Hoxha. Żelazna pięść Albanii
- Kategoria:
- biografia, autobiografia, pamiętnik
- Seria:
- Oblicza zła
- Tytuł oryginału:
- Enver Hoxha: The Iron Fist of Albania
- Wydawnictwo:
- Prószyński i S-ka
- Data wydania:
- 2022-09-20
- Data 1. wyd. pol.:
- 2022-09-20
- Liczba stron:
- 376
- Czas czytania
- 6 godz. 16 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788382951592
- Tłumacz:
- Sebastian Szymański
- Tagi:
- Albania historia Albanii Hoxha Hodża biografia dyktator dyktatura komunizm reżim totalitaryzm tyrania kult jednostki literatura albańska literatura faktu
Stalinizm - szczególnie ponury okres komunizmu - zakończył się w większości krajów Europy Wschodniej trzy lata po śmierci Józefa Stalina, wraz z reformami Chruszczowa po XX zjeździe KPZR. W jednym kraju - Albanii - przetrwał jednak aż do 1990 roku. Reżim, którym kierował albański dyktator Enver Hoxha, trwał jeszcze po jego śmierci w 1985 roku. Był to tak potworny terror, że w Albanii, odizolowanej od reszty świata jak dzisiejsza Korea Północna, nie pojawił się żaden słyszalny głos sprzeciwu.
Hoxa był bogiem, wykreowanym przez propagandę "ojcem Enverem", a faktycznie zbrodniarzem odpowiedzialnym za niezliczone okrucieństwa.
Kim naprawdę był Enver Hoxha? W ciągu kilku dziesięcioleci, jakie upłynęły od upadku dyktatury, nikt nie próbował odpowiedzieć na to pytanie. Nie opublikowano ani jednej poważnej książki o Enverze Hoxhy. Aż do teraz.
Książka Blendiego Fevziu to nie tylko biografia albańskiego dyktatora, ale dziennikarstwo śledcze w najlepszym wydaniu. Można śmiało powiedzieć, że żadna książka w historii albańskiego piśmiennictwa nie odniosła takiego sukcesu. Była wychwalana, ale też publicznie palona przez wymierające pokolenie wyznawców komunizmu i Envera Hoxhy.
Książka - oparta na źródłach archiwalnych i wywiadach z osobami, które osobiście znały dyktatora - przedstawia losy człowieka, który przez czterdzieści lat rządził europejskim narodem żelazną ręką i którego okrucieństwo nie znało granic.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Polityczna biografia Envera Hoxhy
„Niewielu Albańczyków ma dziś do powiedzenia coś dobrego o człowieku, który był kiedyś ich bogiem, ale co oni właściwie o nim wiedzą? Niektórzy wciąż pamiętają wykreowany przez oficjalną ówczesną propagandę publiczny wizerunek najwyższego przywódcy jako życzliwego ojca Envera. (…) Kim był Enver Hoxha?”
Ponieważ interesuję się historią komunizmu i bardzo lubię czytać biografie, wiedziałem, że muszę koniecznie sięgnąć po najnowszą książkę, która ukazała się nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka w serii Oblicza Zła. Oto bowiem na język polski została przetłumaczona książka „Hoxha. Żelazna pięść Albanii”. Jej autorem jest Blendi Fevziu, albański dziennikarz. Z okładki książki uśmiecha się do nas starszy pan w nieco za dużym garniturze. Jednak pozory mogą mylić. To właśnie tytułowy Enver Hoxha, komunistyczny przywódca Albanii. Rządził tym krajem przez czterdzieści lat. Doprowadził go do ruiny niemal pod każdym względem.
Kim zatem był Enver Hoxha? Kiedy zaangażował się w ruch komunistyczny? W jaki sposób objął przywództwo w partii i utrzymał je do końca swego życia? Czy był ideowym marksistą? Czy naprawdę wierzył, że prowadzi Albanię do wielkości?
Już na wstępie zdradzę, że Blendi Fevziu napisał rewelacyjną polityczną biografię Hoxhy. Pieczołowicie zrekonstruował całe jego życie. Dzięki temu czytelnik otrzymał fascynujące studium człowieka, który przez czterdzieści lat skupiał w swoich rękach władzę absolutną. Nic w Albanii nie działo się bez jego wiedzy i zgody. To on stanowił prawo. To on także chciał pisać historię.
