"Kiedy rozum śpi, budzą się potwory." - tą popularną, wypowiedzianą przez Goyę sentencją, można by z powodzeniem rozpocząć recenzję "Imienia Bestii" Jacka Komudy - drugiej po "Herezjarsze" książki, na łamach której rozgrywają się perypetie paryskiego poety-złodzieja, Francoisa Villona.

Akcja opowiadań [bo po raz kolejny, wbrew temu, czego można się domyślać czytając notkę od wydawcy zamieszczoną na tylnej okładce, mamy do czynienia ze zbiorem pomniejszych utworów] podobnie jak w przypadku poprzedniej części toczy się w XV-wiecznej Francji. Tutaj także jesteśmy epatowani przez autora obrazami bezmyślności pospólstwa, wszechogarniającej ciemnoty, a także otaczającego ze wszystkich stron zepsucia. Takie przedstawienie świata wywołuje w czytelniku naturalny dystans [by nie napisać dosadniej: obrzydzenie] i w przypadku tej książki trudno nie odnieść wrażenia, że takie było zamierzenie autora. Główny bohater, pomimo że sam nie stanowi uosobienia cnót wszelakich, uważa się za człowieka godniejszego od większej części społecznej tłuszczy. Poniekąd ma rację; góruje bowiem nad prostymi ludźmi wykształceniem. Wydawać by się mogło, że obliguje go to do utrzymywania wyższych standardów moralnych. Z tym jednak u Villona jest pewien problem...

Tym, co odróżnia oba zbiory jest problematyka. Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że - zgodnie z tytułem - "Imię bestii" charakteryzuje tematyka znacznie poważniejsza i bardziej apokaliptyczna. Nastrój zamieszczonych tu opowiadań może nie jest ciężki, ale na pewno nieco odmienny od tego zaprezentowanego w "Herezjarsze". W zasadzie w obu antologiach można zauważyć tendencję do podejmowania przez Komudę tematów związanych z religią, niemniej jednak sposób, w jaki to czyni w "Imieniu bestii" jest znacznie bardziej dojmujący. Jeśli weźmiemy pod uwagę wnioski płynące z tytułowego [i zarazem najdłuższego w całym zbiorze opowiadania], można go nawet opisać jako przytłaczający.

Okazuje się bowiem, że świat istot nadprzyrodzonych rzeczywiście istnieje. Zło, jako emanacja szatana, może opętywać ludzi, zwierzęta, a nawet przedmioty. Jednak nie jest to jedyny istniejący rodzaj zła. To prawdziwe, najgłębsze, jego esencja, pochodzi z mroków ludzkiej duszy. Pozwala nam na popełnianie haniebnych czynów i najcięższych grzechów, jeśli tylko znajdziemy odpowiednią przykrywkę. Stanowi immanentny element nas samych. Stąd wniosek, że każdy z nas zna "Imię bestii", bo najgorszy z istniejących demonów tkwi w nas samych, od wieków skutecznie opierając się egzorcyzmom. Jest to ludzka zdolność do popełniania okrucieństwa pod banderą idei, która stanowi jednocześnie idealną wymówkę dla odrzucenia racji rozumowych.

I choć w książkach Komudy racjonalne rozwiązania nie zawsze się sprawdzają, autor w "Imieniu bestii" w sposób nieco przewrotny, ale wyraźny zaznacza, że myślenie stanowi antidotum na wiele spośród grzechów popełnianych przez ludzi. Czy chodzi o ludzi gnanych "owczym pędem", czy pojedynczego człowieka, owładniętego namiętnością graniczącą z manią.

"Kiedy rozum śpi, budzą się potwory." - tą popularną, wypowiedzianą przez Goyę sentencją, można by z powodzeniem rozpocząć recenzję "Imienia Bestii" Jacka Komudy - drugiej po "Herezjarsze" książki, na łamach której rozgrywają się perypetie paryskiego poety-złodzieja, Francoisa Villona.

Akcja opowiadań [bo po raz kolejny, wbrew temu, czego można się domyślać czytając notkę...