Książka na Dzień Ojca: 9 propozycji

Dla taty, który uwielbia opowieści szpiegowskie

Jeśli wasz tata zna wszystkie książki o Jamesie Bondzie, a na jego półkach widnieje nazwisko Johna le Carré, najlepszym prezentem będzie z pewnością najnowsza powieść polskiego mistrza powieści szpiegowskiej. W „Placu Senackim 6 PM” Vincent V. Severski powraca z historią o narodzinach imperium Putina. Książka rozpoczyna się w październiku 1990 roku, za czasów pierestrojki i panowania Gorbaczowa, który zapowiedział już koniec zimnej wojny. Ze zlokalizowanej na dalekiej północy Związku Radzieckiego bazy Zapadnaja Lica wypływa najpotężniejszy okręt podwodny Dymitr Doński, dowodzony przez asa floty morskiej kapitana Golicyna. Na pokładzie jednostki znajduje się arsenał atomowy, który może zachwiać równowagą sił światowych mocarstw, co mocno niepokoi Waszyngton i Londyn. Amerykanie i Brytyjczycy za wszelką cenę muszą ustalić motywy Rosjan. Na miejsce wysyłają więc swojego najlepszego agenta, służącego w MI6 Martina. Nowa książka Severskiego to mistrzowski zapis wywiadowczej gry, w tle z upadkiem ZSRR i podwalinami do narodzin nowego imperium – państwa Władimira Putina.

Dla taty rozmiłowanego w polityce

Skoro jesteśmy przy putinowskiej Rosji, nie sposób nie wspomnieć proroczej książki Garriego Kasparowa, rosyjskiego arcymistrza szachowego i wybitnego intelektualisty naszych czasów, który od ponad dekady przestrzegał Zachód przed stopniowym ustępowaniem Putinowi. W książce „Nadchodzi zima”, napisanej po inwazji na Krym, Kasparow przekonuje, że rozpad Związku Sowieckiego nie był punktem końcowym zimnej wojny, a jedynie chwilową „zmianą pory roku”. Po swoistej wiośnie, pełnej samozadowolenia i złej oceny sytuacji, zima znów nadchodzi, podkreśla. I niestety – jak pokazują wydarzenia z 24 lutego tego roku, kiedy Federacja Rosyjska zaatakowała Ukrainę –  miał rację. Kasparow bierze pod lupę czas pierestrojki, dojście do władzy Borysa Jelcyna, by wreszcie przejść do roku 1999, kiedy prezydentem zostaje wybrany były podpułkownik KGB Władimir Putin. Wszystko to okraszone dogłębną analizą stosowanej przez Zachód polityki ustępstw, którą rosyjski dyktator wykorzystał do zabicia marzeń o demokratycznej Rosji, a wkrótce, nie trafiając na zewnętrzne przeszkody, stał się zagrożeniem na scenie międzynarodowej.

Dla taty kochającego kryminały

Jeżeli twój tata jest miłośnikiem powieści kryminalnych i  masz wrażenie, że przeczytał już wszystkie, podaruj mu najnowszą powieść Wojciecha Chmielarza. „Długa noc”, która swą premierę miała zaledwie przed tygodniem, to wyczekiwana przez fanów prozy pisarza szósta część cyklu o komisarzu Jakubie Mortce. To wielowątkowa książka, która splata w sobie historie czekającego na kolejne przesłuchanie świadka w sprawie morderstwa, młodej dziewczyny, która pierwszy raz w życiu wychodzi na ulicę, by zarobić na utrzymanie swojego małego syna, i mężczyzny, który jeździ po mieście terenowym samochodem z jednym celem – zabić tak wiele osób, jak to tylko możliwe. Rzecz jasna jest jeszcze komisarz Mortka, który stanie przed największym wyzwaniem w swoim życiu – stawką będzie ocalenie najbliższych.

Dla taty czytającego klasykę

Czas na pozycje dla ojców, którzy pytani o ulubionych autorów, jednym tchem wymieniają Dostojewskiego, Gombrowicza i Steinbecka, a najpiękniejsze cytaty z „Mistrza i Małgorzaty” recytują z pamięci. Minione tygodnie to wyjątkowo dobry czas dla fanów klasyki.

Z okazji stu lat od premiery najważniejszej pozycji w dorobku Joyce’a – powieści szyfru, jednej z najtrudniejszych w lekturze (i przekładzie) książek świata, w której, jak piszą eksperci od tego majstersztyku literackiego modernizmu, na niespełna 800 stronach opisujących jeden dzień z życia Stefana Dedalusa i Leopolda Blooma zawarto miniaturę całego ludzkiego doświadczenia – na rynku pojawiło się nowe tłumaczenie jednego z największych klasyków w historii literatury.  Maciej Świerkocki, autor przekładu, pisze: „Drugi polski przekład »Ulissesa« próbuje zwrócić uwagę i na tę jego epikurejską właściwość – w nadziei, że będzie odtąd czytany bardziej jako nadal żywa arcymistrzowska powieść, mniej zaś niczym legenda, dostępna jedynie dla wtajemniczonych”.

