projektowanie w służbie propagandy. rzeczowo

projektowanie w służbie propagandy. rzeczowo

Piotr Rypson napisał książkę o Mieczysławie Bermanie tak, jakby przygotowywał pracę naukową. Można o niej napisać sporo dobrego, bo autor, wicedyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, rzetelnie zebrał informacje o swoim bohaterze. Skupił się przede wszystkim na twórczości Bermana jako grafika i wprowadził w nią czytelnika bezpiecznie dla siebie, czyli zachowawczo – z pominięciem ideologicznych podstaw.
Więcej: http://zcyklu.pl/na-czasie/631/Ewangelista-propagandy

Piotr Rypson napisał książkę o Mieczysławie Bermanie tak, jakby przygotowywał pracę naukową. Można o niej napisać sporo dobrego, bo autor, wicedyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, rzetelnie zebrał informacje o swoim bohaterze. Skupił się przede wszystkim na twórczości Bermana jako grafika i wprowadził w nią czytelnika bezpiecznie dla siebie, czyli zachowawczo – z...

Spodziewałem się obszernej i szczegółowej biografii Mieczysława Bermana, zresztą zgodnie z sugestią wyrażoną w tytule opracowania, tymczasem książka niesie potężną dawkę materiału graficznego, tekst zaś ograniczony został do niezbędnego minimum. Momentami miewałem wrażenie, że publikację tę bardziej ogląda się niż czyta. Nie znaczy to wcale, że odbiór wypada źle. Wręcz przeciwnie. W trakcie lektury łatwo zrewidować czytelnicze oczekiwania. Ja osobiście stosunkowo prędko przestawiłem się na zaproponowaną przez autora konwencję narracyjno-wizualną, którą w odniesieniu do podjętego tematu uznać muszę za optymalną.

Kim był tytułowy „Czerwony monter”? Kim był Mieczysław Berman? W jakim sensie „zaprojektował” on „polski komunizm”?

Aby zbliżyć się do odpowiedzi na powyższe pytania, szczególnie na ostatnie z nich, warto podkreślić, że aktywność twórcza bohatera książki przypada na cztery mocno różniące się od siebie dekady: od wczesnych lat trzydziestych, poprzez drugą wojnę światową i kształtowanie się PRL, następnie socrealizm i tendencje „odwilżowe” – aż do w miarę spokojnych lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. W tym okresie zmieniała się nie tylko technika czy narzędzia do wykonywania grafik, tj. fotomontaży, projektów okładek książek, plakatów et cetera, lecz przede wszystkim zasadniczej zmianie uległo uwarunkowanie polityczno-gospodarcze. Innymi słowy, zmienił się popyt na usługi Mieczysława Bermana, wyjątkowo zdolnego projektanta graficznego o sympatiach lewicowych. Nie bez kozery podkreślam owe sympatie. Zanim Berman stał się głównym projektantem komunizmu wczesnego PRL, zanim włączył się w nurt kreowania „ludowej” wizji Polski, z dużym rozmachem realizując cele stricte propagandowe, w przedwojennych realiach działał ideowo, półlegalnie, a niekiedy wręcz konspiracyjnie. Na dodatek nie unikał prac na rzecz wydawnictw komercyjnych, bo musiał przecież z czegoś żyć (z czasem zapracował na miano „rozchwytywanego grafika dla masowego odbiorcy”),co stawia jego postać w jeszcze bardziej intrygującym świetle.

Piotr Rypson nie osądza swojego bohatera, konsekwentnie unika ferowania wyroków. Zostawia je czytelnikowi. Autor książki kładzie nacisk na nowatorskość, wizyjność, sugestywność, unikatowość, a w pewnym sensie na artystyczną nieśmiertelność dzieł „czerwonego” projektanta. Czyni to w prosty sposób: poprzez prezentację nieomal całego dorobku Mieczysława Bermana, podpartą niezbędnymi objaśnieniami tekstowymi. Ów dorobek nie jest może imponujący w sensie ilościowym, lecz jakościowo robi kolosalne wrażenie.

Narrację ramowo oparto o cytaty z tak zwanej samokrytyki, jaką Berman złożył w okresie najbardziej siermiężnego socrealizmu (1951). Książka jest podzielona na zwarte rozdziały, które układają się w kolejne charakterystyczne okresy życia i twórczości artysty. Można wprawdzie odnieść wrażenie, że niektóre fragmenty życiorysu potraktowano zbyt skrótowo – prawdopodobnie wskutek chęci utrzymania strawnej objętości książki, a częściowo zapewne za sprawą braku dostępnych źródeł (np. okres pierwszej połowy lat czterdziestych, kiedy Berman tułał się po Związku Sowieckim podczas wojennej zawieruchy) – lecz nie wydaje mi się, aby był to zarzut wpływający zasadniczo na odbiór treści.

