Bohater "Pamiętnika znalezionego w wannie" to pozbawiony cech szczególnych czy osobistego tła everyman, który krąży po labiryntowym Gmachu w poszukiwaniu instrukcji niezbędnych do wypełnienia enigmatycznej Misji zleconej mu przez głównodowodzącego. Prawie wszystko należy tu rozumieć jako metaforę: zarówno Gmach, instrukcja, Misja, jak i głównodowodzący stanowią część wieloznacznego szyfru w książce o wieloznacznych szyfrach, paranoi, ograniczoności aparatu poznawczego, bezsensowności istnienia oraz irracjonalnej wierze w nadrzędną celowość. To powieść nietypowa dla Lema, ale w żadnym razie nie oryginalna; wyraźnie czuć tutaj echa choćby Kafki i Gombrowicza. Ponieważ fabuła nie posiada konkretnej struktury, akcję napędza łańcuszek mgliście ze sobą powiązanych groteskowych scen, które mają wytrącić czytelnika z równowagi, a potem skłonić do analizy. W mojej ocenie działa to całkiem nieźle; aczkolwiek mniej więcej w połowie było mi już wiadomo, o co Lemowi chodzi, i odtąd dalsza lektura zdawała się właściwie tylko formalnością. Dopiero parę niezłych przemyśleń, zaserwowanych ognistym, histerycznym tonem w ostatnich dwóch rozdziałach wynagrodziło mi nieco wysiłek. Fabuły większości powieści Lema podporządkowane są idei, stanowią ilustrację konkretnej tezy; "Pamiętnik znaleziony w wannie" to przypadek skrajny, w którym główny wątek jest zbyt abstrakcyjny, by mógł istnieć bez stojącego za nim podtekstu. To rozwiązanie ma swoje uroki, ale dla mnie czyni też lekturę "Pamiętnika..." bardzo jednorazową. (Trochę czasu zajęło mi też pozbycie się niesmaku po niepotrzebnym wstępie, który powstał najprawdopodobniej w celu oszukania cenzora.)

Bohater "Pamiętnika znalezionego w wannie" to pozbawiony cech szczególnych czy osobistego tła everyman, który krąży po labiryntowym Gmachu w poszukiwaniu instrukcji niezbędnych do wypełnienia enigmatycznej Misji zleconej mu przez głównodowodzącego. Prawie wszystko należy tu rozumieć jako metaforę: zarówno Gmach, instrukcja, Misja, jak i głównodowodzący stanowią część...