Josef Škvorecký to czeski prozaik, publicysta, tłumacz i wydawca, urodzony w 1924 roku w Czechach. W młodości, po studiach na anglistyce pracował w Państwowym Wydawnictwie Literatury Pięknej w Pradze, grał również na saksofonie w grupie Red Music. W latach sześćdziesiątych wyemigrował do Kanady, gdzie wykładał literaturę angielską. W 2009 roku otrzymał Literacka Nagrodę Europy Środkowej Angelus za powieść „Przypadki inżyniera ludzkich dusz”. Zmarł w 2012 roku w Kanadzie.
Książka „Gorzki świat” zawiera 22 opowiadania pisane między latami pięćdziesiątym i osiemdziesiątym. Opowiadania podzielone są na trzy części: o tematyce żydowskiej, różne teksty o życiu w okresie stalinizmu i po nim oraz skupiające się na jazzie.
Škvorecký opisuje swoje życie, a było niezwykle barwne. Ma dar opowiadania, nawet drobne, wydawałoby się nieistotne wydarzenia potrafi pokazać w interesujący sposób. Wszystko zabarwione jest ogromna dawką humoru i ironii – sam mówi, że czytelnika trzeba przede wszystkim rozbawić. Ma duży dystans do siebie i wydarzeń. Śmieje się ze wszystkich i wszystkiego, ale nie jest to śmiech obraźliwy, raczej pełen humoru i ciepła. Nawet gdy mówi o ciężkich, wojennych czasach, które pamięta z dzieciństwa, o czasach holocaustu, gdy znajomi i rodzina znikali, by znaleźć się w obozach koncentracyjnych, z których zwykle nie wracali, pisze o tym z humorem, który sprawia z jednej strony, że czytelnik nabiera dystansu, z drugiej zaś, wszystko to staje się jeszcze bardziej straszne. Pisze o ludziach dobrych, ale też o kolaborantach wojennych, którzy dla zysku, a często, by ratować swoje życie donosili na sąsiadów. Pojawia się tu również kwestia mienia zagrabionego Żydom w czasie wojny, które nierzadko przejmowali sąsiedzi.
Pisarz jest świetnym obserwatorem rzeczywistości. Rewelacyjnie przedstawia absurdy życia w okresie stalinowskim i po nim w Pradze i mroki totalitaryzmu. Czas przydziałów mieszkań, lodówek, zakupów spod lady, prześladowania ludzi o poglądach odbiegających od wyznaczonego nurtu władzy, cenzury i donosicielstwa. W „Świadkach lutowej nocy” opisuje wydarzenia powstania praskiego z perspektywy młodzieży. W każdym kraju i ustroju znajdzie się osoba, która psim swędem prześlizguje się przez kolejne szczeble władzy nie reprezentują sobą niczego, jak w przypadku „Zweryfikowanej Lizetki”. Autor pisze o wydarzeniach smutnych, trudnych, o tragediach życiowych zwykłych ludzi. Pokazuje świat wokół niego, opowiadania są niczym pamiętnik, w którym chciał zachować mijający świat od zapomnienia. Świat i ludzi, swoich kolegów i koleżanki, czy ludzi i historie znane ze słyszenia. Są też teksty zabawne. Rozbawiło mnie opowiadanie „Z życia dzisiejszej młodzieży”, w którym opisuje perypetie miłosne i ich konsekwencje w postaci chorób wenerycznych. Można się przy tym uśmiać do łez.
Škvorecký dużo pisze o swoim ukochanym jazzie, który w latach pięćdziesiątych uważany był za zgniliznę, która przyszła z dekadenckiego Zachodu. Młodzież musiała sobie radzić z cenzurą i artyści wymyślali coraz to nowe wybiegi, byleby tylko móc grać ulubioną muzykę. Ówczesna władza, niczym inkwizycja tropiła przejawy niesubordynacji.
Opowiadania Škvoreckiego są kroniką wydarzeń i utrwalają świat z jednej strony pełen absurdów władzy, grozy, prześladowań, z drugiej zaś świat ludzi, którzy musieli odnaleźć się w tych trudnych czasach, dorastali, uczyli się i szukali swojego miejsca w rzeczywistości i robili wszystko, by zachować poczucie godności. Umieli przy tym się bawić, śmiać, nie dali się stłamsić. „Gorzki świat” jest tak naprawdę słodko-gorzki, w którym radość miesza się ze smutkiem, miłość z nienawiścią, a wszystko to świetnie ujął Josef Škvorecký.
Za książkę dziękuję redakcji www.sztukater.pl