Czytając tę biografię, nie sposób uciec od pewnych porównań. Powszechnie wiadomo, że w całej Europie Środkowo-Wschodniej komuniści przejęli władzę po drugiej wojnie światowej. W każdym kraju proces ten wyglądał nieco inaczej, jednak pomiędzy poszczególnymi partiami komunistycznymi i ich przywódcami było bardzo wiele podobieństw. Przede wszystkim na czele partii stawali ludzie mało znani, o zupełnie przeciętnych zdolnościach. Nie inaczej było w przypadku Hoxhy. Nic nie zapowiadało, że to właśnie on zostanie przywódcą albańskich komunistów. Wielu innych towarzyszy było zdolniejszych od niego i bardziej predestynowanych do objęcia przywództwa. Jednak Enver działał podstępnie i konsekwentnie. Doskonale wiedział, kiedy taktycznie się wycofać na drugi plan, kiedy zaś przypuścić zdecydowany atak. Posługując się takimi metodami, zdobył władzę w partii i nie oddał jej do końca życia.
Autor drobiazgowo śledzi poczynania albańskiego dyktatora jako partyjnego przywódcy. Przez kilkadziesiąt lat przeprowadził on wiele czystek, usuwając towarzyszy, którzy razem z nim tworzyli partię. Dzięki temu ciągle umacniał swoją władzę oraz mógł osobiście pisać historię partii, przedstawiając siebie jako jej najważniejszego działacza od samego początku. Nie ulega wątpliwości, że dla Envera – podobnie jak dla innych komunistów – partia była najważniejsza. Partia była wszystkim. Rząd, nawet państwo, musiały pełnić wobec niej rolę służebną. Dla każdego, kto interesuje się komunizmem, jest to lektura obowiązkowa.
Niemniej jednak mam do tej publikacji pewne zastrzeżenia. Z pewnością przydałby się – nawet krótki – rozdział opisujący historię Albanii bezpośrednio przed wybuchem drugiej wojny światowej oraz znaczenie ruchu komunistycznego w tamtym okresie. Blendi Fevziu w swojej książce zaskakująco mało miejsca poświęcił komunistycznej Albanii. Jest to poważny brak, który rzuca się oczy. Autor tak bardzo skupił się na samym Hoxhy i komunistach, że niemal zapomniał o zwykłych Albańczykach. Opis albańskiej rzeczywistości pod komunistycznymi rządami to coś, czego niemal nie ma w tej książce. Jedynie na marginesie Fevziu wspomina o masowym terrorze, egzekucjach, sieci bunkrów czy wszechwładnej i budzącej grozę służbie bezpieczeństwa. Mieszkańcy „czerwonej” Albanii cierpieli głód i byli niemal całkowicie odcięci od świata. Z całą pewnością pomagało to Hoxhy trzymać kraj żelazną ręką.
Zdaniem autora polityka była prawdziwą namiętnością Envera. Namiętnością jedyną, oprócz miłości do książek. Prywatna biblioteka dyktatora liczyła kilkadziesiąt tysięcy tytułów. Także tych, które w Albanii były zakazane.
Enver Hoxha do końca życia wierzył, że prowadzi Albanię najlepszą drogą. Można go nazwać paranoikiem uważającym cały świat za wrogów Albanii, jedynego prawdziwie komunistycznego państwa.
Blendi Fevziu napisał fascynującą polityczną biografię Envera Hoxhy. Dzięki temu mamy szansę poznać człowieka, który przez czterdzieści lat był komunistycznym władcą Albanii. Który nie wahał się dawnych przyjaciół skazywać na śmierć lub długoletnie więzienie. Który – w swoim mniemaniu – sam był partią.
„Hoxha. Żelazna pięść Albanii” to lektura obowiązkowa dla wszystkich interesujących się komunizmem i dla tych, którzy lubią dobre biografie. Szczerze polecam.
Wojciech Sobański
Książka na półkach
- 110
- 62
- 30
- 8
- 5
- 4
- 3
- 3
- 3
- 2
OPINIE i DYSKUSJE
Książka nie zrobiła na mnie wrażenia. Lekturę zacząłem bez żadnej wiedzy na temat historii Albanii oraz jej najbardziej znanego dyktatora. Chciałem się dowiedzieć, co sprawiło, że historia tego kraju potoczyła się w ten sposób.
Autor bardzo skupił się na postaci Hoxha pomijając szerszy kontekst wydarzeń historycznych. Może to mieć sens w przypadku kraju który tak bardzo oddzielał się od reszty świata, ale brakowało mi możłiwości zakotwiczenia się w mojej dotychczasowej wiedzy. Wydawało mi się też, że najwięcej uwagi było poświęcone wydarzeniom do roku 1950, a późniejsze dekady były potraktowane mniej szczegółowo.
