków – o niezwykłej mieszance kulturowej, etnicznej i społecznej, o Europejczykach, Afrykanach i Amerykanach, którzy stworzyli wielowarstwowe społeczeństwo, pełne dziwacznych zabobonów, ateistycznego dystansu i religijnych obyczajów. Pełne sprzeczności i kontrastów, pełne różnorodności – tak, jak różnorodni byli (i są) ludzie je tworzący.

(...)

Podoba mi się sposób, w jaki Kurlansky podchodzi do zagadnień politycznych – nie boi się nazywać rzeczy po imieniu (agresja to agresja, zbrojny napad to zbrojny napad, aneksja to aneksja), a jednocześnie stara się pozostać pisarzem rzetelnym i wiarygodnym – nie gloryfikuje żadnej ze stron konfliktu, starając się bezstronnie pokazać co dobrego i co złego wniosły do historii rozwoju Kuby: Hiszpania, Stany Zjednoczone, komuniści, Związek Radziecki.

(...)

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: poczytane.pl/hawana-podzwrotnikowe-delirium-mark-kurlansky/

Hawana Kurlansky’ego to najbardziej romantyczne miasto na świecie. Pełne różnorodności i kontrastów, roztańczone, kolorowe, a zarazem ocienione wszechobecnymi kolumnami – miasto mieszanki kulturowej i historycznej, gdzie piękna architektura hiszpańskiego baroku przeplata się z zapuszczonymi, ciemnymi uliczkami, pełnymi miejscowych Mulatów.

Mark Kurlansky pisze o swojej...

„Szarańcza” – powieściowy debiut Marqueza, to zarazem pierwsza (ale nie ostatnia) socrealistyczna powieść mistrza. Nie jest to oczywiście socrealizm w rozumieniu teoretyków literatury z dawnych państw bloku wschodniego, nie jest to produkcyjniak, o jakich uczono mnie (i moich rówieśników) w szkole.

„Szarańcza” nie jest ani nachalną propagandą, ani nie próbuje przekonać nas do czarno-białej wizji świata; zdecydowanie nie przypomina utworów Żukrowskiego czy Newerlego. A jednak to sam Marquez określił się jako „socrealista” (w jednym z wywiadów): „Problem w tym, że wielu uważa mnie za pisarza realizmu magicznego, choć tak naprawdę jestem osobą mocno stojącą na ziemi i piszę coś, co uważam za prawdziwy socrealizm.”* Można by się zastanawiać czy to kokieteria, czy ignorancja…

Socrealista Marquez zdecydowanie piętnuje zło. Zło, które – wraz z nadejściem amerykańskiego ekspansjonizmu – niszczy bezpowrotnie jego małe, lokalne ojczyzny, jego Macondo: „Nagle, jakby trąba powietrzna zapuściła korzenie w samym środku miasteczka, zjawiła się kompania bananowa, a w ślad za nią szarańcza. Wymieszana, wrzaskliwa szarańcza, złożona z odpadków ludzkich, resztek z innych miasteczek; plewy wojny domowej, która wydawała się coraz bardziej odległa i nieoczywista. Szarańcza była bezlitosna. Zatruwała wszystko zbełtaną wonią tłumów, odorem wydzielin skóry i skrytej śmierci.”**

(...)
----
*„Gabriel Garcia Marquez ‚The Art of Fiction’, jesień 1981, nr 69. Rozmawiał Peter H. Stone” W: „Sztuka powieści. Wywiady z pisarzami z ‚The Paris Review’. Wydawnictwo Książkowe Klimaty, Wrocław 2016, s. 202

**Gabriel Garcia marquez, „Szarańcza”. Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza są, Warszawa 1997, s. 7

Więcej o socrealiźmie Marqueza poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/szarancza-gabriel-garcia-marquez/

„Szarańcza” – powieściowy debiut Marqueza, to zarazem pierwsza (ale nie ostatnia) socrealistyczna powieść mistrza. Nie jest to oczywiście socrealizm w rozumieniu teoretyków literatury z dawnych państw bloku wschodniego, nie jest to produkcyjniak, o jakich uczono mnie (i moich rówieśników) w szkole.

