Kenijski pisarz, pochodzący z narodu Kĩkũyũ. Mieszka w Stanach Zjednoczonych.

Absolwent anglistyki na Makerere University w Kampali (dzisiejsza Uganda). Na początku pisał po angielsku, używając oryginalnego nazwiska - James Ngugi. Obecnie tworzy też w języku kikuju jako Ngũgĩ wa Thiong'o.

Jego dorobek literacki obejmuje wiele gatunków: od opowiadań i książek dla dzieci, poprzez powieści i eseje, aż po krytykę literacką i sztuki teatralne.

Jego debiutancka powieść, Weep Not, Child , została opublikowana w maju 1964 r., Jako pierwsza powieść w języku angielskim wydana przez pisarza z Afryki Wschodniej. Później tego samego roku, po zdobyciu stypendium na Uniwersytecie w Leeds na studia magisterskie, Ngũgĩ udał się do Anglii, gdzie był, kiedy w 1965 roku ukazała się jego druga powieść, The River Between . The River Between , która jako tło powstania Mau-Mau i opisującego nieszczęśliwy romans między chrześcijanami i niechrześcijanami, było wcześniej w programie ogólnokrajowej szkoły średniej w Kenii. Zostawił Leeds bez ukończeniu tezę o literaturze Karaibskim, dla których studia skupił się na George Lamming , o których Ngugi powiedział w 1972 roku zbiór esejów Homecoming: „Wywołał dla mnie niezapomniany obraz chłopskiego buntu w zdominowanym przez biel świecie. I nagle zrozumiałem, że można stworzyć powieść, która do mnie przemówi, z nieodpartą pilnością dotknąć sznurów [sic] głęboko w głębi We mnie. Jego świat nie był dla mnie tak dziwny, jak świat Fieldinga , Defoe , Smolletta , Jane Austen , George'a Eliota , Dickensa , DH Lawrence'a ”.

W ostatnich latach Ngugiego wymienia się jako jednego z kandydatów do zdobycia Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.

Wybrane książki autora: „Weep Not, Child” (1964, polskie wydanie: „Chmury i łzy” 1972),„A Grain of Wheat” (1967, polskie wydanie 1972),„Ngaahika Ndeenda: Ithaako ria ngerekano” (1977),„Caitaani mutharaba-Ini” (1980),„Penpoints, Gunpoints and Dreams: The Performance of Literature and Power in Post-Colonial Africa” (1996),„Wizard of the Crow” (2006),„Dreams in a Time of War: a Childhood Memoir” (2010).