Początek książki jest bardzo chaotyczny. Na każde zdanie o Hoxha przypada kilka wtrąceń, akapitów o innych osobach oraz nawiązań, które rozmywają chronologię. Co ciekawe autorowi zdarzyło się przytoczyć jeden dłuższy fragment źródłowy (1/3 strony) dwukrotnie. W książce nie znajdujemy za dużo danych liczbowych. Bardzo wyraźnie widać też, jakie podejście ma autor do dyktatora oraz do jego rodziny i otoczenia. Oczywiście nie oczekuję, że ktoś będzie bronił osoby odpowiedzialnej za śmierć tysięcy ludzi, ale biograf powinien potrafić powstrzymać się od własnych osądów i pozwolić czytelnikowi poznać oraz zinterpretować fakty.
Podsumowując uważam, że nie jest to dobra książka - nie przekazuje wiedzy w przystępny sposób i jest dość nudna. Miałem nadzieję dowiedzieć się więcej.
Książka nie zrobiła na mnie wrażenia. Lekturę zacząłem bez żadnej wiedzy na temat historii Albanii oraz jej najbardziej znanego dyktatora. Chciałem się dowiedzieć, co sprawiło, że historia tego kraju potoczyła się w ten sposób.
więcej Pokaż mimo toAutor bardzo skupił się na postaci Hoxha pomijając szerszy kontekst wydarzeń historycznych. Może to mieć sens w przypadku kraju który tak bardzo...
Blendi Fevziu na własnej skórze odczuł, co to znaczy życie w Albanii, za rządów Envera Hoxny. Niewątpliwie miało to wielki wpływ na wysoki poziom biografii tyrana, mordercy, który rządził 41 lat. Jest w niej wszystko: młodość i dom rodzinny, edukacja, życie osobiste, czasy partyzantki, założenie partii i rządy aż do śmierci. Książkę urozmaicają cytaty z pamiętnika Envera oraz wywiady z osobami, które współpracowały z nim i udało im się go przeżyć. Pozycja zdecydowanie godna polecenia.
Blendi Fevziu na własnej skórze odczuł, co to znaczy życie w Albanii, za rządów Envera Hoxny. Niewątpliwie miało to wielki wpływ na wysoki poziom biografii tyrana, mordercy, który rządził 41 lat. Jest w niej wszystko: młodość i dom rodzinny, edukacja, życie osobiste, czasy partyzantki, założenie partii i rządy aż do śmierci. Książkę urozmaicają cytaty z pamiętnika Envera...
więcej Pokaż mimo toKsiążka bardzo ważna dla Albańczyków, ponieważ autor zebrał dużo ciężko dostępnej wiedzy o zdobyciu i sprawowaniu władzy przez Envera Hodżę, który wiele rzeczy ukrywał i stale manipulował przeszłością, przez co nie było łatwo przedstawić całą jego historię. No i widać to w książce, są to momentami chaotyczne wątki, dużo o tym co zostawił dyktator w swoich książkach, wspomnieniach innych, wszystkich czystkach, paranojach, relacjach z innymi przywódcami, bliskimi. Trochę mało zwykłych Albańczykach, trochę za dużo o poszczególnych osobach otaczających Hodżę.
Książka bardzo ważna dla Albańczyków, ponieważ autor zebrał dużo ciężko dostępnej wiedzy o zdobyciu i sprawowaniu władzy przez Envera Hodżę, który wiele rzeczy ukrywał i stale manipulował przeszłością, przez co nie było łatwo przedstawić całą jego historię. No i widać to w książce, są to momentami chaotyczne wątki, dużo o tym co zostawił dyktator w swoich książkach,...
więcej Pokaż mimo toBiografia wieloletniego dyktatora Albanii; mdły do bólu człowiek posługujący się bandyckimi metodami. Dziwi mnie, że taka miernota potrafiła stworzyć swój kult jednostki - a może to jego poplecznicy go stworzyli? Smutne życie małego narodu pod rządami prostackiego satrapy.
Biografia wieloletniego dyktatora Albanii; mdły do bólu człowiek posługujący się bandyckimi metodami. Dziwi mnie, że taka miernota potrafiła stworzyć swój kult jednostki - a może to jego poplecznicy go stworzyli? Smutne życie małego narodu pod rządami prostackiego satrapy.
