1944 r. Miasto Newark, żydowska dzielnica Weequahic. Młody Bucky Cantor, początkujący nauczyciel wf-u w podstawówce, w wakacje kierownik boiska, gdzie tamtejsza młodzież może bezpiecznie i zdrowo spędzać czas przerwy od zajęć. Tego lata wybuchnie epidemia polio – wirusowej choroby zakaźnej, która w tamtych czasach była niczym wyrok (w najlepszym razie kalectwo, w najgorszym śmierć). Ludzie bez wiedzy i doświadczenia w starciu z nieznanym wyniszczającym przeciwnikiem. Choróbsko szczególnie upodobało sobie dzieci na ofiary. Liczba zachorowań rośnie lawinowo, zwłaszcza w żydowskiej dzielnicy, gdzie żył i pracował Bucky Cantor. Polio zaczyna atakować jego podopiecznych z boiska.

1944r. Stany od dłuższego czasu zaangażowane w wojnę. Jak to jest, że dwudziestokilkuletni Bucky zamiast z karabinem na froncie, biega za piłką z dzieciakami z Newark? Zdumiewające tym bardziej, że jego dwaj najlepsi przyjaciele biorą udział w walkach w Europie.

Od wybuchu epidemii miasto nieustannie zadaje sobie pytanie: Co jest przyczyną zachorowań? Kto roznosi zarazę?

Moje pierwsze spotkanie z P. Roth’em.

Ta książka ma jedną Gwiazdę. Nazywa się Eugene „Bucky” Cantor. To dla niego warto sięgnąć po „Nemezis”. A samo polio tylko wzbogaca tę postać, uzupełnia ją. Niejednoznaczna, wielowymiarowa, oddana zasadom persona. Czytając, miałem nieodparte wrażenie, że to nie książka o bezdusznej chorobie, która ludzi ma za nic, tylko historia życia Bucky’ego Cantora. Dla mnie powyższe zdanie nie brzmi wcale krytycznie, gdyż ich losy są mocno powiązane i nie da się mówić o Cantorze bez napomknięcia choćby zdaniem o polio.

W połowie książki dojdzie do kluczowych rozstrzygnięć fabularnych. Wyjdą na wierzch nowe pytania i wątpliwości. Bucky otrzymuje pewną propozycję. To, dlaczego postąpi tak, a nie inaczej, pozostanie najbardziej tajemniczym aspektem książki. Bucky'ego będzie ścigało przeznaczenie, nieproporcjonalnie okrutne względem winy. Bo skoro jest „zbrodnia”, jest i kara.

Bardzo ciekawa jest kwestia narratora wydarzeń. Roth obsadza w tej roli jednego z podopiecznych Cantora. I tutaj również nasuwa się pytanie o wiarygodność i rzetelność owego sprawozdawcy. Doskonale łączy się to z innymi wątpliwościami co do oceny samego Cantora.

Bucky nie przyjmuje do wiadomości, że często świat jest bezsensowny, zło niewytłumaczalne, a losem rządzi przypadek. Dlatego o wszystko obwinia siebie i Boga. Czy wszystko, co dobre i złe, a co nas spotyka to tylko zbieg okoliczności? Czy jednostki rozmyślnie poddaje się pewnym próbom? Bucky’emu przyjdzie stoczyć swoją wojnę. Wojnę z niewidzialnym przeciwnikiem. Wojnę, której nikt się nie spodziewał.

Jednak „Nemezis” nie jest dziełem idealnym. Głównie sposób przedstawienia fabuły pozostawia sporo do życzenia. Otóż, jest kilka scen, które aż się prosi, żeby umieścić w książce, a które zostają pominięte. Zaczyna się bardzo dobrze, rozbudzają apetyt na naprawdę wielkie dzieło. Na koniec pozostaje pewien niedosyt. Autor przedłożył jedną postać nad całą resztę. Można było bardziej pochylić się nad przekazem; zdynamizować, zaciekawić, wzruszyć. Roth nie jest mistrzem budowania napięcia, wartkiej akcji etc. Ale za to są inne atuty.

Bez morału, ale z refleksją na temat odpowiedzialności, kary, sumienia i wreszcie wiary. Z jednej strony w Europie mają miejsce decydujące dla losów wojny starcia (Normandia 1944), a z drugiej autor nakreśla błahy z pozoru i mikroskopijny w skali wojny dramat: dotknięte są dzieci oraz Żydzi, i tu (polio) i tam (Holokaust). Tak więc toczą się równocześnie dwie wojny, strach pomyśleć, która gorsza, okrutniejsza. Pod Bożą egidą…

I tak jak główny bohater, tak „Nemezis” sama w sobie niejednoznaczna, wielowątkowa; zamiast dawać odpowiedzi, budzi wątpliwości, stawia pytania, dorabia się kilku interpretacji, ciężka moralnie. I dobrze, tak miało być. Osoba głównego bohatera - Bucky’ego, i powstałe wątpliwości to główne atuty „Nemezis”

1944 r. Miasto Newark, żydowska dzielnica Weequahic. Młody Bucky Cantor, początkujący nauczyciel wf-u w podstawówce, w wakacje kierownik boiska, gdzie tamtejsza młodzież może bezpiecznie i zdrowo spędzać czas przerwy od zajęć. Tego lata wybuchnie epidemia polio – wirusowej choroby zakaźnej, która w tamtych...