„Szarańcza” nie jest ani nachalną propagandą, ani nie próbuje przekonać nas...

Niestety, nie widzę w „Poczuciu kresu” wielkiej literatury, tak jak widziałem ją zdecydowanie(!) w „Zgiełku czasu” i momentami w „Cytrynowym stoliku”. W tej powieści Barnesa postrzegam sprawnie warsztatowo napisaną historię z irytującymi bohaterami, niezbyt przekonującymi postaciami kobiecymi i wydumanym zakończeniem.

Warsztat pisarski Barnesa, język jakim się posługuje, jest bezbłędny, prosto do celu – o tym z pewnością nie trzeba dyskutować.

O tym, że zarówno (przede wszystkim) główny bohater (Tony), jak i otaczające go postacie kobiece, są niezwykle irytujące, też chyba nie. Ale to nie jest przecież wada – nikt nie wymaga od literatury (nikt, kto podchodzi do niej poważnie) tego, aby postacie przedstawione były w każdym wypadku naszymi ulubieńcami. Mogą być denerwujące, jeżeli tak sobie wymyśli autor.

Gorzej, kiedy postacie te są niewiarygodne – a takie są, w moim odczuciu, kobiety przewijające się przez życie Webstera (nie tylko jego obie „ex”, ale również, a może przede wszystkim, matka jego byłej dziewczyny). Ich zachowanie, enigmatyczne odpowiedzi, urywane nagle kontakty, są kompletnie nieprzekonywujące.

Więcej o książce poczytacie na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/poczucie-kresu-julian-barnes/

Niestety, nie widzę w „Poczuciu kresu” wielkiej literatury, tak jak widziałem ją zdecydowanie(!) w „Zgiełku czasu” i momentami w „Cytrynowym stoliku”. W tej powieści Barnesa postrzegam sprawnie warsztatowo napisaną historię z irytującymi bohaterami, niezbyt przekonującymi postaciami kobiecymi i wydumanym zakończeniem.

Warsztat pisarski Barnesa, język jakim się posługuje,...

Córka Burgera” Nadine Gordimer to zachwycająca – do mniej więcej połowy – opowieść o dojrzewaniu młodej kobiety w bardzo niesprzyjających okolicznościach. Polityczne niepokoje, psychiczna nieobecność walczących z reżimem i pielęgnujących swoją legendę rodziców, fizyczna „białość” głównej bohaterki (zdającej sobie w pewnym stopniu sprawę, że „białość” niesie ze sobą zło), samotność wśród tłumu „przyjaciół rodziny”, wreszcie świadomość konieczności wspomagania osamotnionego, więzionego ojca – wszystko to w czasie normalnych niepokojów okresu dojrzewania; podczas walki z poczuciem wyobcowania, zagubienia, niepewności siebie i swojego ciała. W momentach poszukiwania własnej tożsamości, swojego miejsca i spokoju ducha.

Problemy te opisane zostały przez Gordimer bardzo pięknie i ze sporą dozą czułości i empatii. Głęboko, mądrze i interesująco, aż do czasu wprowadzenia do powieści monotonnego dyskursu politycznego. Zagubienie i samotność córki Burgera przysłonięte zostało w pewnym momencie nudnymi rozważaniami ideologicznymi na tematy marksizmu, komunizmu, socjalizmu, walki wyzwoleńczej, proletariatu, ZSRR i jego roli w walce z imperializmem i kolonializmem. Wrażliwe rozważania psychologiczne ustąpiły miejsca topornym dyskusjom światopoglądowym – z wyraźną stratą dla opowiadanej historii. Historii córki Lionela Burgera – jak wskazuje sam tytuł – a nie historii walki wyzwoleńczej czarnoskórego proletariatu Południowej Afryki.

