W trzeciej części wróciłam chętnie do opowieści Władysława Odojewskiego_O pamięci Kresów. Z kimkolwiek bym nie rozmawiała - Kresy kojarzą się z pejzażem i tak jak autorowi - z przekrojem społecznych kultur, religii, etnicznym zróżnicowaniem. Wszyscy tam żyli zgodnie - do pewnego momentu. Nagle - jak, opowiada pisarz i prozaik - Władysław Odojewski, wkroczyła brutalnie historia. W 1942, choć już wcześnie, bo w 1939, Ukraińcy zabijali własnymi rękami Żydów, a po wkroczeniu Niemiec - Polaków. Straszna historia nie tylko ze względu na techniki, w tym całym bezwzględnym okrucieństwie, ale przede wszystkim z tego tytułu, że sąsiad zabijał sąsiada, znęcał się nad tymi z którymi przyjaźnił się od dzieciństwa. Mordowano żony, dzieci, tylko dlatego, że były innego wyznania. Jak wspomina Wł. Odojewski - pamięć umarłych doskonale uzupełnia się z czernią, którą od razu kojarzy z bezmyślnym tłumem, hołotą, która posiada pamięć wybiórczą, rejestruje tylko złe czyny" - jest szczególnie niebezpieczna. Tak opisuje ludzi, bez własnej historii, w których nagle budzi się świadomość i nie wiadomo dlaczego - w okrutny sposób chcą pozbyć się innych". Dokonać czystki etnicznej. Wspomniano tu nazwisko Dymitra Doncowa - ukraińskiego filozofa, autora ideologii faszyzmu oraz Mikołaja Łebedzia profesora, który nie został pociągnięty do odpowiedzialności za jego program radykalnego oczyszczania ziem etnicznie ukraińskich. Wygrywa - jak dotąd poprawność polityczna - niechętnie mówi się o tym ludobójstwie, aby nie zaciążyć na nowych relacjach.

Nie mogłam pominąć Jerzego Jedlickiego, w opowieści_O pamięci i odpowiedzialności narodowej. O samej postaci, profesora Instytutu PAN, nie będę pisała. Ważne jest to, na co nas uczula: a mianowicie, że łaknienie prawdy i sprawiedliwości są w prawdzie warunkami pokoju i pojednania, ale należy w tym miejscu implikować w świadomości, jak sytuacje potrafią być złożone - gdy krzywdy są wzajemne. Wówczas dobrze byłoby posłużyć się etyką - etyką intencji - aby nie dochodziło do licytacji cierpień , wzajemnych pretensji i roszczeń, by nie wywlekać prawdy na siłę, gdy skutkiem może się okazać niekontrolowana już tym razem - eskalacja progresywnej nienawiści.
Puentą tej lektury, będzie smutny wniosek, że historia, niestety nie "dostarcza już przydatnych wzorców ani przestróg" a skutkiem tego są dzisiejsze przewartościowania, głębokie podziały wśród tych, którzy tworzyli niegdyś jeden szereg.

W trzeciej części wróciłam chętnie do opowieści Władysława Odojewskiego_O pamięci Kresów. Z kimkolwiek bym nie rozmawiała - Kresy kojarzą się z pejzażem i tak jak autorowi - z przekrojem społecznych kultur, religii, etnicznym zróżnicowaniem. Wszyscy tam żyli zgodnie - do pewnego momentu. Nagle - jak, opowiada pisarz i prozaik - Władysław Odojewski, wkroczyła brutalnie...