Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej
- Kategoria:
- reportaż
- Seria:
- Reportaż
- Tytuł oryginału:
- Say Nothing: A True Story of Murder and Memory in Northern Ireland
- Wydawnictwo:
- Czarne
- Data wydania:
- 2020-09-16
- Data 1. wyd. pol.:
- 2020-09-16
- Data 1. wydania:
- 2019-02-26
- Liczba stron:
- 504
- Czas czytania
- 8 godz. 24 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788381910736
- Tłumacz:
- Jan Dzierzgowski
- Tagi:
- historia najnowsza Irlandia Północna IRA konflikt reportaż Ulster zbrodnia
W grudniu 1972 roku Jean McConville, wdowa, matka dziesięciorga dzieci, została na ich oczach wywleczona z domu w Belfaście przez zamaskowanych napastników. Wtedy widziano ją po raz ostatni. Wiele lat później okazało się, że IRA skazała ją na śmierć za donosicielstwo. Nigdy nie potwierdzono, czy zarzuty były prawdziwe.
McConville i jej rodzina byli ofiarami Kłopotów – konfliktu między republikanami a lojalistami, który przez ponad trzydzieści lat zbierał krwawe żniwo w Irlandii Północnej. Patrick Radden Keefe stara się odtworzyć losy zaginionej wdowy, ale przygląda się również tym, którzy przyczynili się do jej zniknięcia – członkom IRA, zwłaszcza siostrom Dolours i Marian Price. Próbuje poznać ich historię, zrozumieć, jak kształtowały się i zmieniały ich poglądy. Czy brutalną przemoc, której dopuszczali się bojownicy, usprawiedliwiała trwająca w ich przekonaniu wojna? Jaką rolę w konflikcie odgrywały brytyjskie siły specjalne, których metody były nieraz równie bezwzględne? Jaką cenę zapłacili niewinni ludzie uwikłani w konflikt?
Proces pokojowy, rozpoczęty w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego, trwa już ponad dwie dekady, jednak wydarzenia z przeszłości wciąż mają wpływ na Irlandię, a dyskusja o winie i karze za zbrodnie daleka jest od rozstrzygnięcia.
Książka nagrodzona Amerykańską Nagrodą Krytyków Literackich oraz Nagrodą im. George’a Orwella, najlepsza książka historyczna 2019 roku według Amazon.com, najlepszy reportaż roku według „Time”.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Kłopoty
„W rodzinie Price´ów – i w ogóle w Irlandii Północnej – ludzie mieli zwyczaj opowiadać o dawnych nieszczęściach, jak gdyby dopiero co się zdarzyły, więc trudno stwierdzić, kiedy dokładnie zaczął się prastary konflikt między Wielką Brytanią a Irlandią. Trudno było też wyobrazić sobie Irlandię sprzed okresu sprawy”.
Historia zna wiele konfliktów, których głównym celem było wywalczenie niepodległości przez jakieś państwo. My, Polacy, dobrze powinniśmy je rozumieć. Wszak Polska przez dziesiątki lat toczyła walkę o swój byt, o swoją państwową niezależność. Jednak nie tylko Polacy mają we krwi niepodległość i pragnienie wolności.
Przekonujemy się o tym dobitnie, sięgając po znakomitą książkę pod tytułem „Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Czarne. Jej autor Patrick Radden Keefe jest amerykańskim reporterem i pisarzem. Książka zdobyła wiele znakomitych nagród i wyróżnień. Przez niektórych została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych książek non-fiction dekady.
Już biorąc ten reportaż do ręki, możemy się domyślać, że mamy do czynienia z poważnym tytułem. Liczy on bowiem niemal równo pięćset stron, sam tekst zajmuje niemal czterysta. Właśnie tyle było autorowi potrzebnych, aby opisać trudną i skomplikowaną historię działalności IRA i walki Irlandczyków o uniezależnienie się od Wielkiej Brytanii.
Irlandzka Armia Republikańska – IRA. Był czas, że było o niej naprawdę głośno. Sam pamiętam, jak serwisy informacyjne donosiły o zamachach terrorystycznych, które przeprowadzała. IRA, podobnie jak ETA w Hiszpanii stały się sławne. Z jednej strony były synonimami walki o niepodległość i samostanowienie narodu. Z drugiej jednak oznaczały terror, ból i śmierć.
Patrick Radden Keefe swój reportaż podzielił na trzy główne części. Opowiadana przez niego historia zaczyna się od uprowadzenia Jean McConville. Ta trzydziestoośmioletnia kobieta, matka dziesięciorga dzieci została pewnego dnia uprowadzona z własnego domu. Kto stał za tym porwaniem? Czy dzieci poznały losy swojej matki?