Josef Škvorecký to czeski prozaik, publicysta, tłumacz i wydawca, urodzony w 1924 roku w Czechach. W młodości, po studiach na anglistyce pracował w Państwowym Wydawnictwie Literatury Pięknej w Pradze, grał również na saksofonie w grupie Red Music. W latach sześćdziesiątych wyemigrował do Kanady, gdzie wykładał literaturę angielską. W 2009 roku otrzymał Literacka Nagrodę...

Zbiór opowiadań składający się z 3 cykli pisanych przez Skvoreckiego w latach 50-tych ubiegłego stulecia. Pierwszy o tematyce żydowskiej umiejscowione w czasie wielkiego, postepującego tryumfu faszyzmu w Protektoracie Czech i Moraw jest bardzo wymowny w swej nieruchomości. Drugi cykl opowiadań nieprawdopodobne autentyczny ale i prześmiewczo zdystansowany dotyczy głębokiego czeskiego stalinizmu. Zaś ostatni poświęcony jest entuzjastycznemu uwielbieniu jazzu - zakazanej i tępionej przez autorutalną władzę - rodzaju muzyki o wrogim podłożu żydowsko-negroidalnym!!
Wszystkie opowiadania są mistrzowsko napisane, a specyficzne, tak namacalnie czeskie poczucie humoru dodaje im wyjątkowości.

Zbiór opowiadań składający się z 3 cykli pisanych przez Skvoreckiego w latach 50-tych ubiegłego stulecia. Pierwszy o tematyce żydowskiej umiejscowione w czasie wielkiego, postepującego tryumfu faszyzmu w Protektoracie Czech i Moraw jest bardzo wymowny w swej nieruchomości. Drugi cykl opowiadań nieprawdopodobne autentyczny ale i prześmiewczo zdystansowany dotyczy...

„Gorzki świat” to zbiór 22 opowiadań, podzielonych na trzy części. Otwierają je historie z okresu okupacji – „Siedmioramienny świecznik”, jak można się łatwo domyślić, oparte są na własnych przeżyciach autora. Przedwojenne współistnienie Czechów i Żydów, wzruszająco zresztą opisane, kruszy się jak tafla lodu pod ciężkimi butami esesmanów. „Pieśni zapomniane” to rozdział z tekstami, gdzie na pierwszym planie pojawiają się miłości i rozczarowania, proste uniesienia i nieziemskie zachwyty, a wszytko skąpane w ponuro – surrealistycznej epoce stalinizmu. W trzeciemu zbiorze, „Eine kleine Jazzmusik”, mimo że nadal akcja opowiadań toczy się na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, jazz jako tabu i zakazana muzyka stają się powiewem wolności.
Škvorecký pisał lekko, jego teksty czyta się jak najlepszą czeską prozę. Wplatane do nich biograficzne wątki tylko dodają im smaku, uwiarygadniają opisywany w nich strach przez totalitaryzmem i stratę po zniszczonym, powojennym świecie, potrzebę młodzieżowego buntu, miłości do kobiet i muzyki. Mimo że głęboko sięgają czasu najstraszniejszych z –izmów, bywają gorzkie i nostalgiczne, to jednak skrzą dowcipem, są pełne groteskowych wydarzeń i niepospolitego humoru – czeskiego, a więc jedynego w swoim rodzaju. Wszystkie cechuje aktualność ukrytych w nich ponadczasowych prawd, na wielu poziomach podejmują dialog z dziełami Hrabala czy Kundery, są po prostu zwyczajnie piękne.

