Gdyby przed przeczytaniem tej książki ktoś kazał mi zgadywać, jak potoczy się akcja, to w życiu bym nie trafiła z moimi przypuszczeniami – ale nie piszę tego z uznaniem dla pomysłowości i oryginalności autora, a z pewną konsternacją. Bo gdybym wiedziała, że ta powieść będzie mi przypominać o swego rodzaju traumie czytania „Sekretnego dziennika Laury Palmer”, to w ogóle bym po nią nie sięgnęła. Porównanie nieprzypadkowe, ponieważ w obu książkach znajdujemy niepokojący klimat, motyw opętania przez siły nieczyste (no… chyba?) i upadku grzecznej dziewczynki, a to wszystko w „Pannie Nikt” okraszone jest jeszcze infantylną narracją oraz okazjonalnymi scenami wywołujących uczucie zażenowania perwersji.

No ale komuś się to podoba – niektórzy czytelnicy powiedzą, że super, bo odważnie, bo nietuzinkowo. A ja zapytam: czym jest w ogóle ta książka? To powieść dla młodzieży? Czy jakaś mieszanka fantastyki i horroru? Mnie napawa niesmakiem, ale komuś się to podoba.

Razi mnie jeszcze stereotypowy sposób, w jaki autor przedstawił dwa środowiska: w tej książce wieś jest tak zacofana, a miasto tak progresywne, jakby dzieliło je nie dwadzieścia kilometrów, a dwadzieścia lat. Przypomnę tylko, że rzecz dzieje się najprawdopodobniej w roku 1988 – a że ja akurat lat 80. pamiętać nie mogę, to skonsultowałam się z moją mamą, której młodość przypadła właśnie na te czasy. No i co? No i właśnie aż takiej dysproporcji wcale nie było. Wiem, że autor opisuje Śląsk, a więc trochę inny region, ale bogobojność ludzi ze wsi i zepsucie ludzi z miasta są tutaj wręcz śmieszne. Bo wiadomo, pobożny ojciec ze wsi przepija całą wypłatę, ale po pijaku grzecznie idzie spać, więc nie ma o czym mówić – ale jak już zdeprawowany ojciec z miasta popije z kolegami, to zaraz się do córki dobierają; piętnastoletnie dziewczynki ze wsi to tylko paciorek umieją odmówić, a szczytem ich marzeń jest zawodówka – ale te zepsute panienki z miasta zgłębiły już każdą możliwą filozofię i używają słownictwa, którego znaczenia młodzież z reguły nie zna; biedne nastolatki ze wsi pokornie pomagają mamusi, bo życie ciężkie – ale ich miastowe koleżanki z ubogich rodzin chętnie sięgają po alkohol, no bo co innego miałyby robić. Nie wiem, to miał być jakiś symbol? Ja go nie rozumiem. Może dlatego, że jestem dziewczynką ze wsi. Ale dziwne, bo jednak wydaje mi się, że jestem dość inteligentna i generalnie sztukę trudną w odbiorze lubię i cenię. A tu taki dysonans poznawczy.

Domyślam się, że ogólnym przesłaniem książki jest problematyka poszukiwania własnej tożsamości – bo kim jest główna bohaterka? Grzeczną Marysią? Zbuntowaną Minką? Pławiącą się w luksusie Majką? Ano właśnie jest tytułową panną Nikt, bo tak naprawdę bez rozkazów mamusi, szantażu Kasi albo kokieterii Ewy nie ma jakiejkolwiek osobowości. Muszę oddać autorowi, że w samej narracji następuje pewna zmiana i że widać po kolejnych wydarzeniach, jak protagonistka stopniowo się stacza, jednak ta zmiana zachodzi nadzwyczaj szybko, bo na przestrzeni dwóch miesięcy. Wręcz śmieszne jest to, jak główne postaci nawiązują dozgonne przyjaźnie w ciągu jednego, góra dwóch dni. Wiem, wiem, piętnastoletnie dziewczynki – ale sama miałam kiedyś piętnaście lat i wciąż jest to mało prawdopodobne. Przez to nie da się tej książki potraktować serio. Widzę w niej jakieś przesłanie, jakiś zamysł, jakąś głębię, którą jednak przykryła nadmiernie rozdmuchana forma. Niby coś ciekawego tam jest, nawet te senne wizje mają jakiś sens, ale rąk i nóg tu trochę brakuje. Wszystko fajnie, niech będzie sobie atmosfera tajemnicy, niech będą niedopowiedzenia, niech będą motywy nadprzyrodzone, ale niech to chociaż się z czymś klei. Mnie nie zachwyca, bo pomysł jak najbardziej dobry, ale wykonanie rozczarowujące.

Gdyby przed przeczytaniem tej książki ktoś kazał mi zgadywać, jak potoczy się akcja, to w życiu bym nie trafiła z moimi przypuszczeniami – ale nie piszę tego z uznaniem dla pomysłowości i oryginalności autora, a z pewną konsternacją. Bo gdybym wiedziała, że ta powieść będzie mi przypominać o swego rodzaju traumie czytania „Sekretnego dziennika Laury Palmer”, to w ogóle bym...