Autor skupia się na motywach, jakie przyświecały Irlandczykom. Zastanawia się, co popychało zwykłych ludzi do wstępowania w szeregi IRA. Dlaczego ryzykowali własnym życiem dla „sprawy”? Dlaczego podejmowali tak wielkie ryzyko, rzucając wyzwanie potędze, jaką przecież była Wielka Brytania? Okazuje się, że odpowiedzi na tak postawione pytania są złożone. Czy chodziło tylko o różnice między katolikami a protestantami? O własny język? O trudną historię? Czy dla wszystkich tych powodów dumni Irlandczycy chwytali za broń i prowadzili wojnę ze znienawidzoną Wielką Brytanią? Właśnie tak, wojnę. Podczas lektury przekonujemy się bowiem, że podczas największej eskalacji konflikt przeradzał się w prawdziwą wojnę. Ulice irlandzkich miast patrolowało brytyjskie wojsko. Rdzenni mieszkańcy byli regularnie kontrolowani. Na ich domy przeprowadzano naloty, szukając broni i członków IRA.
Jednak Irlandczycy odznaczali się niezwykłą odwagą i silnym charakterem. Uświadamiamy to sobie, śledząc ich losy po aresztowaniu. Wojsko i policja stosowały bardzo brutalne metody przesłuchań. Bicie i tortury nikogo nie dziwiły. Niektórzy znaczni członkowie IRA napsuli jednak Brytyjczykom sporo krwi, siedząc w więzieniu. Liczne strajki głodowe były dla Londynu prawdziwym problemem. Ze zdumieniem czytałem o metodach ich zakończenia, stosowanych przez angielskie władze. Jeśli myślimy, że Anglicy to spokojni i flegmatyczni ludzie, to lektura tej książki może zachwiać to przekonanie.
Kiedy czytamy o konflikcie Irlandii z Wielką Brytanią, to podświadomie sympatyzujemy ze słabszą ze stron. Tutaj jednak pojawia się problem. Czy możemy popierać metody, jakie stosowała IRA? Wszak wskutek jej działalności zginęło wielu niewinnych cywilów. Czy walka o niepodległość usprawiedliwia wszystkie metody?
Bardzo ciekawa jest ostatnia część książki, zatytułowana „rozrachunek”. Autor pokusił się w niej o przedstawienie sytuacji po pojednaniu. Po raz kolejny okazuje się, że dużo łatwiej jest pojednać się na papierze, niż w rzeczywistości. Układy nie zmienią z dnia na dzień mentalności ludzi. Czy można się im dziwić? Czy można się dziwić owym dzieciom, które chcą po prostu dowiedzieć się, co się stało z ich mamą? Czy z dnia na dzień można zapomnieć i przebaczyć kilkadziesiąt lat walki, nienawiści i wzajemnej nieufności? Oczywiście nie jest to możliwe. Zdaniem autora nie pomógł również fakt, że nie powstała żadna komisja, która zbadałaby zbrodnie i – nawet symbolicznie – wskazała i ukarała winnych. Człowiek bowiem pragnie sprawiedliwości. Tak po prostu jesteśmy skonstruowani. Czy zatem sprawiedliwe jest, że po pojednaniu mamy podać rękę wczorajszym zabójcom, nie oczekując skruchy i przeprosin z ich strony? Znowu pomyślałem sobie o Polsce i sytuacji po 1989 roku. Czy nie jest tak, że niektórzy poczuli się zwyczajnie oszukani, kiedy komunistyczni oprawcy nie ponieśli nigdy żadnej kary?
Takie pojednanie nie będzie ani szczere, ani trwałe, ani tym bardziej proste.
„Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej” to bardzo dobry reportaż, traktujący o ważnym i złożonym temacie. Autor starał się pokazać zwykłych Irlandczyków, którzy byli członkami IRA i prowadzili czynną walkę z Wielką Brytanią. Uczciwie opisał także bezwzględne i stanowcze działania Brytyjczyków. Mozaika biografii zwykłych ludzi składa się na historię IRA i walki Irlandczyków o niezależność. Polecam uwadze wszystkim szukającym ciekawej literatury faktu.