Książka jest atrakcyjnie wydana, a jej ilustracyjna zawartość pomysłowo złożona i bardzo wygodnie czytelnikowi podana. Autor zebrał wiele cennych materiałów. Dotarł nawet do takich unikatów, które zachowane zostały jakoby tylko w jedynym egzemplarzu! Narracja wciąga, w żadnym razie nie nuży. Obok podstawowych informacji biograficznych czytelnik pozna tło poczynań artystycznych, inspiracje Bermana, a także garść technicznych zawiłości, ułatwiających lepszy odbiór zaprezentowanych reprodukcji. Dowie się również, jak ewoluowała twórczość grafika i jaki wpływ wywarł on na polską kulturę wizualną.

Reasumując, "Czerwony monter" to pierwsza książka w całości poświęcona jednemu z najważniejszych projektantów graficznych w Polsce, Mieczysławowi Bermanowi. Publikacja będzie nie lada gratką dla osób zainteresowanych rozwojem sztuki graficznej w XX wieku. Polecam ją w szczególności miłośnikom doznań estetycznych.

https://historykon.pl/czerwony-monter-mieczyslaw-berman-grafik-ktory-zaprojektowal-polski-komunizm-recenzja/

Spodziewałem się obszernej i szczegółowej biografii Mieczysława Bermana, zresztą zgodnie z sugestią wyrażoną w tytule opracowania, tymczasem książka niesie potężną dawkę materiału graficznego, tekst zaś ograniczony został do niezbędnego minimum. Momentami miewałem wrażenie, że publikację tę bardziej ogląda się niż czyta. Nie znaczy to wcale, że odbiór wypada źle. Wręcz...

"Czerwony Monter" to książka opowiadająca historię Mieczysława Bermana - polskiego grafika, który specjalizował się w fotomontażu politycznym. Bohater był zapalonym komunistą, który jeszcze przed II Wojną Światową działał na rzecz Komunistycznej Partii Polski. Niewątpliwym plusem tej książki jest to, że sam autor nie sili się na żadne polityczne rozliczanie bohatera. Celem nadrzędnym jest holistyczne przedstawienie dorobku artystycznego Bermana, bez oceniania jego poglądów i sympatii.
Chociaż przedstawienie wszystkich dzieł grafika było bardzo trudnym zadaniem (o czym sam autor wspomina w książce),to trzeba powiedzieć że zostało ono wykonane w sposób więcej niż perfekcyjny. Książka podzielona jest na rozdziały, które prezentują dokonania Bermana w określonych okresach jego twórczości. Dlatego też obok wielu propagandowych prac, których celem było promowanie KPP i krytykowanie rządów sanacji, znaleźć można całe mnóstwo okładek do książek w ogóle niezwiązanych z polityką. A znaleźć to dobre słowo, gdyż "Czerwony Monter" jest książką przepięknie ilustrowaną, zawierającą ogromną ilość prac grafika, które stanowią uzupełnienie do tekstu książki a nawet stanowią podstawowe źródło informacji o działalności artysty. Autor naprawdę mocno postarał się, aby uczynić z tej książki podstawowe źródło informacji o twórczości Mieczysława Bermana. Naprawdę mu się to udało.


P.S. A okładka książki to równie dobrze mogłoby być kolejne dzieło Bermana. Jest naprawdę świetna.

"Czerwony Monter" to książka opowiadająca historię Mieczysława Bermana - polskiego grafika, który specjalizował się w fotomontażu politycznym. Bohater był zapalonym komunistą, który jeszcze przed II Wojną Światową działał na rzecz Komunistycznej Partii Polski. Niewątpliwym plusem tej książki jest to, że sam autor nie sili się na żadne polityczne rozliczanie bohatera. Celem...

Książka poświęcona twórczości Mieczysława Bermana, grafika i twórcy propagandowych treści PRL-u. Zawarte w niej ilustracje przedstawiają praktycznie cały dorobek artysty, książka jak chyba wszystkie pozycje z wydawnictwa Karakter jest wydana niczym dzieło sztuki. Polecam dla zainteresowanych okresem PRL-u oraz szeroko rozumianą sztuką graficzną :)

Książka poświęcona twórczości Mieczysława Bermana, grafika i twórcy propagandowych treści PRL-u. Zawarte w niej ilustracje przedstawiają praktycznie cały dorobek artysty, książka jak chyba wszystkie pozycje z wydawnictwa Karakter jest wydana niczym dzieło sztuki. Polecam dla zainteresowanych okresem PRL-u oraz szeroko rozumianą sztuką graficzną :)