Podążając w nieznane

Zatracenie się autora we własnym wymyślonym świecie może przynieść dwojakie skutki. Z jednej strony ma on możliwości tworzenia kolejnych wątków, dzięki czemu cała historia rozrasta się nie tylko pod względem ilości tomów, ale także ich objętości. Z drugiej strony w tak wielowątkowym uniwersum zwiększa się ryzyko na wszelakie mankamenty od powielania schematów począwszy na wodolejstwie skończywszy. Wyraźnie widać to na przykładzie „Pomnika Cesarzowej Achai”, gdzie Andrzej Ziemiański stworzył interesującą koncepcje, co raz bardziej brnąc w wymyślonej historii, oczywiście z różnym skutkiem. Owszem znajdą się osoby, które będą jedynie doszukiwać się samych mankamentów w pentalogii Ziemiańskiego, być może wynika to z ich natury lub po prostu wysoko ustawionej poprzeczki co do oczekiwań czytelniczych. Rada jest dosyć prosta, jeśli wcześniejsze tomy bardzo nie przypadły do gustu to po co dalej brnąć w kolejne tomy, które do malutkich nie należą. Co można napisać o trzecim tomie opowiadanej historii? Być może początkowe rozdziały nie porażają istotnością fabuły czy też zwrotami akcji, lecz wydarzenia z ostatnich rozdziałów rekompensują ten początkowy niedosyt i sugestywnie zachęcają po kolejny tom. Jednym słowem, jeśli komuś podobały się poprzednie tomy to w przypadku tego, też powinien być usatysfakcjonowany.

Kai, Tomaszewski i Wyszyńska przeszukują opuszczony statek MS „Gradient”, którego załoga zniknęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Jedynym tropem na jaki natrafiają, są rolki filmów nakręconych przez osoby znajdujące się na jednostce. Doktor Siwecki odkrywa, iż jego kolega po fachu prowadzi eksperymenty na dzikusach z lasów. Natomiast Shen i jej przyjaciółki szukają biblioteki Zakonu, w której zbiorach mogą odkryć odpowiedzi na nurtujące je pytania. Rand poszerza siatkę swoich szpiegów, a czarownicy przygotowują się do wyprawy na tereny tubylców. Wszystkie drogi prowadzą w jedno miejsce, do pomnika cesarzowej Achai. Czy bohaterowie wreszcie odkryją tajemnicę tego monumentu?

Ewidentnie tom trzeci można podzielić na mniej więcej dwie równe części. Pierwsza nazwijmy ją szpiegowska oraz druga dotycząca wyprawy do świątyni dzikusów. Pierwszy tom cyklu był ogromnym powiewem świeżości w dziedzinie polskiej fantastyki. Uczynienie z Polski mocarstwa, które styka się antyczną cywilizacją znaną z trylogii „Achaja” niosło w sobie nie tylko możliwość powrotu do znanego uniwersum autora, ale również możliwość wglądu na styk dwóch różnych cywilizacji. Reperkusje z tym związane, elementy militarystyczne, z których znany jest autor oraz powierzchowne zarysowanie dalekosiężnej tajemnicy stanowiło świetne rozpoczęcie cyklu. W przypadku drugiego tomu, autor trochę zrezygnował z części militarystycznej, bardziej zagłębiając się w materii przenikania dwóch różnych kultur oraz tworzenia wszelkich knowań, intryg itp., jednocześnie określając pobieżnie w jaką stronę może iść cała fabuła.