(...)

No i kolejny raz polskie wydawnictwo (tym razem Sonia Draga) oszpeciło poważną książkę koszmarną, epatującą niepotrzebną nagością, okładką.

(...)

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/corka-burgera-nadine-gordimer/

Córka Burgera” Nadine Gordimer to zachwycająca – do mniej więcej połowy – opowieść o dojrzewaniu młodej kobiety w bardzo niesprzyjających okolicznościach. Polityczne niepokoje, psychiczna nieobecność walczących z reżimem i pielęgnujących swoją legendę rodziców, fizyczna „białość” głównej bohaterki (zdającej sobie w pewnym stopniu sprawę, że „białość” niesie ze sobą zło),...

W pierwszej części książki – kończącej się na roku masakry w Sabrze i Szatili (1982) – autorka z powściągliwością opisuje tragiczne losy fikcyjnej rodziny Abulheja, a wraz z nią całego narodu palestyńskiego. Czytelnicy śledzą historie kolejnych członków rodu uwikłanego w okrutny, krwawy konflikt, rozpoczęty wraz z terrorystycznymi atakami izraelskimi tuż po II Wojnie Światowej i z powstaniem, w roku 1948, państwa Izrael.

Opisując wypędzenie rodowitych mieszkańców niewielkiej arabskiej wioski z wybudowanych przez pradziadów domów i osadzenie ich w „tymczasowym” obozie dla uchodźców w Dżeninie, Abulhawa rozważnie dawkuje emocje, opisy zbrodni i bólu, skupiając się głównie na ukazaniu miłości, zaskoczenia i tęsknoty. Pomimo odczuwalnego dla czytelników cierpienia autorki, narracja powieści pozwala na jasny i krytyczny odbiór opisywanych faktów i postaw bohaterów, na uważne śledzenie ich historii i na krytyczną ocenę ich czynów.

(...)

Jak już wspomniałem – pierwsza, wyważona część powieści, napisana jest z dużą dozą opanowania i samokontroli – oddając w powściągliwy, aczkolwiek niepozbawiony emocji, sposób, przeżycia Palestyńczyków w ciężkich latach powojennych, aż do roku 1982. Gdyby autorka zachowała taki styl do końca utworu, książkę „Wiatr z północy” śmiało można by uznać za przykład wielkiej, pięknej literatury wspomnieniowej.

Niestety – wraz z nadejściem roku 1982, atakiem Izraela na Liban i masakrą uchodźców (w większości ludzi starszych, kobiet i dzieci) w Sabrze i Szatili, Abulhawa popada w histerię, epatuje czytelników niekontrolowanym nawałem obrazów makabry, śmierci i bólu, krzyczy i płacze, pokazuje nam zakrwawione zwłoki dzieci, ciężarne kobiety z rozprutymi brzuchami, porozrzucane dookoła części ciała.

(...)

Ogromna szkoda, że powieść, która mogłaby być wielkim dziełem – powściągliwym, acz celnym, oskarżeniem izraelskich zbrodni – przerodziła się w histeryczny szantaż emocjonalny. Warto ją jednak czytać pomimo tych zdecydowanych wad, chociażby dla poznania historii Palestyny, Palestyńczyków i Izraela – historii, która ma decydujący wpływ na dzisiejszą sytuację na Bliskim Wschodzie (i nie tylko).

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/wiatr-z-polnocy-susan-abulhawa/

W pierwszej części książki – kończącej się na roku masakry w Sabrze i Szatili (1982) – autorka z powściągliwością opisuje tragiczne losy fikcyjnej rodziny Abulheja, a wraz z nią całego narodu palestyńskiego. Czytelnicy śledzą historie kolejnych członków rodu uwikłanego w okrutny, krwawy konflikt, rozpoczęty wraz z terrorystycznymi atakami izraelskimi tuż po II Wojnie...

