Milana Kunderę znałem do tej pory z bardzo dobrego „Żartu”, satyry o komunistycznej Czechosłowacji, oraz „Nieznośnej lekkości bytu”, której mimo wielu pochlebnych opinii i zacnej ekranizacji nie udało mi się póki co przeczytać. Te dwie pozycje pozwoliły mi przypuszczać, że czeski pisarz w sposób bardzo dociekliwy potrafi opisać absurdy otaczającej nas rzeczywistości, a takie podejście do tematu zawsze jest mile widziane w moich oczach. Z tym większą przyjemnością zabrałem się za lekturę „Nieśmiertelności”, o której wiedziałem tylko tyle, że uchodzi za jedno z największych osiągnięć autora.
Żeby lepiej zrozumieć fenomen „Nieśmiertelności” warto bliżej poznać przeszłość samego pisarza. Kundera pochodził z rodziny inteligentów a jego ojciec piastował w latach 1948-1961 funkcję dyrektora Akademii w Bernie (Janacek Academy of Music and Performing Arts). Szkołę tę ukończyli między innymi znani w naszym kraju Miroslav Donutil (aktor znany z „Postrzyżyn” czy „Pod jednym dachem”), Vladimir Mensik (aktor znany z „Lemoniadowy Joe”, „Miłość blondynki” czy „Arabela”), czy Josef Somr (kolejny aktor, tym razem rozpoznawany z filmów „Pociągi pod specjalnym nadzorem”, „Żart”, „Święto przebiśniegu” czy „Wsi moja sielska, anielska”). Ludvik Kundera był słynnym pianistą. Swoją wiedzę i umiejętności od najmłodszych lat przekazywał synowi. Jak przystało na taki początek życia, Milan po okresie nauki w Berneńskim liceum rozpocząć studia z muzykologii. Trudny okres politycznej zawieruchy przesunął jego edukację do Pragi, na kierunek związany z literaturą. To humanistyczne, wielokierunkowe wykształcenie pozwoliło zdobyć autorowi olbrzymią wiedzę z zakresu biografii dawnych mistrzów sztuki, co z pełną gracją wykorzystuje w „Nieśmiertelności”. W książce tej autor z rozmachem i w zgodzie z drobnymi szczegółami z życia Goethego, Dalego, Beethovena, Hemingwaya i innym artystów, przedstawia swoją wizję świata jaki nas otacza. Mnogość poglądów na tematy codzienne zadziwia i wprawia czytelnika w niemały mętlik. Kundera do swoich przemyśleń zgrabnie wplata fabułę – historię Agnes, Laury i Paula, która jest właściwie tylko pretekstem do dalszych rozważań filozoficznych. Zasadniczą treścią książki jest próba przybliżenia nam pojęcia tytułowej nieśmiertelności. Czymże ona jednak jest? Znajomością słynnego pisarza, bycie słynnym pisarzem, trwanie w pamięci innych osób, gest? Niech każdy przeczyta i sam znajdzie coś dla siebie.
Powieść posiada niecodzienną strukturę. Nie znajdziemy tu oczywistego ciągu przyczynowo-skutkowego, nie będziemy mieli podanego na tacy wykazu głównych bohaterów, ba, czytelnik sam będzie musiał nawet dojść do odpowiedzi na pytanie po co tak naprawdę autor przytacza refleksje na temat tego, kogo w zaświatach chciałby spotkać Goethe. „Nieśmiertelność” to powieść totalna. Na pozór wszystko jest tu chaotycznie rozrzucone i nie łączy się w zwartą całość, w praktyce jednak trzeba przyznać, że jest zgoła inaczej, a taka konstrukcja jest nie tylko nieprzypadkowa, ale wręcz idealnie wkomponowana w tok myśli Kundery. Ta powieść zatacza koło, jak nasze życie. Wielowymiarowa, wielopłaszczyznowa, wreszcie wielokulturowa wizja życia takim jakim ono jest. Jak zauważa sam autor, dobra książka to ta, której nie da się streścić i opowiedzieć. „Nieśmiertelność” właśnie taka jest, to jeden wielki traktat o wieczności.
Dużym atutem książki jest także język jakim posługuje się autor. Nie jest on ani nużący, ani banalny. Łatwość z jaką pochłania się kolejne strony jest odwrotnie proporcjonalna do trudności przekazywanej treści.
Kundera garściami czerpie z takich autorów jak Musil, Broch, Kafka, de Cervantes, Rabelais czy Fielding. Myślę że znalazłoby się także dużo podobieństw z prozą Gombrowicza.
Jestem głęboko przekonany, że po lekturze „Nieśmiertelności” każdy inteligentny czytelnik przyznałby autorowi największe wyróżnienia literackie. Jest to jedna z niewielu powieści, w której z gmatwaniny poglądów i refleksji, wyłania się spójna wizja życia. Gorąco polecam.

Milana Kunderę znałem do tej pory z bardzo dobrego „Żartu”, satyry o komunistycznej Czechosłowacji, oraz „Nieznośnej lekkości bytu”, której mimo wielu pochlebnych opinii i zacnej ekranizacji nie udało mi się póki co przeczytać. Te dwie pozycje pozwoliły mi przypuszczać, że czeski pisarz w sposób bardzo dociekliwy potrafi opisać absurdy otaczającej nas rzeczywistości, a...