Przede wszystkim: to jest książka dla dorosłych. W pierwszej chwili pomyślałam, że jak to dobrze, że czytam ją teraz, mając już dzieci, bo umiem docenić sposób przedstawienia wnuczki. Potem uznałam, że być może wcale nie jestem jeszcze wystarczająco dorosła - być może pełnię kontekstu odczytuje się dopiero, czytając w wieku babki (która kalendarzowo mogłaby być prababką Sophii).

Olbrzymie wrażenie zrobił na mnie sposób przedstawienia psychologicznych niuansów (a może nawet głębiej? może dotykamy już spraw ostatecznych?) z użyciem niesamowicie wyważonego stylu. Żadnych złotych mądrości, opis: zachowań ludzi, ich lakonicznych słów, surowej przyrody. Czytelnik wyniesie z lektury akurat tyle, ile będzie w stanie odczytać sam.

Tak też babka traktuje Sophię: jako przede wszystkim człowieka, a dopiero w drugiej kolejności jako dziecko. Jako człowiek Sophia jest wolna - ma prawo do swoich decyzji i swoich uczuć. Również wtedy, kiedy jest to lęk przed niespodziewaną wolnością (cudowna scena, gdy wnuczce wydaje się, że babka nieodpowiedzialnie pozwala jej się kąpać, a babka odnotowuje w pamięci "Powiedzieć mu [w domyśle: ojcu Sophii], że to dziecko jeszcze boi się głębokiej wody". "To dziecko" - bo babka zapewne z wieloma już dziećmi miała do czynienia).

Sama babka też bywa słaba, chora, nierozsądna (włamanie do sąsiadów!) - też jest przede wszystkim człowiekiem, a w drugiej kolejności pełni swoje role. Porozumienie Sophii z babką odbywa się właśnie na poziomie kontaktu dwóch osób - szanujących swoją odrębność. Bo to świat ludzi szalenie odrębnych, żyjących razem, ale w bezpiecznej wolności własnych ścieżek.

Opowieść ułożona jest z precyzyjnych elementów, które składają się na chwilę opisywaną - lód na zatoce, sztorm, ludzkie reakcje, a niekoniecznie na całą historię, którą wyczuwamy w tle. Nie dowiemy się, jak dokładnie zmarła matka Sophii: Sophia widocznie nie wie, nie pamięta, stara się odciąć (?), babka jest już jakby daleko: ona wie na pewno, ale wie też, że najważniejsze jest to, co teraz. I że trzeba po sztormie odnaleźć (w praktyce: zrobić w tajemnicy od nowa) drewniany domek, w którym jest "mama". "Lato" zawiera mnóstwo takich właśnie scen, które nie są w pełni zrozumiałe bez całości - i często bez tego dystansu, z którego patrzy babka.

Nawiasem mówiąc, nie jest to wcale babka prosta i zwykła, ona też ma swoją przeszłość, ciekawą, intensywną, zwłaszcza, jak na czasy, na które przypadła jej młodość. I tak cudownie opisano, jak balansuje pomiędzy falami niechcianej, przyjmowanej z żalem obojętności wynikającej z wieku, między poczuciem - nadal! - odpowiedzialności (za Sophię) a byciem w chwili - aż chciałoby się dodać: która trwa. I bywa piękna.

Nie jest to więc książka ani dla dzieci, ani "o dzieciach" - jest o ludziach.

Przede wszystkim: to jest książka dla dorosłych. W pierwszej chwili pomyślałam, że jak to dobrze, że czytam ją teraz, mając już dzieci, bo umiem docenić sposób przedstawienia wnuczki. Potem uznałam, że być może wcale nie jestem jeszcze wystarczająco dorosła - być może pełnię kontekstu odczytuje się dopiero, czytając w wieku babki (która kalendarzowo mogłaby być prababką...