Zastanawialiście się może kiedyś jak wyglądałaby nasza codzienność, gdyby Mieszko I nie przyjął chrztu? Katarzyna Berenika Miszczuk w swej powieści przenosi nas do alternatywnej rzeczywistości, w której właśnie tak się stało. Polska to ostatni kraj Europy Wschodniej z monarchą jako głową państwa i wciąż broniący się przed chrystianizacją. Krajem włada Mieszko XII, a porządku pilnują policjanci w ułańskich mundurach, szeptuchy to pierwsza linia pomocy przedmedycznej (i nie tylko!), żercy wciąż oddają się wróżbom i rytuałom ku czci bogów, którzy są równie realni jak reszta ludzi i jeśli im się zachce, lubią pospacerować po swojej ziemi, poobserwować wyznawców i od czasu do czasu wsadzić kij w mrowisko.


W takim świecie żyje Gosława Brzózka, świeżo upieczona absolwentka studiów medycznych, których ukończenie wiąże się z przymusowym odbyciem praktyki u szeptuchy. Gosława dziwnym zrządzeniem losu udaje się w rodzinne strony swojej matki - Góry Świętokrzyskie, do szeptuchy Jarogniewy. To co miało być jedynie przykrym obowiązkiem zamienia się w szaloną i pełną niebezpieczeństw przygodę, która wywraca świat Gosi do góry nogami. O samej książce można powiedzieć dużo, jednak ciężko wyłuskać tu jakieś konkrety. Powiedzmy sobie szczerze - nie jest to wybitne arcydzieło, które zachwyci wszystkich bez wyjątku. Szeptucha to powieść z rodzaju tych setek zalegających księgarniane regały, które najzwyczajniej w świecie mogą się spodobać lub nie. Nie mogę do końca powiedzieć czy potrafię być bezstronna co do tej lektury. Oczywiście dostrzegam jej wady - brak elementu zaskoczenia, płytkość głównej bohaterki, bardzo pobieżne potraktowanie drugoplanowych postaci, niedostateczne rozwinięcie niektórych wątków... Jednak z drugiej strony zawsze bardzo chętnie sięgnę po lekturę z elementami słowiańskiej mitologii, zwłaszcza kiedy - tak jak w tym wypadku wiele miejsca poświęca się demonologii słowiańskiej, która jest moim konikiem od czasów studenckich. No właśnie - z tą demonologią nie jest tak tragicznie - raczej jak w horrorze klasy B, gdzie nie wiemy czy mordercza opona i zombie-bobry nas bardziej straszą czy śmieszą. Sam świat przedstawiony w powieści oddany jest dość realistycznie - to znaczy bez zbytniej przesady. Autorka nie idzie ani w kicz, ani w przaśność. Wiara i przesądy na wsiach są bardziej żywe niż można przypuszczać, podczas gdy większe ośrodki miejskie charakteryzuje raczej luźne podejście do spraw duchowości (by nie powiedzieć, że wręcz ateizm) i nieśmiałe zerkanie na Zachód - ochrzczony i tak bardzo inny. Szeptucha zawiera w sobie również kilka smaczków, które ogromnie mi się spodobały. Już na samym początku mamy odniesienie do idei axis mundi i drzewa kosmicznego, zaraz potem nawiązanie do wróżenia z wnętrzności koguta, zgodne z faktycznymi wierzeniami zabiegi mające unieszkodliwić wąpierza, domowe ubożeta - no i oh! Płanetnika! Ktoś pamięta jeszcze o płanetnikach! Dalej obchody świąt i wiele, wiele elementów których nie chcę tu zdradzać, ale które świadczą o tym, że autorka solidnie wykonała swoją pracę. Mimo tego w samym wykonaniu zabrakło mi czegoś co pozwoliłoby mi zachwycić się fabułą, bohaterami i przedstawieniem naszej wspaniałej i jakże bogatej starej wiary. Bo o ile sama demonologia się obroni, to panteon słowiańskich bóstw już nie do końca. Ciągle nie wiem jak ocenić tę książkę - przede wszystkim to lekka powieść, świetna na oczyszczenie głowy ze zbędnych stresów i zmartwień, w dodatku poprawiająca humor. Z drugiej jednak strony, jeśli spróbujemy na poważnie brać wątki wywiedzione ze słowiańskiej wiary to książka wypada raczej cienko (ale i tak biję pokłony za obśmianie osikowego kołka!), w dodatku zachowanie głównej bohaterki, mojej niemalże imienniczki - Gosławy, zakrawa o pomstę do nieba i czasami do szpiku kości przejmuje głębokim zażenowaniem. Prawie że cieleśnie odczuwałam wpadki i gafy naszej nieszczęsnej praktykantki, a żarty które miały śmieszyć przywoływały raczej klimat ze słabych filmów z Leslie Nielsenem. W ostatecznym rozrachunku Szeptuchę mogę polecić miłośniczkom lekkich powieści z delikatnym wątkiem romantycznym i wszystkim którzy chcieliby poznać polską Bridget Jones ze świata słowiańskich bóstw i przesądów. To co, ciekawi co wydarzy się kiedy pragmatyczna hipochondryczka z alternatywnej rzeczywistości wpada w sidła przygody?

Zastanawialiście się może kiedyś jak wyglądałaby nasza codzienność, gdyby Mieszko I nie przyjął chrztu? Katarzyna Berenika Miszczuk w swej powieści przenosi nas do alternatywnej rzeczywistości, w której właśnie tak się stało. Polska to ostatni kraj Europy Wschodniej z monarchą jako głową państwa i wciąż broniący się przed chrystianizacją. Krajem włada Mieszko XII, a...