W czerwcu, nakładem wydawnictwa Marginesy, ukazał się z kolei nowy przekład pierwszej powieści Ernesta Hemingwaya, po raz pierwszy wydanej w 1926 roku – „Zaś słońce wschodzi”. Osadzona w Paryżu lat dwudziestych książka to opowieść o środowisku młodych amerykańskich artystów, przedstawicieli straconego pokolenia (termin ten spopularyzował sam Hemingway, a należeli do niego choćby F.S. Fitzgerald, James Joyce,  John Steinbeck czy William Faulkner), którzy po zakończeniu I wojny światowej przebywają w Europie, trwoniąc czas na romansach, rozmowach i odwiedzaniu kolejnych barów. Klimat tamtych czasów i nastroje, które panowały wśród przedstawicieli wspomnianego „Lost Generation”, oddaje powściągliwy – by nie powiedzieć: surowy – styl prozy Hemingwaya i wartkość mistrzowskich dialogów. Nowe tłumaczenie Macieja Potulnego to szansa, by przypomnieć sobie – lub poznać – jedną z najważniejszych pozycji w dorobku noblisty, która w latach 20. wywołała niemałą sensację towarzyską, jednak – mimo rozbieżnych opinii krytyków – cieszyła się ogromną popularnością.

Dla taty – fana science fiction 

To książka doskonała dla każdego taty, który przepada za tematami związanymi z science fiction, zwłaszcza zaś za klimatami postapokaliptycznymi. „Outpost” Dmitrija Głuchowskiego podtrzymuje najlepsze tradycje kultowego „Metra 2033”. Jest jednocześnie zupełnie inna. To opowieść o Rosji, która w zasadzie przestała istnieć. Mroczna historia małej wsi na brzegu Wołgi, po drugiej stronie mostu, gdzie nie ma już nic – oprócz pustych, martwych, uśpionych na wieki miast. Ale skoro to prawda, jeśli istotnie świat za Wołgą zieje pustką, dlaczego most jest tak pilnie strzeżony? I dlaczego każdy najmniejszy szelest przeraża wartowników tak intensywnie wpatrujących się w zieloną, nieprzeniknioną mgłę? Odpowiedź znajdziesz w najnowszej powieści rosyjskiego pisarza, który od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę krytykował politykę Kremla, w związku z czym jest poszukiwany listem gończym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Rosji. Więcej na ten temat przeczytasz TUTAJ. 

Dla taty – fana reportażu

Jeśli twój ojciec uwielbia literaturę faktu, z pewnością nie przestrzelisz, wręczając mu zwycięzcę tegorocznej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. „Potosí. Góra, która zjada ludzi”, doceniony przez krytyków reportaż Andera Izagirrego, opowiada o nastolatce pracującej w kopalni srebra mieszczącej się w tytułowej górze Potosí w Boliwii, która w XVI wieku w dużej mierze finansowała imperium hiszpańskie. Przedstawiając historię czternastoletniej dziewczyny, autor przybliża czytelnikowi zjawisko niekończącego się wyzysku boliwijskiej ludności przez firmy zajmujące się wydobyciem cennych surowców. To opowiedziana po mistrzowsku historia niekończącego się wyzysku boliwijskiej ludności, który rodzi anarchię i terror. Kradzieże, przemoc domowa, gwałty na kobietach i dzieciach są w Potosí na porządku dziennym.

Dla taty pasjonującego się historią

Rozszerzając niejako poprzednią kategorię, proponuję najnowszą książkę polskiej mistrzyni reportażu Magdaleny Grzebałkowskiej, nominowanej do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego (2015) oraz Nagrody Literackiej „Nike” za książkę „1945. Wojna i pokój” (2016). Za tę samą publikację autorka otrzymała Nike od czytelników, pozycja uzyskała również tytuł Książki Roku 2015 w Plebiscycie lubimyczytać.pl w kategorii Literatura faktu. „Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia” to poruszający obraz wojny widzianej oczami jej najmłodszych uczestników. By dotrzeć do ostatnich świadków największego konfliktu w dziejach świata, Grzebałkowska wyruszyła m.in. do Hiszpanii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i w najodleglejsze krańce dawnego Gułagu. Pomaga nam przy tym zrozumieć, dlaczego wydarzenia sprzed tylu lat wciąż są tak żywe i wpływają na naszą codzienność. W ubiegłym tygodniu książka „Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia” trafiła na listę 20 pozycji nominowanych do Nagrody Literackiej „Nike” 2022.

Dla taty czytającego polską literaturę piękną

Skoro jesteśmy przy Nike, znakomitym wyborem będzie z pewnością nominowana w tym roku książka „Przewóz” Andrzeja Stasiuka, pierwsza od 12 lat powieść polskiego pisarza. Jeśli twój tata zwykł zaczytywać się literaturą piękną, „Przewóz” będzie idealnym wyborem. To powrót Stasiuka, którego wielu czytelników ceni najbardziej – uważnego obserwatora, ale nie sędziego, mistrza rytmu i frazy. Opowieść o wojnie widziana oczami małego chłopca, o jej zwyczajności i banalności mordowania, w której autor rozbija naszą skłonność do mitologizowania –  nie sili się na ukazanie heroizmu  i bogobojnego patriotyzmu. Po ponad dziesięciu latach, które upłynęły od ukazania się powieści „Taksim”, Andrzej Stasiuk powraca. I to w wielkim stylu.