Teksty wybrał dla nas Andrzej Jagodziński, on też – pospołu z Janem Stachowskim, je doskonale przetłumaczył.

„Gorzki świat” to zbiór 22 opowiadań, podzielonych na trzy części. Otwierają je historie z okresu okupacji – „Siedmioramienny świecznik”, jak można się łatwo domyślić, oparte są na własnych przeżyciach autora. Przedwojenne współistnienie Czechów i Żydów, wzruszająco zresztą opisane, kruszy się jak tafla lodu pod ciężkimi butami esesmanów. „Pieśni zapomniane” to rozdział z...

To wielka niesprawiedliwość, że Josef Škvorecký nie jest wymieniany na równi z Hrabalem, Kunderą, Pavlem czy Havlem – a przecież także jest on czeskim mistrzem opowieści. Potwierdza to również i ten zbiór znakomitych opowiadań.

Jest w nich to, co i w jego najlepszych powieściach, czyli niemiecka okupacja Czech, los tamtejszych Żydów, jazz – zwalczany najpierw przez hitlerowców a potem przez czerwonych, komunistyczny zamach z 1948 r. i stalinizm, wybuch wolności i smutna „normalizacja” po 1968 oraz emigracja w Kanadze. Arcydziełem tych tematów są jego "Przypadki inżyniera ludzkich dusz” (niby opasłe tomisko, a gdy się kończy, to żal i podziw zarazem).

Nie ma tu żadnego patosu, nieznośnego zadęcia i nadęcia znanych aż za dobrze z naszego podwórka. Żadnego kombatanctwa, z którego potem odcina się kupony do końca życia i po nim. Jest za to zdrowy dystans i prosta prawda, że nie ma ludzi pozbawionych wad, którym generalnie należy raczej wybaczać, niż osądzać niczym Piłat... I jeszcze ta cudowna ironia.

I właśnie tego wszystkiego najbardziej zazdroszczę Braciom Czechom – nie tylko takiej literatury. To normalni ludzie: bez napinki, za to z krwi i kości, lubiący wypić, zdradzający żony (i mężów) oraz zdradzani, a nawet (o zgrozo!) puszczający bąki - a nie żadne przeanielone fałszywe byty w pierze porosłe i wiecznie hołdów żądające…

I jeszcze: czytanie takich autorów jak Škvorecký zapobiega całkowicie nieuzasadnionemu poczuciu wyższości wobec Czechow – może też leczyć z tej patologii tych, których ona dotknęła… Powiem więcej: uczmy się żyć tak, jak oni, a wszystkim wyjdzie to tylko na dobre.

To wielka niesprawiedliwość, że Josef Škvorecký nie jest wymieniany na równi z Hrabalem, Kunderą, Pavlem czy Havlem – a przecież także jest on czeskim mistrzem opowieści. Potwierdza to również i ten zbiór znakomitych opowiadań.

Jest w nich to, co i w jego najlepszych powieściach, czyli niemiecka okupacja Czech, los tamtejszych Żydów, jazz – zwalczany najpierw przez...

Dwa główne tematy tych opowiadań to holokaust i jazz. Holokaust i literatura czeska kojarzą się oczywiście ze znakomitym Otą Pavlem. Škvorecky jest chyba równie dobry, a w każdym razie podobny do Pavla. Z tym że rolę, jaką u Pavla gra wędkarstwo, u Škvoreckyego przejmuje jazz. Czeski (i nie tylko czeski) jazz lat czterdziestych i pięćdziesiątych to jedna z największych demonstracji wolności i buntu. Wszystko to podane w atrakcyjnej formie, bez patosu, przesycone czeskim humorem. Škvorecky mnie do siebie przekonał.

