Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zapach mężczyzny to książka o pewnym etapie życia młodej dziewczyny, pisana z perspektywy kilkudziesięciu lat później. Autorka opisuje swoje pierwsze kroki jako dorosłej osoby, oderwanie się od problematycznej rodziny, poszukiwanie siebie i próby radzenia sobie ze światem. Robi wrażenie i zaskakuje Najtrudniej jest mi pisać o książkach, które wywarły na mnie duże wrażenie. Zapach mężczyzny tak właśnie zadziałał i właściwie bardzo trudno sformułować jedną konkretną myśl, dlaczego. Na pewno zwraca uwagę forma. Autorka przeważnie pisze o sobie jak o kimś obcym, niezależnej osobie, którą wtedy była. Pisze nawet dlaczego: uważała siebie wtedy za kogoś pozbawionego podmiotowości, wręcz niewartego jej posiadania. Ale czasami przeskakuje na formę pierwszoosobową. Wtedy wiemy, że to nie są wspomnienia, a komentarz aktualny dla czasu pisania. Książka Pleijel zaskakuje także metaforami. Choćby tytułowy zapach mężczyzny, odnosi się do tego, co wynosimy z doświadczeń rodzinnych i relacji z rodzicami – zarówno z matką, jak i ojcem, i jak to się później przekłada na więzi z innymi ludźmi. Na szczęście nie ma tu wielu prób auto psychoanalizy. Poznajemy po prostu wspomnienia; autorka pozwala nam samodzielnie wyciągnąć wnioski. Książka jest też doskonale napisana. Czyta się ją z zapartym tchem, bo to plastyczna wiwisekcja z elementami życia, które dotykają każdego człowieka. Dużo to jest o radzeniu sobie z samotnością i potrzebie miłości. Podglądanie Pleijel w jej zmaganiach z życiem jest interesujące, ponieważ jej problemy są uniwersalne, a autorka pozwala zajrzeć w swoje życie, jak przez otwarte na oścież okno. Poszukiwania miłości Przez cały czas mamy wrażenie, że życie Pleijel toczy się głównie wokół różnych mężczyzn, i że to oni są główną treścią jej życia. Jakby przypadkiem dowiadujemy się, że robi w międzyczasie sporą karierę w jednym z ważnych szwedzkich magazynów literackich. Ale to właśnie ta inna strona jej życia, nie to, co spędza jej sen z powiek i co jest esencją tej książki. Ona przede wszystkim chciałaby się czuć kochana, a ciągle nie udaje się jej trafić na kogoś, kto będzie w stanie jej to uczucie ofiarować. Miota się w życiu próbując zabijać potrzebę bliskości wieloma niezobowiązującymi spotkaniami. Trafia w pewnym momencie na kogoś, z kim wyobraża sobie dalsze życie, ale to także nie jest droga usłana różami. Zachodzi w ciążę, a później ciężko pracuje na utrzymanie rodziny. Dopiero z perspektywy lat jest w stanie docenić dobre rzeczy, które jej się wtedy przydarzyły, a złe przesiać przez sito zatrzymujące negatywne emocje. Szukamy, ale czy znajdujemy? Zapach mężczyzny to opowieść o poszukiwaniu siebie, o tym długim i skomplikowanym procesie uczenia się nazywania i akceptacji emocji. Autorka wyzwala się z wyniesionych z dzieciństwa ograniczeń. Ale to także książka o Szwecji (i świecie) lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych; o społecznych oczekiwaniach wobec kobiet, a także o próbach uwolnienia się od nich na własnych zasadach. Co to znaczy być kobietą? Czy jako kobiety jesteśmy uzależnione od obecności “zapachu mężczyzny”? Pleijel udowadnia, że choć to kosztuje to wiele energii, to każda kobieta może przynajmniej spróbować kształtować siebie dokładnie tak, jak zechce i osiągać to, czego pragnie.