W książce zamieszczono zapis rozmów z ocalałymi z Holokaustu członkami żydowskiego ruchu oporu. Publikacja ich była możliwa dopiero po upadku PRLu.
Pierwszy wywiad przeprowadzony z Edelmanem przez Grupińską w 1985r został opublikowany w drugim obiegu przez podziemne czasopismo "Czas" ukazujące się w Poznaniu.
Wspomnienia to szczególne, bardzo osobiste, przywołujące dawno przeżyty strach, cierpienie, poczucie chaosu, braku akceptacji dla powszechnego okrucieństwa i odczłowieczenia. Trauma, z którą zmagali się przez całe swoje, cudem ocalone życie, została ożywiona na nowo.
Czytelnik tej książki staje twarzą w twarz z tamtym światem i pogardą dla ludzkiego życia, której nie da się opisać słowami.
Pojawiają się portrety zdrajców, kolaborantów, szmalcowników i tych, którzy bezinteresownie pomagali, ukrywali, karmili dając oparcie i wiarę w człowieczeństwo. Są też portrety oprawców, którym zabijanie nie daje już satysfakcji, stosują więc wymyślne fortele, aby przedłużyć cierpienie, poniżenie ofiar i eskalować okrucieństwo.
Poznajemy powstawanie ruchu oporu w getcie, organizowanie pomocy, łączności z innymi gettami w Polsce, gromadzenie zapasów żywności i broni, wykuwanie przejść w ciągach kamienic na strychach i w piwnicach, urządzanie bunkrów i schronów, przygotowania do powstania.
Z tego chaosu wspomnień o czasach nazwanych przez Z. Baumana "latami niemoralnego rozumu i nielogicznej moralności", wyłania się obraz człowieka, który w obliczu terroru i ekstremalnego zagrożenia, staje po stronie dobra lub zła.

Jednak oprócz wspomnień w tych rozmowach pojawiają się pytania o przyczyny. Przewija się wątek antyżydowskiej nagonki rozpętanej w latach 20 i 30. przez polską endecję, publicznie wspieraną przez kościelnych hierarchów i uczelniane elity, które do polskich uczelni wprowadzają getta ławkowe oraz limity przyjęć Żydów, a w ekstremalnych przypadkach w ogóle ich nie przyjmują (taką decyzję podjęły władze KUL-u).
Pojawia się też wątek osamotnienia bojowników getta: niechętny stosunek dowództwa AK i skromna pomoc rządu polskiego w Londynie.
Wiele jest też rozmów o współczesnym państwie Izrael, jego polityce wobec państw arabskich i odcięciu się od tragedii europejskich Żydów, kiedy to w 1942r. Dawid Ben Gurion, późniejszy premier Izraela, na spotkaniu aktywistów socjalistycznej partii Mapai, publicznie powiedział:"Tragedia, której doświadcza europejskie żydostwo, nie jest bezpośrednio moją sprawą".
Tamten Izrael zawiódł chyba najboleśniej, nigdy nie udzielił żadnego wsparcia walczącym o życie europejskim pobratymcom, nawet nie protestował obserwując kolejne akty ludobójstwa.

Z wszystkich wywiadów najbardziej poruszyła mnie rozmowa Anki Grupińskiej z Inką (lekarką Adiną Blady Szwajgier),która pomimo wszystko pozostała w Polsce, gdyż ten kraj uważała za swoją ojczyznę. Rozmowa z Inką była dla mnie bardzo ważna. Z pewnością jeszcze kiedyś do niej wrócę.

Przeczytane w ramach listopadowego wyzwania LC.

W książce zamieszczono zapis rozmów z ocalałymi z Holokaustu członkami żydowskiego ruchu oporu. Publikacja ich była możliwa dopiero po upadku PRLu.
Pierwszy wywiad przeprowadzony z Edelmanem przez Grupińską w 1985r został opublikowany w drugim obiegu przez podziemne czasopismo "Czas" ukazujące się w Poznaniu.
Wspomnienia to szczególne, bardzo osobiste, przywołujące dawno...

Książka "Ciągle po kole" to wybitny dokument opowiadający o czasach Zagłady. Ta książka to zapis rozmów jakie autorka Anka Grupińska przeprowadziła z zołnierzami Żydowskiej Organizacji Bojowej - Markiem Edelmanem, Szmuelem Ronem, Maszą Glajtman Putermilch, Pniną Grynszpan­‑Frymer, Aronem Karmim, Lubą Gawisar, Adiną Blady Szwajgier, Haliną Bełchatowską, Bronkiem Szpiglem i Kazikiem Ratajzerem.