„Pożegnanie z Berlinem” to zbiór pięknych szkiców dotyczących niemieckiej stolicy i jej mieszkańców z początku lat trzydziestych ubiegłego wieku – kolekcja subtelnych impresji, zanotowanych przez angielskiego przybysza, błąkającego się po nocnych lokalach i czynszowych kamienicach Berlina, w czasach dochodzenia Hitlera do władzy.

„Pożegnanie z Berlinem” to bardzo subiektywna próba opisu dekadenckiego społeczeństwa chylącej się ku upadkowi Republiki Weimarskiej. Społeczeństwa biedniejącego z dnia na dzień, próbującego zapominać o codziennych trudnościach; po nocy zapijając się w coraz mroczniejszych kabaretach, a w dzień atakując wszystkiemu winnych Żydów.

(...)

„Pożegnanie z Berlinem” to bardzo dobra, barwna diagnoza upadającego narodu, napisana przez naocznego świadka tego upadku, tym bardziej wnikliwa i trafna, że wystawiona przez osobę „z zewnątrz”, a jednak doskonale znającą realia opisywanego świata.

No i jest to kawał bardzo dobrej, barwnej, wrażliwej literatury.

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/pozegnanie-z-berlinem-christopher-isherwood/

„Pożegnanie z Berlinem” to zbiór pięknych szkiców dotyczących niemieckiej stolicy i jej mieszkańców z początku lat trzydziestych ubiegłego wieku – kolekcja subtelnych impresji, zanotowanych przez angielskiego przybysza, błąkającego się po nocnych lokalach i czynszowych kamienicach Berlina, w czasach dochodzenia Hitlera do władzy.

„Pożegnanie z Berlinem” to bardzo...

„Anatom” to powieść historyczna, opowiadająca o odkryciu przez renesansowego lekarza, Mateusza Kolumba, jego własnej, anatomicznej „Ameryki”. Mateusz był postacią realną, żyjącą w XVI wieku i nie mającą nic wspólnego z Krzysztofem. Jego „Ameryką” – określaną tak zarówno przez autora książki, jak i przez niego samego – jest łechtaczka.

Amerykę, przepraszam – łechtaczkę, Kolumb odkrył przypadkowo (tak w każdym razie pisze Andahazi), podczas – zakończonych powodzeniem – prób uleczenia pewnej świątobliwej, ogarniętej śmiertelną melancholią, niewiasty. Odkrycie swoje doktor wykorzystywał, jak nietrudno się domyślić, w niecnych celach podporządkowywania sobie kobiet (w szczególności tej jednej, wybranej, najukochańszej – przypadek sprawił, że była ona bardzo drogą i ekskluzywną prostytutką). W swej nieposkromionej pysze, Kolumb wykształcił w sobie nawet przekonanie, że odkrył wrota do kobiecego szczęścia.

Jak również nietrudno się domyślić, w obronie cnoty i pobożności stanął, jak zwykle czujny i gotowy do karania grzeszników (czujny szczególnie w dobie szesnastowiecznej inkwizycji), Kościół Katolicki. Tak więc lata następujące po dokonaniu wiekopomnego odkrycia, Mateusz Kolumb spędził w klasztornych celach i salach procesowych, aż do szczęśliwej dla niego interwencji papieża i przeniesieniu się do Watykanu.

Książka argentyńskiego pisarza niesie ze sobą wielki, niewykorzystany, potencjał – zamiast porywającej opowieści o szalonym, zdeterminowanym renesansowym uczonym, dostajemy suchą, prawie podręcznikową, relację, pełną przemówień sądowych i oficjalnych pism urzędowych. Zdecydowanie zabrakło tu nutki geniuszu, opętania, pasji. Malownicze czasy i barwne postacie przedstawione zostały bez większego uczucia i zaangażowania.

Lekkie rozczarowanie, chociaż może się podobać kolekcjonerom niezwykłych faktów historycznych.

