Na mojej liście przeczytanych książek znajduje się już kilka tytułów Cabré, w tym jego najgłośniejsza powieść – „Wyznaję”. Jednak dopiero ostatni zbiór opowiadań w pełni przekonał mnie o wartości tego pisarza. I choć przyjęło się uważać opowiadania za łatwiejszą formę niż powieść, stworzenie tak spójnego tomu, jak uczynił to kataloński pisarz, jest naprawdę wielką sztuką.

„Kiedy zapada mrok”, wbrew opisowi na okładce, nie jest zbiorem opowiadań kryminalnych. Popełnione przestępstwa, zbrodnie i niegodziwe czyny nie mają na celu zabawy z czytelnikiem, wciągnięcia go w podążanie śladami złoczyńcy i rozwiązywanie zagadki. To obnażanie najmroczniejszych zakamarków ludzkiej duszy, zachowań i myśli, do których wielu z nas nie przyznałoby się głośno nawet przed samym sobą. Opowiadania te traktują o czynach, które powszechnie i w pierwszej chwili uznaje się za nielegalne, niemoralne i niedozwolone. A jednak większość z nich jesteśmy w stanie zrozumieć, bo w wielu przypadkach najprawdopodobniej postąpilibyśmy tak samo.

Rzeczą fenomenalną, która udała się Cabré jak mało komu, jest przenikanie się w nieoczywisty sposób motywów, przedmiotów i postaci, które ujawniają się przed czytelnikiem i łączą ze sobą w trakcie lektury. Uwagę przykuwają również powołani przez Cabré narratorzy lub też obserwatorzy niektórych opowiadań. Kto by pomyślał, że książka może być jedynym, a do tego milczącym świadkiem tego, co pewnego niezwykle ważnego wieczoru stało się w gabinecie pisarza?

Zbiór „Kiedy zapada mrok” ma niezwykłą atmosferę, która przywołuje skojarzenia z oniryzmem, realizmem magicznym, tekstami Gabriela Garcíi Marqueza czy Jorge Luisa Borgesa, a przy tym akcja dzieje się współcześnie. Jestem przekonana, że czytelnicy z Barcelony będą mieć poczucie, że to, o czym opowiada Cabré, wydarzyło się tuż za rogiem. Rzadko mi się to zdarza, ale nie wierzę, że ta książka może się komuś nie spodobać. A szczególnie największym miłośnikom „Wyznaję”, „Agonii dźwięku” czy „Cienia eunucha”. Ja nad nią pieję z zachwytu!

Karolina Purłan