Kiedy do Departamentu Q trafia sprawa zaginięcia w latach 80. Rity, właścicielki burdelu, początkowo Carl Mørck uważa ją za niegodną uwagi. Trwa w tym przekonaniu do chwili, gdy okazuje się, że w tym samym czasie doszło do całej serii zaginięć pozornie niepowiązanych ze sobą osób. Śledztwo prowadzi na wyspę Sprogø, do dawnego zakładu poprawczego dla dziewcząt, skąd dla wielu jedyna droga wyjścia prowadziła przez przymusową sterylizację. A kobieta, która straciła wszystko, nie cofnie się przed niczym, aby dokonać zemsty.

„Kartoteka 64” to już czwarta powieść Jussiego Adlera-Olsena o śledztwach prowadzonych przez Departament Q duńskiej policji. Carl Mørck i jego nietuzinkowi współpracownicy, Rose i Assad, zajmują się nierozwiązanymi sprawami sprzed lat. W „Kartotece 64” odsłaniają mroczną stronę duńskiej historii, cofając się do czasów, kiedy kobiety były zmuszane do aborcji i sterylizacji, a lekarzom wolno było decydować, czyje dzieci mają prawo żyć – oczywiście dla „dobra” samych matek i całego społeczeństwa. Co gorsza, w powieści niechlubna przeszłość splata się z teraźniejszością, kiedy partia Czyste Linie jest coraz bliższa sięgnięcia po władzę, głosząc teorie niepokojąco zbliżone do tych sprzed 50 lat.

Akcja na przemian toczy się współcześnie oraz w roku 1987 i latach 50. Wydarzenia są przedstawione nie tylko z punktu widzenia śledczych, ale też sprawców i ofiar. Zmienia się również ton powieści: od poważnego, kiedy opisuje zbrodnie i ludzkie tragedie, do o wiele lżejszego i humorystycznego, kiedy odnosi się do poczynań Departamentu Q, co bardzo urozmaica lekturę. Mogłoby się wydawać, że w śledztwie dotyczącym sprawy sprzed ponad 20 lat czas nie będzie odgrywał większej roli, w końcu morderstwom i zaginięciom nie da się już zapobiec. Jednak wraz z rozwojem akcji bohaterom coraz częściej przychodzi ścigać się z czasem i ryzykować własnym życiem, aby dotrzeć do prawdy i ukarać winnych. Poza wątkami związanymi z prowadzonym śledztwem mamy wgląd w prywatne życie bohaterów, pojawiają się również spinające całą serię odniesienia do ich dawnych spraw, chociaż książkę można z powodzeniem czytać, nie znając poprzednich części.

Seria „Departament Q” Jussiego Adlera-Olsena to kolejny dowód na to, że Skandynawowie są dziś niekwestionowanymi mistrzami kryminału.

Agnieszka Kruk