Zapraszam do poczytania bloga Poczytane.pl: http://poczytane.pl/

„Anatom” to powieść historyczna, opowiadająca o odkryciu przez renesansowego lekarza, Mateusza Kolumba, jego własnej, anatomicznej „Ameryki”. Mateusz był postacią realną, żyjącą w XVI wieku i nie mającą nic wspólnego z Krzysztofem. Jego „Ameryką” – określaną tak zarówno przez autora książki, jak i przez niego samego – jest łechtaczka.

Amerykę, przepraszam – łechtaczkę,...

Trzech braci z bogatej angielskiej rodziny: dobry, zły i najgorszy. Wszyscy trzej przystojni jak diabli, żadna kobieta się nie oprze!

Trzy niepewne siebie, (pozornie) słabe kobiety. Jedna urodzona w złej części świata, druga w złej części Stanów Zjednoczonych, trzecia w złej części Anglii.

Małżeńska przemoc, niewiara w siebie, bulimia (mam ostatnio „szczęście” do bulimicznych bohaterek, poprzednia była w „Mieście w ogniu”), złamane kariery, brzydkie ubrania, obozy dla uchodźców, samotność, brak przyszłości, wojna, bieda.

(...)

Oto jak – w poszukiwaniu ciekawej, oryginalnej prozy z innych kontynentów – stałem się czytelnikiem literatury popularnej. Ostrzegam zatem: nie czytajcie Lesley Lokko. Chyba, że lubicie niewiarygodne czytadła o nadrzędnej roli miłości w życiu kobiety.

Więcej o książce na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/pamietne-lato-lesley-lokko/

Trzech braci z bogatej angielskiej rodziny: dobry, zły i najgorszy. Wszyscy trzej przystojni jak diabli, żadna kobieta się nie oprze!

Trzy niepewne siebie, (pozornie) słabe kobiety. Jedna urodzona w złej części świata, druga w złej części Stanów Zjednoczonych, trzecia w złej części Anglii.

Małżeńska przemoc, niewiara w siebie, bulimia (mam ostatnio „szczęście” do...

„Miasto w ogniu” to opasłe, rozwleczone powieścidło, za które debiutujący autor dostał od wydawnictwa 2 miliony dolarów zaliczki. W związku z ogromem pieniędzy wpompowanych w ten – średniej jakości – debiut, produkt musiał być promowany jako „zapierające dech w piersiach, porywające arcydzieło”, napisane z „dickensowskim rozmachem” i będące jednocześnie „dziełem, na jakie Nowy Jork zasługiwał od dawna”.

W rzeczywistości książka (pomimo niewątpliwego talentu autora) zawiera sporo błędów i niedociągnięć i – co chyba najbardziej rzuca się w oczy – jest w niej o wiele rzeczy „za dużo”.

Za dużo jest oczywiście włożonych w nią pieniędzy, a co za tym idzie za dużo nachalnego marketingu i przedwczesnego wychwalania debiutującego autora.

Za dużo jest w tej powieści stron (w polskim wydaniu ponad 1000, w oryginale, który ja czytałem – ponad 900) – połowa objętości byłaby tu zdecydowanie wystarczająca. Nie od dziś jednak wiadomo, że jednym z najtrudniejszych zadań pisarza jest skracanie, eliminacja niepotrzebnych paragrafów czy całych rozdziałów. Jak udowodnili nam twórcy rzeczywistych arcydzieł – wielką epicką opowieść można zmieścić nawet na 400 stronach. I można na nich opowiedzieć o całym świecie, o życiu każdego z nas. Trzeba tylko umieć.
(...)

Więcej na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/miasto-w-ogniu-garth-risk-hallberg/

„Miasto w ogniu” to opasłe, rozwleczone powieścidło, za które debiutujący autor dostał od wydawnictwa 2 miliony dolarów zaliczki. W związku z ogromem pieniędzy wpompowanych w ten – średniej jakości – debiut, produkt musiał być promowany jako „zapierające dech w piersiach, porywające arcydzieło”, napisane z „dickensowskim rozmachem” i będące jednocześnie „dziełem, na jakie...