Wojciech Sobański
Oceny
Książka na półkach
- 1 200
- 670
- 130
- 40
- 30
- 24
- 16
- 14
- 13
- 12
OPINIE i DYSKUSJE
Swego czasu mieszkałam w Irlandii Pn i słyszałam mnóstwo historii związanej z Troubles. Jednej koleżanki mąż nie wrócił do domu, inni znajomi wyjaśniali nam gdzie najlepiej znaleźć miejsce do zamieszkania, które dzielnice obejrzeć. Pracowałam i z katolikami i protestantami i nawiązałam przyjaźnie i z jednymi i z drugimi. Dlategoteż byłam ogromnie ciekawa tej książki, zarysu historycznego konfliktu i jego głównych bohaterów. Muszę przyznać, że jestem pod ogromnym wrażeniem pracy autora, który moim zdaniem, stara się nie zabierać za bardzo stron. Opisuje tu wiele kluczowych wydarzeń chronologicznie, łączy ze sobą bohaterów, raczej trudno się tu pogubić. Samych przypisów jest ponad 100 stron, więc wiedzę można przyswoić bez najmniejszego problemu. Za dużo tu pisać nie będę, osoby zainteresowane tymi czasami, IRĄ, wejściem jej do polityki z pewnością znajdą mnóstwo ciekawych informacji. Pozycja godna uwagi, przeczytana w ramach kwietniowego wyzwania LC.
Swego czasu mieszkałam w Irlandii Pn i słyszałam mnóstwo historii związanej z Troubles. Jednej koleżanki mąż nie wrócił do domu, inni znajomi wyjaśniali nam gdzie najlepiej znaleźć miejsce do zamieszkania, które dzielnice obejrzeć. Pracowałam i z katolikami i protestantami i nawiązałam przyjaźnie i z jednymi i z drugimi. Dlategoteż byłam ogromnie ciekawa tej książki, zarysu...
więcej Pokaż mimo toBardzo dobra książka, każdy radykał powinien ją przeczytać, ale na pewno tego nie zrobi to niech przeczyta "normalny" może wtedy nie stanie sie radykałem.
Bardzo dobra książka, każdy radykał powinien ją przeczytać, ale na pewno tego nie zrobi to niech przeczyta "normalny" może wtedy nie stanie sie radykałem.
Pokaż mimo toAbsolutnie genialny reportaż, majstersztyk literacki! Czyta się jak powieść, a fakt, że jest to zapis rzeczywistych zdarzeń dodaje wszystkiemu jeszcze większą wartość. Trzyma w napięciu, autor potrafi wprowadzić suspens, co sprawia, że ciężko się oderwać. Miałam przez jakiś czas zastrzeżenia do jednak jednostronnej narracji, ale na koniec wszystko zostaje subtelnie wyjaśnione. Gorąco polecam!
Absolutnie genialny reportaż, majstersztyk literacki! Czyta się jak powieść, a fakt, że jest to zapis rzeczywistych zdarzeń dodaje wszystkiemu jeszcze większą wartość. Trzyma w napięciu, autor potrafi wprowadzić suspens, co sprawia, że ciężko się oderwać. Miałam przez jakiś czas zastrzeżenia do jednak jednostronnej narracji, ale na koniec wszystko zostaje subtelnie...
więcej Pokaż mimo toBardzo ciekawy reportaż, który świetnie przybliża podłoże konfliktu pomiędzy Irlandią a Wielką Brytanią. Długość książki i sama tematyka powoduje, że niełatwo jest przebrnąć.
Bardzo ciekawy reportaż, który świetnie przybliża podłoże konfliktu pomiędzy Irlandią a Wielką Brytanią. Długość książki i sama tematyka powoduje, że niełatwo jest przebrnąć.
Pokaż mimo to"Dziś nam się nie udało, ale proszę pamiętać: wystarczy jeśli poszczęści nam się tylko raz. Pani będzie potrzebowała szczęścia nieustannie". Taki komentarz wydała IRA po nieudanej próbie zamachu bombowego na Margaret Thatcher.
Niezwykle rzetelna praca reporterska. Motywem przewodnim jest próba ustalenia losów Jean McConville, która została porwana przez IRA. Autor z detektywistyczną dociekliwością próbuje odtworzyć wydarzenia, które poprzedziły śmierć matki dziesięciorga dzieci. Nie da się tego zrobić bez zagłębienia się w konflikt i próby zrozumienia, czym kierowały się obydwie strony.
Powstaje mnóstwo pytań: czy walka zbrojna jest najlepszym rozwiązaniem? Czy podejrzani na pewno są winni? Kiedy przestać? Czy w ogóle przestać? Czym dla psychiki i ciała jest strajk głodowy? Czy "zgniłe" kompromisy są sposobem na szybsze osiąganie długofalowych celów, nawet jeśli oznaczają wejście do brudnej polityki? Może lepiej lawirować, kłamać i pokrętnie przeć do przodu, krok po kroku?
