Żeby opowiedzieć jakikolwiek fragment historii i to w sposób oryginalny oraz zajmujący, naprawdę trzeba mieć do tego smykałkę. Zwłaszcza że, jak oczywiście wiadomo, znane nam jest jego zakończenie. Autor tetralogii „Gwiazdy Lucyfera” Witold Jabłoński, dosłownie czaruje swoją nową powieścią „Słowo i miecz” niemal od pierwszej strony, tworząc żywy obraz tego, co było, splatając fikcję z rzeczywistością w sposób subtelny i najzupełniej przemyślany.

Książka jest reklamowana jako „słowiańska gra o tron”. Dziwne porównanie, choć nie powiem, by nie było na czasie. Pomimo wszystko powieść ta rozgrywa się na zupełnie innej płaszczyźnie. Wszak mamy walkę starej i nowej wiary. Jednak tutaj nie można mówić o wyrównanych szansach. Słowiaństwo pomału dogorywa, resztkami sił próbuje sięgnąć po najgorsze, aby tylko nie zniknąć z kart kronik i ludzkiej pamięci. Chrześcijaństwo rośnie w siłę i brutalnie zmiata wszystko z powierzchni ziemi. Wszystko wydaje się przesądzone. A jednak pozostaje nadzieja…

Za pomysł, za realizację, za przepiękne opisy, które niemal zapierają dech w piersiach jakbyśmy przenieśli się w czasie i stąpali po średniowiecznej Polsce. Nie ma w tej opowieści wielkiej przesady. Jest silna kobieta, która w wyrządzonych niegdyś krzywdach przestaje odróżniać dobro od zła. Zaślepiona nienawiścią zdaje się być gotowa, aby poświęcić wszystko dla zwycięstwa. Mamy mężczyzn idących z nią i za nią w bój, do nieznanych, niebezpiecznych krain. I są wrogowie co podążają za nimi, zaślepieni nową wiarą dającą im przerażającą potęgę.

Może postaci wydają się symboliczne, zbyt wyidealizowane (albo odpychające w przypadku chrześcijan), a wędrówka do dalekich krain ma cechy zwyczajnej przygotówki, ale pomimo tego książka broni się malowniczymi opisami, dynamiczną narracją i samym pomysłem na wygrzebanie jednego z ciekawszych wątków w dziejach Polski.

„Słowo i miecz” to fantasy z tej nieco wyższej półki, której nie należy czytać pod kątem prawdy historycznej. Chociaż, pomijając elementy magiczne, często zadawałam sobie pytanie „A może jest jakieś ziarnko prawdy”? No właśnie, zwłaszcza, że do tej pory historię tę można było przeczytać tylko ze źródeł spisanych przez zwycięzców.

Katarzyna Barańska