Dwa główne tematy tych opowiadań to holokaust i jazz. Holokaust i literatura czeska kojarzą się oczywiście ze znakomitym Otą Pavlem. Škvorecky jest chyba równie dobry, a w każdym razie podobny do Pavla. Z tym że rolę, jaką u Pavla gra wędkarstwo, u Škvoreckyego przejmuje jazz. Czeski (i nie tylko czeski) jazz lat czterdziestych i pięćdziesiątych to jedna z największych...

,,Gorzki świat" jest bardzo nierównym zbiorem opowiadań zgrupowanych przez redakcję w trzech częściach: o doświadczeniach wojennych, rzeczywistości Czechosłowacji na początku rządów komunistów oraz o scenie muzycznej (w czasach wojny i latach późniejszych). Skvorecki posiada talent nadawania wydarzeniom dramatyzmu i powagi bez uciekania się do patosu, ale tylko 4 opowiadania mnie zachwyciły. W kilku pozostałych rozczarowały mnie głupkowatość i błahość (jak o problemach młodzieńczych lat),w innych starał się wyśmiewać absurdy socjalizmu ale w sposób toporny. Pokazanie wpływu głupich zarządzeń władzy na codzienne życie to ciekawy temat, ale nie można uciekać się przy tym w uproszczenia jak uznanie dygnitarzy za banalnych idiotów. Najlepszym fragmentem są zarządzenia namiestnika III Rzeszy w Czechosłowacji jaką muzykę można grać na przyjęciach. Bardzo często widać literacki kunszt i oryginalność, ale z kilku opowiadań bym zrezygnował.

,,Gorzki świat" jest bardzo nierównym zbiorem opowiadań zgrupowanych przez redakcję w trzech częściach: o doświadczeniach wojennych, rzeczywistości Czechosłowacji na początku rządów komunistów oraz o scenie muzycznej (w czasach wojny i latach późniejszych). Skvorecki posiada talent nadawania wydarzeniom dramatyzmu i powagi bez uciekania się do patosu, ale tylko 4...

„Gorzki świat” to zbiór opowiadań i, jak każdy zbiór, jest nierówny. Tuż po genialnej historii utrzymanej w poetyce absurdu następuje moralizatorska, płaska satyra, ustępująca z kolei miejsca czemuś, co wygląda na nieładny, nisko motywowany paszkwil. Wydaje się wręcz, że Škvorecký celowo utrzymuje czytelnika w ambiwalencji i napięciu, każąc mu zachować czujność nawet na pozornie bezpiecznym gruncie.

A rozpoczyna się niewinnie. Prostym liryzmem pierwszych opowiadań oddaje czeski pisarz hołd minionemu światu i udowadnia, że nie potrzeba wielkich słów ani uwodzącego czytelnika stylu, by wzbudzić w nim potężne emocje. A ponieważ znowu wywołałem tu do tablicy czytelnika, trzeba pokusić się o refleksję, że Škvorecký stale ma go na uwadze, prowadzi z nim dialog i grę. Nie jest to proza zawieszona w próżni.

Pojawia się tu wczesne wcielenie Danny’ego Smiřickiego, alter ego autora. Co uderzające, temu ostatniemu wcale nie zależy na tym, by przedstawić swego bohatera w korzystnym świetle. Opowiadania o okresie stalinowskim są sztubackie, w świecie Smiřickiego kobiety pełnią rolę dekoracyjnych manekinów, ich rolą jest wyglądać dobrze i rozgrzewać, a następnie bez oporów zaspokajać męskie chucie, myślenie zaś pozostawić lepiej do tego rzekomo predestynowanym mężczyznom.