To niesamowicie istotna lektura, zwłaszcza w dobie konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Setki flag palestyńskich na marszach poparcia w Belfaście sporo mówi o doświadczeniach i uczuciach Irlandczyków. Nawet jeśli Północ Irlandii jest obecnie najspokojniejszym miejscem pod słońcem, struktury IRA nadal istnieją, gotowe znów zagrozić Londynowi bombami.
Podskórna groza - Patrick Radden Keefe ubrał ją w słowa.
"Dziś nam się nie udało, ale proszę pamiętać: wystarczy jeśli poszczęści nam się tylko raz. Pani będzie potrzebowała szczęścia nieustannie". Taki komentarz wydała IRA po nieudanej próbie zamachu bombowego na Margaret Thatcher.
więcej Pokaż mimo toNiezwykle rzetelna praca reporterska. Motywem przewodnim jest próba ustalenia losów Jean McConville, która została porwana przez IRA. Autor z...
Naprawdę ciekawy reportaż, dokładnie przybliżający historię oraz tło konfliktu między Irlandią Północną a Koroną Brytyjską. Momentami czyta się jak thriller, choć przede wszystkim podobało mi się obiektywne i przystępne przedstawienie sporej ilości faktów politycznych. A wszystko opisane w taki sposób, że trudno się nudzić. Rewelacja!
Naprawdę ciekawy reportaż, dokładnie przybliżający historię oraz tło konfliktu między Irlandią Północną a Koroną Brytyjską. Momentami czyta się jak thriller, choć przede wszystkim podobało mi się obiektywne i przystępne przedstawienie sporej ilości faktów politycznych. A wszystko opisane w taki sposób, że trudno się nudzić. Rewelacja!
Pokaż mimo toZainteresowanie Irlandią zaczęło się dla mnie w podstawówce, gdy zgłosiłam się do konkursu wiedzy o tym kraju. Czytałam coś wtedy o Kłopotach, ale nastoletni dzieciak niewiele mógł zrozumieć na temat skomplikowanych relacji między protestantami a katolikami. Zresztą w tej kwestii nawet dorośli nieraz wykazują się niezrozumieniem, bo do ogarnięcia jest tu wiele wątków. Z pomocą przychodzi Patrick Radden Keefe, który przedstawia historię wojny domowej w Irlandii Północnej najbardziej przystępnie, jak tylko się da - oczami jej uczestników.
Głównymi bohaterami reportażu są działacze IRA, którzy przez cały czas trwania konfliktu angażowali się w nieraz wręcz terrorystyczne akcje. Ich relacje na temat porwań, lęku o bliskich, życia w ciągłym poczuciu zagrożenia to największa siła tej książki. Wraz z postępującą chronologicznie narracją można zaobserwować, jak zmieniają się postawy poszczególnych działaczy oraz rodzin ofiar, co rysuje boleśnie prawdziwy i w dużej mierze uniwersalny obraz krajobrazu społecznego podczas każdego konfliktu zbrojnego. Z kart reportażu aż wylewają się emocje - głównie te trudne, ale mimo tego całość czyta się bardzo dobrze.
Keefe nasycił swoją książkę faktami i doskonale widać ogrom pracy, jaki włożył w jej pisanie. Nie chodzi mi nawet o masę przypisów informacyjnych i rozszerzających (są zgromadzone na końcu, zajmując niemal 100 stron!),lecz o precyzyjność narracji. Poszczególne wydarzenia autor pokazuje z różnych punktów widzenia, budując trójwymiarowy obraz sytuacji, a do tego powołuje się na różnorodne źródła, od policyjnych akt, przez wycinki prasowe, po wywiady z uczestnikami wydarzeń.
Po przeczytaniu różnych recenzji widzę, że niektórym osobom przeszkadzało skakanie od osoby do osoby w jednym rozdziale. Dla mnie nie było to uciążliwe pod kątem zrozumienia treści, jedynie pewne wątki okazały się dla mnie mniej ciekawe niż inne. Przez to fragmenty z perspektywy niektórych osób czytało mi się ciężej. Wszystko wynagradzały jednak części o osobach, które interesowały mnie bardziej. Książka bywa zatem nierówna, ale ten zarzut mam do większości reportaży.
Uważam, że “Cokolwiek powiesz…” to świetna lektura przybliżająca nie tak odległy - zarówno w kategoriach czasowych, jak i geograficznych - konflikt, który warto znać lepiej. Nie ma bowiem nic gorszego niż wojna domowa, a rozpętanie jednej z nich nigdy nie jest zbyt trudne.