Pokaż mimo toAlbański dziennikarz napisał pierwszą (i chyba dotychczas jedyną) biografię dyktatora tego kraju. Hoxha rządził Albanią przez 41 lat, od 1944 r. do śmierci w 1985 r. – prawdziwy rekord. Przy okazji, autor (i tłumacz) konsekwentnie używa pisowni Hoxha, ja jestem przyzwyczajony do 'Hodża', ale to mało istotny detal.
Początkowe rozdziały książki czytało mi się ciężko, chodzi zwłaszcza o historie wojenne, jak to Hoxha wzmacniał swoją pozycję, bezwzględnie eliminując przeciwników politycznych. A potem, w 1944 r., gdy już zdobył władzę, zaczął zabijać i wtrącać do więzień swoich towarzyszy walki, za wiele o nim wiedzieli i stanowili zbyt duże zagrożenie. Ta część książki przeładowana jest nazwiskami i opisami stronnictw politycznych w Albanii; mało to interesujące.
Hoxha bardzo naśladował swojego mistrza – Stalina, który do końca życia bezlitośnie likwidował przeciwników politycznych i stosował masowy terror. Albański dyktator działał podobnie – przez 40 lat rządów zabijał swoich najbliższych współpracowników; robił to jeszcze w latach 80. doprowadzając do samobójstwa premiera Mehmeta Shehu i rozstrzeliwując ministra obrony Kadri Hazbiu. To był naprawdę wierny uczeń Stalina, bo w komunistycznej Europie po śmierci sowieckiego satrapy w 1953 r. komuniści przestali się już zabijać – zsyłali swoich przeciwników na podrzędne stanowiska.
Niestety, o zbrodniach stalinowskich wie cały świat, a o bestialstwach Hoxhy mało kto. No cóż, Albania to mały, marginalny kraj pozbawiony znaczenia strategicznego, więc obywatele cierpieli straszliwie przez dziesięciolecia, ale o nędzy tamtejszego życia niewiele u Fevziu przeczytamy, polecam raczej znakomite 'Błoto słodsze niż miód' Małgorzaty Rejmer.
Hoxha konsekwentnie izolował swój kraj od świata, najpierw zerwał z Jugosławią, potem na początku lat 60. z Rosją Sowiecką, kiedy to Chruszczow potępił zbrodnie Stalina. Wreszcie poróżnił się z ostatnim sojusznikiem – Chinami, gdy te zbliżyły się do Ameryki. W efekcie od końca lat 70. Albania kompletnie odcięła się od świata i stała się najbiedniejszym państwem w Europie. Dość powiedzieć, że w latach 80.: „W całym kraju było tylko 1265 samochodów.” Po śmierci Hoxhy w 1985 r. krajem twardą ręką rządził namaszczony przez niego Ramiz Alia, a komunizm został obalony dopiero w grudniu 1990 r., w rok po upadku Muru Berlińskiego.
Widać, że autor nie jest historykiem, bo rzecz jest nierówna, obok ciekawych fragmentów mamy też rozdziały mało interesujące, na przykład ten o Matce Teresie, która usiłowała wywieźć swoją matkę z Albanii; Hoxha nie pozwolił na to. Poza tym rzecz jest napisana dość chaotycznie i przeładowana nazwiskami, które mi nic nie mówią. Niemniej to istotne świadectwo praktyk realnego komunizmu w bardzo mało znanym kraju.
Albański dziennikarz napisał pierwszą (i chyba dotychczas jedyną) biografię dyktatora tego kraju. Hoxha rządził Albanią przez 41 lat, od 1944 r. do śmierci w 1985 r. – prawdziwy rekord. Przy okazji, autor (i tłumacz) konsekwentnie używa pisowni Hoxha, ja jestem przyzwyczajony do 'Hodża', ale to mało istotny detal.
więcej Pokaż mimo toPoczątkowe rozdziały książki czytało mi się ciężko, chodzi...
Książka trudna w czytaniu, jakaś taka "kanciasta" w swojej formie. To co ją wyróżnia, to setki nazwisk (...a weź tu, człowieku, zapamiętaj jakieś albańskie nazwisko!).
Przeczytałem, bo o Bałkanach czytam i czytać będę, jednak nie polecam - chyba, że kompletnym fascynatom-albanofilom.