„Anioł przy moim stole” to smutna, pełna bólu i samotności, autobiografia znanej poetki i powieściopisarki, ukazująca życie wrażliwej, wyalienowanej młodej kobiety w Nowej Zelandii w latach czterdziestych i pięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Janet Frame opowiada czytelnikom o swoich niepokojach i lękach, o swojej inności i wstydliwości, o byciu inną, odsuniętą, nieważną, „dziwną”. Opowiada o tym, jak błędnie zdiagnozowano ją jako osobę chorą na schizofrenię. O latach ubezwłasnowolnienia i uprzedmiotowienia w zakładach psychiatrycznych. O nieudanej próbie samobójstwa, o tułaczce w poszukiwaniu pracy, spokoju, ciepła, wspólnoty. I wreszcie o początkach prawdziwego pisania, o pomocy, jakiej doświadczyła od znanego, starszego pisarza, o pierwszych poważnych pieniądzach zarobionych dzięki pisaniu, o przygotowaniach do wielkiej podróży po Europie.

Więcej na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/aniol-przy-moim-stole-janet-frame/

„Anioł przy moim stole” to smutna, pełna bólu i samotności, autobiografia znanej poetki i powieściopisarki, ukazująca życie wrażliwej, wyalienowanej młodej kobiety w Nowej Zelandii w latach czterdziestych i pięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Janet Frame opowiada czytelnikom o swoich niepokojach i lękach, o swojej inności i wstydliwości, o byciu inną, odsuniętą, nieważną,...

„Homesick” Eshkola Nevo to dobra, momentami bardzo interesująca, powieść o zwykłym, codziennym życiu w Izraelu w połowie lat 90. ubiegłego wieku (bohaterowie książki są świadkami zamachu na izraelskiego premiera Icchaka Rabina, który miał miejsce 4 listopada 1995 roku).

Autor opisuje losy kilku mieszkańców małej wioski Castel – położonej na przedmieściach Jerozolimy. Czytelnicy śledzą życie izraelskich studentów, gospodyń domowych, kierowców, żołnierzy, dzieci, a także arabskich i rumuńskich budowlańców. Fabuła toczy się powoli, a opisywane historie przypominają chwilami narrację znaną z omówionej przeze mnie powieści „Frankenstein in Baghdad”. Tu również wybuchają bomby i umierają ludzie, młodzi mężczyźni giną na wojnach, a matki opłakują ich przez długie lata, zapominając o tych, którzy przeżyli.

Dla mnie największą wartością „Homesick” jest właśnie możliwość poznania tego zwykłego, codziennego życia, „zwykłych”, „szarych” ludzi – ukazanego na tle politycznych i społecznych przemian w regionie; z wojnami, zabójstwami i terrorem w tle. Charaktery i style życia opisywanych postaci kształtowane są w wielkiej mierze przez wojny – począwszy od tej z 1948 roku, poprzez Wojnę Sześciodniową, aż do zbrojnych interwencji w Libanie i zamachy samobójcze na ulicach izraelskich miast. Warto przy tym zaznaczyć, że autor nie faworyzuje żadnej ze stron konfliktu – stara się zachować neutralność, opisując (dość sprawnie) smutne i przerażające przeżycia Palestyńczyków i Izraelitów.

Więcej na blogu Poczytane.pl: http://poczytane.pl/homesick-eshkol-nevo/

„Homesick” Eshkola Nevo to dobra, momentami bardzo interesująca, powieść o zwykłym, codziennym życiu w Izraelu w połowie lat 90. ubiegłego wieku (bohaterowie książki są świadkami zamachu na izraelskiego premiera Icchaka Rabina, który miał miejsce 4 listopada 1995 roku).

Autor opisuje losy kilku mieszkańców małej wioski Castel – położonej na przedmieściach Jerozolimy....