Zainteresowanie Irlandią zaczęło się dla mnie w podstawówce, gdy zgłosiłam się do konkursu wiedzy o tym kraju. Czytałam coś wtedy o Kłopotach, ale nastoletni dzieciak niewiele mógł zrozumieć na temat skomplikowanych relacji między protestantami a katolikami. Zresztą w tej kwestii nawet dorośli nieraz wykazują się niezrozumieniem, bo do ogarnięcia jest tu wiele wątków. Z...
więcej Pokaż mimo toZachęcony bardzo pozytywnymi opiniami, przeczytałem książkę i odczuwam niedosyt. Historia choć bardzo ciekawa (wcześniej nie interesowałem się zbytnio tematem),to napisana jak dla mnie niezbyt atrakcyjnym językiem. Im dalej w las tym bardziej irytowały mnie coraz liczniejsze przeskoki w czasie między wydarzeniami, postaciami. Gdyby zachowana była chronologia wydarzeń, mam wrażenie że całość byłaby - przynajmniej dla mnie - bardziej strawna. Może jednak po przeczytaniu reportaży, przede wszystkim Pana Szabłowskiego, ale też i Michniewicza za dużo sobie obiecywałem po tej książce. Jak dla mnie nie ten poziom jeśli chodzi o lekkość pióra.
Zachęcony bardzo pozytywnymi opiniami, przeczytałem książkę i odczuwam niedosyt. Historia choć bardzo ciekawa (wcześniej nie interesowałem się zbytnio tematem),to napisana jak dla mnie niezbyt atrakcyjnym językiem. Im dalej w las tym bardziej irytowały mnie coraz liczniejsze przeskoki w czasie między wydarzeniami, postaciami. Gdyby zachowana była chronologia wydarzeń, mam...
więcej Pokaż mimo toDzieci rewolucji
Historia konfliktu w Irlandii Północnej – podobnie jak wszystkie inne noszące znamiona wojny domowej – jest niezwykle złożonym zagadnieniem. Patrick Radden Keefe rozpoczyna swoją opowieść od uprowadzenia Jean McConville, by płynnie przejść do opisania jednego z bardziej krwawych rozdziałów w historii dwudziestowiecznej Europy.
Pierwsza rzecz, która przychodzi na myśl w trakcie lektury "Cokolwiek powiesz, nic nie mów", to rzetelność autora. Ilość źródeł, przypisów i bibliografii jest naprawdę imponująca. Autor podszedł do tematu z niezwykłą powagą i z pełnym zaangażowaniem podjął się nie tylko szczegółowego przedstawienia konfliktu, ale również rozwiązania wszystkich niewidomych związanych z uprowadzeniem Jean McConville.
Ogrom wnikliwej i ciężkiej dziennikarskiej pracy wyczuwalny jest na każdej stronie reportażu. Skupienie się na jednej ofierze konfliktu – samotnej matce wychowującej dziesięcioro dzieci, oskarżonej o donosicielstwo – z jednej strony pozwala empatycznie podejść do poszkodowanych, z drugiej zaś w ogóle nie przeszkadza autorowi w prezentacji przebiegu Kłopotów i ukazania ich w szerszym kontekście.
Podobnie jak w przypadku wcześniejszych rewolucji – ta również pożarła swoje dzieci – nawet jeśli często było to pożeranie rozciągnięte w czasie. Poszkodowanymi byli nie tylko ci, którzy zostali uprowadzeni i zamordowani. Późniejsze losy porywaczy i morderców jasno temu dowodzą. Myślę, że "Cokolwiek powiesz, nic nie mów" może być jedną z najlepszych pozycji, dotyczącą konfliktu w Irlandii Północnej i IRA jakie można znaleźć na polskim rynku wydawniczym. Jest to reportaż rzetelny, szczegółowy, który jednocześnie nie nuży i potrafi utrzymać uwagę czytelnika, pomimo swoich niemałych gabarytów.
Dzieci rewolucji
więcej Pokaż mimo toHistoria konfliktu w Irlandii Północnej – podobnie jak wszystkie inne noszące znamiona wojny domowej – jest niezwykle złożonym zagadnieniem. Patrick Radden Keefe rozpoczyna swoją opowieść od uprowadzenia Jean McConville, by płynnie przejść do opisania jednego z bardziej krwawych rozdziałów w historii dwudziestowiecznej Europy.
Pierwsza rzecz, która...
Genialny reportaż, który czyta się jak najlepszy kryminał.
Genialny reportaż, który czyta się jak najlepszy kryminał.
Pokaż mimo to