Pierwsza część tomu trzeciego jest powieleniem schematów znanych z poprzednich tomów. Walki, podchody, spiski, przesłuchania, szpiegowanie – te wszystkie elementy pojawiały się już we wcześniejszych częściach. Problem części szpiegowskiej tomu trzeciego polega na tym, że mimo iż jest ciekawie napisana i widać w niej wielki talent autora, to ewidentnie w fabule dominuje przysłowiowe lanie wody. I o ile w pierwszych dwóch tomach było to w jakiś sposób uzasadnione, w pierwszej części tomu trzeciego cała spowolniona akcja zaczyna w pewnych momentach dosłownie nużyć. Jednakże wszystkie te mankamenty rekompensuje dalsza część powieści, w której od nadmiaru akcji nie powinniśmy narzekać. Wyścig dwóch grup – Tomaszewskiego oraz czarowników – do świątyni potworów nie tylko urozmaica fabułę, ale przypomina, że wątki bitewne zawsze Ziemiańskiemu wychodziły. Po prostu ten swoisty wyścig zachęca nas, aby przeczytać kolejne strony, by móc się dowiedzieć, która ze stron dotarła pierwsza, ponieważ zżera nas ciekawość.

O ile w przypadku dwóch pierwszych tomów autor powierzchownie rysował nam w jakim kierunku mogła przebiec fabuła, natomiast w przypadku tomu trzeciego wszystko stało się bardziej klarowniejsze. Jednym słowem druga część tomu trzeciego przebiega pod znakiem wyjaśniania wielu kwestii. Owszem autor nie robi tego od razu. Powoli z rozdziału na rozdział potwierdza nasze przypuszczenia, by móc w ostatnich rozdziałach zaserwować całe pandemonium rozwiązań. Wreszcie dowiadujemy się o prawdziwej naturze „inżynierów”, celowości wyprawy, powiązań między światami, istotności świątyni dzikusów, znaczeniu w całej tej historii pomnika cesarzowej Achai, ale przede wszystkim zostaje rozwiązana w niekonwencjonalny sposób kwestia mitycznych Ziemców, których ślad pojawia się chociażby w trylogii „ Achaja”. Jednak, gdy dochodzi do nadmiaru szokujących odpowiedzi, pojawiają się nowe pytania i wątki, które wręcz wymuszają od czytelników, aby dowiedzieli się jak to się wszystko potoczy, najlepiej sięgając po kolejny tom.

Niewątpliwym walorem pozycji okazała się ewolucja niektórych postaci – głównie Shen i Kai. Autor sprawił jednak, że bohaterka nareszcie zaczęła się zachowywać jak na symbol narodu przystało. Wzięła sprawy w swoje ręce i przestała być pionkiem w rękach innych osób, pokazała swój pazur, co niewątpliwie wpłynęło na ocieplenie jej wizerunku. A Kai? Przestała być delikatną dziewczyną, a zaczęła zachowywać jak kobieta. Wprawdzie nie od razu, ale nawet ona pokazała swoją ciemniejszą stronę.

Ważnym elementem są również opisy – i tutaj nastąpiła pewna zmiana. O ile pierwsza dwa tomy były przesycone naturalizmem, realizmem czy nawet brutalizmem, tak ta część została oddarta z tego wszystkiego. Ziemiański skupił się na opisach zachowań, miejsc, potyczek. Każdy kto zarzucał autorowi to, iż w swoich dziełach używa za dużo wymienionych przeze mnie wyżej elementów, powinien być ukontentowany, tutaj pojawia się ich znikoma ilość.

Podsumowując, miłośników prozy Andrzeja Ziemiańskiego nie trzeba namawiać do sięgnięcia po kolejny tom „Pomnika cesarzowej Achai”. Skoro spodobały im się jego wcześniejsze dzieła, lektura kolejnego również nie powinna zawieść ich czytelniczych oczekiwań. Owszem gdyby podkręcić tempo akcji w pierwszej części tomu, książka okazałaby się o wiele ciekawsza i miejscami łatwiejsza w odbiorze. Jednak satysfakcjonujące rozwiązania części drugiej tomu w pełni wyrównują poziom całej powieści.

Podążając w nieznane

Zatracenie się autora we własnym wymyślonym świecie może przynieść dwojakie skutki. Z jednej strony ma on możliwości tworzenia kolejnych wątków, dzięki czemu cała historia rozrasta się nie tylko pod względem ilości tomów, ale także ich objętości. Z drugiej strony w tak wielowątkowym uniwersum zwiększa się ryzyko na wszelakie mankamenty od...