Książka "Ciągle po kole" to wybitny dokument opowiadający o czasach Zagłady. Ta książka to zapis rozmów jakie autorka Anka Grupińska przeprowadziła z zołnierzami Żydowskiej Organizacji Bojowej - Markiem Edelmanem, Szmuelem Ronem, Maszą Glajtman Putermilch, Pniną Grynszpan­‑Frymer, Aronem Karmim, Lubą Gawisar, Adiną Blady Szwajgier, Haliną Bełchatowską, Bronkiem Szpiglem i...

Nikt tak dobrze nie opowie nam o wydarzeniach jak świadkowie. Polecam.

Nikt tak dobrze nie opowie nam o wydarzeniach jak świadkowie. Polecam.

Lektura obowiązkowa dla każdego. Nie daję oceny, bo nie wiem, jak ocenić rozmowy z ludźmi, którzy przeszli piekło.

Lektura obowiązkowa dla każdego. Nie daję oceny, bo nie wiem, jak ocenić rozmowy z ludźmi, którzy przeszli piekło.

Zawiodłam się... Wywiady z bojownikami getta warszawskiego -brzmi zachęcająco. Niestety dobór pytań autorki zawodzi na całej linii. Jest chaos, czytelnik gubi się w występujących imionach i nazwiskach, nie ma głębszej myśli, nie ma pytań otwartych..Zabrakło mi także pytań na temat sytuacji bohaterów po 1945 roku, życiu po holocaust. Miałam wrażenie, że Pani Grupińska nie "otworzyła " rozmówców. Podam przykład
- Jak długo był Pan?
-Ile Geller miał lat?
- Był Pan?
- Pojedzie Pan? itp
Oczywiście najciekawszym rozmówcą jest Edelman ale nawet jego cięte odpowiedzi nie "ratują " tej książki....

Zawiodłam się... Wywiady z bojownikami getta warszawskiego -brzmi zachęcająco. Niestety dobór pytań autorki zawodzi na całej linii. Jest chaos, czytelnik gubi się w występujących imionach i nazwiskach, nie ma głębszej myśli, nie ma pytań otwartych..Zabrakło mi także pytań na temat sytuacji bohaterów po 1945 roku, życiu po holocaust. Miałam wrażenie, że Pani Grupińska nie...

Świetny materiał, który nie został wykorzystany. Sprawia wrażenie jakby autorka uważała, że należy zapisać to co się nagrało i będzie książka. Brakuje pytań, brakuje inteligencji, brakuje Aleksiejewicz

Świetny materiał, który nie został wykorzystany. Sprawia wrażenie jakby autorka uważała, że należy zapisać to co się nagrało i będzie książka. Brakuje pytań, brakuje inteligencji, brakuje Aleksiejewicz

Fascynujące rozmowy, poruszający temat. Trudno było się oderwać od lektury, jeszcze trudniej przestać myśleć o tym co się przeczytało. Myślę, że to temat ciągle tak samo ważny i wart przypominania.
Świetna książka!

Fascynujące rozmowy, poruszający temat. Trudno było się oderwać od lektury, jeszcze trudniej przestać myśleć o tym co się przeczytało. Myślę, że to temat ciągle tak samo ważny i wart przypominania.
Świetna książka!

Osiem gwiazdek to "rewelacyjna". Nie pasuje to słowo do tej książki a zwłaszcza tematu. To nie do końca jest inne wydanie wcześniejszej "Po kole" . Wywiady z "Po kole" znalazły się w tej edycji, ale bez jednego, krótkiego, raptem kilkustronicowego. Wzbogacona zaś jest o trzy dodatkowe wywiady. Nie porównywałem przypisów, ale wydają mi się obfitsze w tej wersji książki. No i zdjęcia. W "Po kole" prawie ich nie ma, tu jest ich dużo. Zupełnie przez przypadek czytałem ją w okresie, kiedy przypadła kolejna rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim, ale ta zbieżność tylko spotęgowała odbierane przeze mnie emocje w trakcie lektury.
Choć wszystkie wywiady nie są równie ciekawe, uświadamiają jednak, jak mało przeciętny człowiek wie nie tylko o getcie, ale w ogóle o ludziach i świecie, który przestał istnieć kilkadziesiąt lat temu. Warto przeczytać, również z obszernymi przypisami.

Osiem gwiazdek to "rewelacyjna". Nie pasuje to słowo do tej książki a zwłaszcza tematu. To nie do końca jest inne wydanie wcześniejszej "Po kole" . Wywiady z "Po kole" znalazły się w tej edycji, ale bez jednego, krótkiego, raptem kilkustronicowego. Wzbogacona zaś jest o trzy dodatkowe wywiady. Nie porównywałem przypisów, ale wydają mi się obfitsze w tej wersji książki. No i...