Książka trudna w czytaniu, jakaś taka "kanciasta" w swojej formie. To co ją wyróżnia, to setki nazwisk (...a weź tu, człowieku, zapamiętaj jakieś albańskie nazwisko!).
Pokaż mimo toPrzeczytałem, bo o Bałkanach czytam i czytać będę, jednak nie polecam - chyba, że kompletnym fascynatom-albanofilom.
Książka dla wytrawnych czytelników detektywów. Bardzo dogłębnie pokazany paranoik Hoxha wraz z jego dyktatorskimi, obłędnymi rządami. Zdecydowanie minus za brak zdjęć. Trochę przy krótkie zakończenie. Jednak dla fanów literatury faktu Bałkanów pozycja obowiązkowa.
Książka dla wytrawnych czytelników detektywów. Bardzo dogłębnie pokazany paranoik Hoxha wraz z jego dyktatorskimi, obłędnymi rządami. Zdecydowanie minus za brak zdjęć. Trochę przy krótkie zakończenie. Jednak dla fanów literatury faktu Bałkanów pozycja obowiązkowa.
Pokaż mimo toMocna, choć gdzieniegdzie trudniejsza do przebrnięcia anatomia zła. Jak najbardziej godna polecenia. Duży plus za rozdział o latach po śmierci Hodży.
Mocna, choć gdzieniegdzie trudniejsza do przebrnięcia anatomia zła. Jak najbardziej godna polecenia. Duży plus za rozdział o latach po śmierci Hodży.
Pokaż mimo toCzytam ten besteller i zastanawiam się, po co to zostało przetłumaczone na język polski. Książka może być interesująca dla kogoś, kto nie ma pojęcia o Albanii. Hodża, a nie Hoxha jak napisano w książce (zapewne tłumacz nie zna polskiego zapisu tego nazwiska) niekoniecznie jest postacią na tyle interesującą, aby pisać jego biografię. Interesujące może być państwo, którym rządził, ale on sam był narcystycznym cwaniaczkiem, otaczającym się ludźmi, którzy pozwolili mu przetrwać. Blendi Fevziu, który w Albanii wyskakuje z każdego ekranu telewizyjnego nie potrafi pisać, co udowodnił kilkoma wcześniej napisanymi tekstami, w tym autobiografią. Opowieść o Hodży jest nieporadna, egzaltowana, miejscami dramatycznie banalna. Nie jest to książka oparta o gruntowne badania, Autor nie ma pojęcia jak szukać wiarygodnych źródeł informacji, ograniczył się więc do lektury dziennika wykradzionego wdowie po Hodży, streszczenia kilku popularnych publikacji i wiadomości z poziomu kawiarnianych plotek. Podobne biografie Hodży, koncentrujące się na skutkach przebytej przez niego w młodości choroby wenerycznej powstawały już dwadzieścia lat temu. Dzięki publikacji tabloidowej biografii dla mało wymagającego odbiorcy, bardzo efektownie promowanej polski czytelnik ma szansę przekonać się, jak można napisać poczytną książkę na dowolny temat, bez większego nakładu pracy.
Czytam ten besteller i zastanawiam się, po co to zostało przetłumaczone na język polski. Książka może być interesująca dla kogoś, kto nie ma pojęcia o Albanii. Hodża, a nie Hoxha jak napisano w książce (zapewne tłumacz nie zna polskiego zapisu tego nazwiska) niekoniecznie jest postacią na tyle interesującą, aby pisać jego biografię. Interesujące może być państwo, którym...
więcej Pokaż mimo toZ jednej strony książka jest naprawdę ciekawa i napisana na podstawie rozbudowanych źródeł, ale z drugiej czuję się jednak nieco rozczarowany. Wiem, że podtytuł "żelazna pięść Albanii" mógł to sugerować, tym niemniej biografia Envera Hodży i historia albańskiego komunizmu wydają się być głównie tłem dla opowieści o prześladowaniach przeciwników jego rządów oraz mniej lub bardziej wyimaginowanych wrogów wewnątrz partii. Trochę za mało o samej Albanii z czasów komunizmu.
Z jednej strony książka jest naprawdę ciekawa i napisana na podstawie rozbudowanych źródeł, ale z drugiej czuję się jednak nieco rozczarowany. Wiem, że podtytuł "żelazna pięść Albanii" mógł to sugerować, tym niemniej biografia Envera Hodży i historia albańskiego komunizmu wydają się być głównie tłem dla opowieści o prześladowaniach przeciwników jego rządów oraz mniej lub...
więcej Pokaż mimo to