Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Wszystko za życie" to reportaż o facecie, który wyprawił się bez mapy w alaskańską dzicz i umarł w niezwykłych okolicznościach; reportaż poprowadzony niechronologicznie i napisany niczym powieść psychologiczna. Traktuje o człowieku tak nieprawdopodobnym, że jego odpowiedników widuje się przeważnie w fikcji. Nie żebym wątpił w rzetelność Krakauera - przeciwnie, autor wydaje się szczery do bólu. Jego osobiste zaangażowanie w postać McCandlessa jest dla mnie doskonale zrozumiałe, a jego empatia tak oczywista, że powinna być zaraźliwa. A mimo to opisana historia okazuje się jedną z najbardziej polaryzujących, z jakimi się zetknąłem w ostatnich latach. W reakcji na "Wszystko za życie" łatwo jest się emocjonalnie obnażyć i zdradzić swoje życiowe priorytety: rodzina czy pasja? samorealizacja czy bezpieczeństwo? rozsądek czy spełnienie marzeń? konformizm czy wolność? empatia czy satysfakcja z cudzego upadku? Biorąc pod uwagę, że jeszcze przed wydaniem książki historia McCandlessa budziła skrajne emocje, szanuję wytrwałość i emocjonalną uczciwość Krakauera.

"Wszystko za życie" to reportaż o facecie, który wyprawił się bez mapy w alaskańską dzicz i umarł w niezwykłych okolicznościach; reportaż poprowadzony niechronologicznie i napisany niczym powieść psychologiczna. Traktuje o człowieku tak nieprawdopodobnym, że jego odpowiedników widuje się przeważnie w fikcji. Nie żebym wątpił w rzetelność Krakauera - przeciwnie, autor wydaje...

"Agla" (a w każdym razie tom pierwszy, "Alef") to książka, którą mógłbym chwalić bezbarwnymi epitetami w rodzaju: nie najgorsza, akceptowalna, znośna, przyzwoita, nie obraźliwa. Z braku pozytywnych emocji, parę rzeczy w pierwszej połowie książki nieproporcjonalnie mnie wkurzało; przeważnie szczegóły niewarte wzmianki, czasem zabawne, czasem tylko frustrujące. Instynktownie uczepiałem się tych detali i obracałem je w głowie, bo nic innego nie przykuło mojej uwagi ani nie wzbudziło uczuć. Mój stosunek do głównej bohaterki, Sofji, uznać należy za w najlepszym razie ambiwalentny. Nie była nieporadną naiwniaczką, co liczę na plus, bo przynajmniej dzięki temu udało się Rakowi wymknąć najgorszym tropom gatunku coming-of-age. Ale jej wyszczekana natura ma, moim zdaniem, charakter czysto literacki i brakuje jej wiarygodności. Ponieważ "Agla" sili się na względny realizm, po czasie staje się tym bardziej ewidentne, że Sofję chroni wyjątkowo gruba fabularna tarcza. To z kolei prowadzi do sytuacji, gdzie Sofja robi coś beznadziejnie ryzykownego, ale nie ponosi - osobiście - należnych konsekwencji. Nie da się też ukryć, że przez bite 600 stron "Agla" - reklamowana jako powieść przygodowa - mami czytelnika obietnicą podróży w dzikie ostępy, ale na waszym miejscu nie nastawiałbym się na nic spektakularnego. Autor ewidentnie zostawił to wszystko na tom drugi albo trzeci. Niestety, ja już tego raczej nie przeczytam: na mnie ta przynęta nie zadziałała.

"Agla" (a w każdym razie tom pierwszy, "Alef") to książka, którą mógłbym chwalić bezbarwnymi epitetami w rodzaju: nie najgorsza, akceptowalna, znośna, przyzwoita, nie obraźliwa. Z braku pozytywnych emocji, parę rzeczy w pierwszej połowie książki nieproporcjonalnie mnie wkurzało; przeważnie szczegóły niewarte wzmianki, czasem zabawne, czasem tylko frustrujące. Instynktownie...

"Bill, bohater galaktyki", to w pierwszej kolejności odpowiedź na gloryfikację militaryzmu w science fiction; być może wręcz bezpośrednia reakcja na "Żołnierzy kosmosu" Heinleina. Co ciekawe, nie tak znowu dalece różna od satyrycznej ekranizacji Verhoevena. Humor Harrisona nie jest subtelny, ale prawdę mówiąc, w przypadku tej tematyki też stawiałbym na bezwzględną bezpośredniość. W drugiej kolejności, "Bill, bohater galaktyki" jest bardziej ogólnym paszkwilem na ludzkość w ogóle. Tendencja do prowadzenia krwawych wojen nie jest jedyną przywarą homo sapiens, więc dostaje się nam także za zamiłowanie do biurokracji, brak empatii, strukturę klasową, faszyzm, ksenofobię, niszczenie zasobów naturalnych, złe planowanie przestrzenne w miastach, i parę innych rzeczy. Gdyby Harrison pojechał po bandzie jeszcze trochę bardziej, pewnie niektórzy koledzy po piórze uznaliby go za komunistę i wywrotowca. Wszystko to zamknięte jest jednak w formie zajadle złośliwej, ale lekkiej komedii, której przekaz łatwo można zignorować, zadowalając się tylko powierzchownym zrozumieniem fabuły. Dlatego nie jestem pewien, czy szanujący mundur konserwatyści poczuliby się powieścią Harrisona szczególnie dotknięci. Czy po latach "Bill" jest wart uwagi? Tak, choć nie jest to w żadnym razie arcydzieło. Jest to w zasadzie luźno skonstruowana powieść przygodowa składająca się z serii anegdot, która ma parę niegłupich rzeczy do powiedzenia, ale też i nie ma aspiracji do bycia następnym "Paragrafem 22".

"Bill, bohater galaktyki", to w pierwszej kolejności odpowiedź na gloryfikację militaryzmu w science fiction; być może wręcz bezpośrednia reakcja na "Żołnierzy kosmosu" Heinleina. Co ciekawe, nie tak znowu dalece różna od satyrycznej ekranizacji Verhoevena. Humor Harrisona nie jest subtelny, ale prawdę mówiąc, w przypadku tej tematyki też stawiałbym na bezwzględną...