Wszyscy powiadają: „serce nie sługa”, ale ich tolerancja odchodzi w niepamięć, gdy obiektem uczuć okazuje się być osoba niepożądana, ktoś nietypowy lub… wróg narodu. Co zrobić gdy przychodzi nam żyć w czasach, gdy nie liczą się motywacje ludzi, ich charakter, czy nawet zamożność. Za to miejsce urodzenia, obywatelstwo, religia i język ojczysty stają się podstawą do natychmiastowego osądu i przechylają szalę człowieczego losu. Decydują o naszym być lub nie być.

Pierwszy tom sagi o losach rodu Petrycych opowiada o Jadwidze, pannie z dobrego domu, która zmaga się z wielkim dylematem – kierować się patriotyzmem, czy może jednak sercem. W czasach hitlerowskiej okupacji poznaje niemieckiego żołnierza - Maxa Bayera, przez co cierpi katusze, ponieważ prawdziwa Polka nie mogła pokochać żołnierza z Wehrmachtu. Przebywa trudną drogę od nienawiści i wstrętu do podziwu i miłości, żywiąc do niego uczucia, których nie zaplanowała. Takie relacje były potępiane przez obie strony konfliktu i potrzeba było naprawdę wielkiej miłości i ogromnej odwagi, by zdecydować się na taki związek w czasach wojennej zawieruchy.

W tych skomplikowanych okolicznościach Jadwiga odkrywała prawdziwą miłość i podejmowała życiowe decyzje, wszystko opisując w zeszycie skrywanym przez lata. Po śmierci Jagi, odkrycie rodzinnej tajemnicy spada na barki jej syna, krakowskiego lekarza – Maksymiliana Petrycego. Historia zawarta w zielonym pudełku wstrząśnie posadami świata całego rodu. Stary zeszyt, w którym z biegiem czasu wyblakł atrament, zawiera słowa, które przez lata zachowały swoją wielką moc. W taki sposób wydarzenia Krakowa pod hitlerowską okupacją mieszają się z tymi, z odległego o pół wieku Krakowa po pierwszych wolnych wyborach. To wszystko dodatkowa przeplata się z odkrywaniem kolejnych kart wojennego pamiętnika Jagi.

Pogarszające się warunki życia, głód, represje, publiczne egzekucje. Podczas wojny wszechobecne zło zbierało swoje żniwo, a ludziom trudno było zachować obojętność. Motorem ich działań była wiara oraz bezwzględna szczerość wobec samych siebie. Nie mogli udawać, że nic się nie dzieje. Chcieli, nawet za cenę własnego życia, uświadomić Niemcom ogrom zła, które za ich sprawą się wyrządza. Robili to, co uważa się za słuszne, choćby nawet było to wbrew prawu. Każdego dnia wznosili się na szczyty swoich możliwości, po to, by dożyć końca tych nieludzkich czasów.

Autorka dokonuje, w miarę możliwości, sprawiedliwej i obiektywnej oceny realiów wojny. Krytykuje naszych uciemiężycieli, ale wypowiada się też nieprzychylnie o Polakach, którzy w trudnych czasach szantażowali, a nawet donosili na swoich rodaków. Oddaje również sprawiedliwość osobom, które dzielnie znosiły okupacyjną codzienność, a także ludziom narodowości niemieckiej, którzy nie patrzyli biernie na dyktaturę Hitlera.

Książka przypomina nam o mrocznej i trudnej części naszej historii. Jest skarbnicą wiedzy o codzienności okupowanego Krakowa, oddanej nie tylko z dbałością o szczegóły, ale i z wielkim sercem. Zmusza do rozmyślania o tym, czy można sprawować władze i pozostać uczciwym człowiekiem. Ukazuje jak dzielnie znosić ciężar, który wydaje się ponad ludzkie siły i jak w tym wszystkim odnaleźć ślad boskiego zamysłu.

„Pokochałam wroga” udowadnia nam, że prawdziwa miłość nie baczy na przeszkody, język, czas historyczny, a nawet nieodpowiedni mundur. Nie mierzy wszystkich jednakową miarą. Widzi człowieka w człowieku. Ludzie mogą powiedzieć, że miłość nie uchroni od głodu, nie obroni od bomb i pocisków, mimo to da nadzieję i powód, dla którego warto walczyć do końca, a nawet bez chwili zawahania oddać życie.

Anna Gajewska