Ale tu znowu objawia się niejednoznaczność tej prozy. Ta część książki istotnie jest sztubacka i seksistowska, gdy jednak sięgnąć pod powierzchnię, ujawnia głębokie pokłady tragizmu. W ogóle kontrastowanie treści z formą ku osiągnięciu efektu groteski to specjalność Škvoreckiego, czego najlepszym przykładem jest opowiadanie „Z życia dzisiejszej młodzieży”, z pozycji marksizmu i reporterskim tonem relacjonujące gigantyczny skandal obyczajowo-seksualny.

Większość historii nie traktuje jednak o sprawach damsko-męskich, tylko o bezlitosnym łamaniu żywotów w imię abstrakcyjnych i mocno wykoślawionych idei, a że pisane były one na świeżo, w latach pięćdziesiątych, legitymują się ogromną siłą wyrazu, wzmocnioną jeszcze przez całkowity brak patosu. Bo jakkolwiek kreślona przez Škvoreckiego wizja świata może budzić protest, nie sposób zaprzeczyć, że posiadł on sztukę słowa, a nawet Słowa.

I nagle pojawia się w tym zbiorze cudowny esej o jazzie, jakby z innej bajki, ale takiej bajki, której szkoda byłoby nie usłyszeć. I ostatecznie można to powiedzieć o całym „Gorzkim świecie”, który bywa lepszy i gorszy, mniej lub bardziej sprawiedliwy, ale nieustannie uwiera, niczym kamyk w bucie albo drzazga w palcu. Bo na czytanie literatury, która nie uwiera, naprawdę szkoda czasu.

„Gorzki świat” to zbiór opowiadań i, jak każdy zbiór, jest nierówny. Tuż po genialnej historii utrzymanej w poetyce absurdu następuje moralizatorska, płaska satyra, ustępująca z kolei miejsca czemuś, co wygląda na nieładny, nisko motywowany paszkwil. Wydaje się wręcz, że Škvorecký celowo utrzymuje czytelnika w ambiwalencji i napięciu, każąc mu zachować czujność nawet na...

Znałam wcześniej "Batalion czołgów", ponoć najzabawniejszą z książek Skvoreckiego.
Opowiadania z tomu "Gorzki świat" raczej zabawne nie były. Najbardziej podobały mi się teksty z pierwszej części związane z ludźmi, którzy towarzyszyli narratorowi w dzieciństwie i wczesnej młodości, i zniknęli ze społeczności małego czeskiego miasteczka w wyniku Holokaustu; szczególnie poruszyła mnie "Historia Kukułki".
Opowiadania z dwóch kolejnych części jakoś nie przypadły mi do gustu. Czeska rzeczywistość lat pięćdziesiątych z jej absurdami i fascynacja jazzem, który, podobnie jak u nas, był dla młodych ludzi namiastką wolności.
Wyróżniłabym tu "Zwyczajny dzień Kvetoslava Prska" i "Pieśń zapomnianych lat".
Chyba za jakiś czas sięgnę do najbardziej znanych "Przypadków inżyniera ludzkich dusz".

Znałam wcześniej "Batalion czołgów", ponoć najzabawniejszą z książek Skvoreckiego.
Opowiadania z tomu "Gorzki świat" raczej zabawne nie były. Najbardziej podobały mi się teksty z pierwszej części związane z ludźmi, którzy towarzyszyli narratorowi w dzieciństwie i wczesnej młodości, i zniknęli ze społeczności małego czeskiego miasteczka w wyniku Holokaustu; szczególnie...

Bardzo lubię tego autora. Nawet słabsze fragmenty to dobra literatura.

Bardzo lubię tego autora. Nawet słabsze fragmenty to dobra literatura.

Genialne opowiadania. Jak zwykle, czeski mistrz, przy pomocy subtelnego humoru i drobnych scen opowiada historie, które stają w gardle...
Wspaniały, wspaniały pisarz!

Genialne opowiadania. Jak zwykle, czeski mistrz, przy pomocy subtelnego humoru i drobnych scen opowiada historie, które stają w gardle...
Wspaniały, wspaniały pisarz!