Pouczająca lektura. To bolesne, ilu wartościowych ludzi straciła Polska - częściowo z winy Niemców, częściowo niestety na własne życzenie.

Pouczająca lektura. To bolesne, ilu wartościowych ludzi straciła Polska - częściowo z winy Niemców, częściowo niestety na własne życzenie.

Siedemdziesiąta rocznica powstania w getcie warszawskim stała się impulsem do wznowienia przez wydawnictwo Czarne książki Anki Grupińskiej "Ciągle po kole". Jak mówi podtytuł, są to rozmowy z żołnierzami getta, które autorka przeprowadziła w latach 1985-2000. Wywiady opatrzone zostały szczegółowymi objaśnieniami opracowanymi przez Grupińską z pomocą Aliny Skibińskiej, dzięki czemu czytelnik nie gubi się w morzu faktów, nazw, miejsc, które dla nas mogą jawić się niczym z innego świata ‒ bo w pewnym sensie są z innej rzeczywistości, ze świata, który przestał istnieć. Większość rozmówców Grupińskiej już nie żyje, tym bardziej zapis rozmów jest ważnym dokumentem tamtych lat, ale nie tylko ‒ przede wszystkim jest to świadectwo tego, jak różni ludzie różnie mogą odbierać te same wydarzenia.

Autorka starała się dowiedzieć jak najwięcej, by skonfrontować ze sobą informacje usłyszane od poszczególnych osób, i mimo że często pytała o szczegóły, dociekała, myślę, że jej głównym celem było po prostu wysłuchanie wspomnień kobiet i mężczyzn ‒ żołnierzy, którzy walczyli w powstaniu w getcie; ludzi, których rodziny i przyjaciele ginęli w obozach koncentracyjnych, którzy musieli żyć z myślą, że zostali skazani na śmierć. Grupińską interesują powojenne losy rozmówców, ale też ich opinie na temat Holokaustu, ocena szans powstańców z getta warszawskiego czy przetrwania państwa Izrael. Ważniejszy niż dążenie do prawdy przez duże P jest człowiek.

Grupińska przeprowadziła dziesięć wywiadów, spośród których pierwszy i ostatni ‒ z Markiem Edelmanem ‒ spinają tom swoistą klamrą kompozycyjną. Pozostali rozmówcy to: Szmuel Ron, Masza Glajtman Putermilch, Pnina Grynszpan-Frymer, Aron Karmi, Luba Gawisar, Adina Blady Szwajger, Halina, Hajka, Bełchatowska i jej mąż Bronek Szpigel oraz Kazik Ratajzer. W rozmowach z Edelmanem, zatytułowanych "Co było znaczące w getcie? Nic! Nic! Nie mówcie bzdur!" oraz "To wszystko nie ma żadnego znaczenia", zadziwia zniecierpliwiony ton rozmówcy, Edelman mówi niechętnie, jakby miał dosyć tego tematu, jego odpowiedzi są krótkie i dosadne, jest ironiczny, a jednocześnie bardzo bezpośredni. Uważa, że te rozmowy są bez sensu, bo współcześnie nie jesteśmy w stanie zrozumieć tamtych strasznych wydarzeń, a poza tym przecież "to wszystko nie ma żadnego znaczenia"...

Wstrząsającym jest ‒ choć być może wcale nie powinno dziwić ‒ iż na pytanie "Czy odwiedzisz kiedyś Polskę?" większość z tych ludzi stanowczo odpowiada "nie". Szmuel Ron mówi: "Mój stosunek do Polski jest taki, jak do starej ukochanej miłości... której nie chcę widzieć". Mimo iż minęło kilkadziesiąt lat, powrót do tamtych czasów musiał być trudny, choć był to też powrót do okresu dzieciństwa, które w większości przypadków aż do wybuchu wojny toczyło się szczęśliwe. Byli wśród nich tacy, którzy pochodzili ze zasymilowanych rodzin, wszyscy czuli się w Polsce u siebie. Przerażające jest, że tak często się zapomina, iż polscy Żydzi nie mieszkali u nas, ale u siebie. Polska była ich krajem i tak się tutaj czuli. Szczególnie zainteresował mnie wywiad z Adiną Blady Szwajger zatytułowany "Tak naprawdę ‒ w 1942 roku wyszłam z domu i nigdy do niego nie wróciłam" ‒ rozmowa o bardzo osobistych sprawach: o strachu, śmierci, Bogu, człowieczeństwie, bohaterstwie, winie, o na zawsze utraconym domu. Rozmowa mądra i głęboka.

Z opowieści rozmówców Grupińskiej wyłania się obraz żydowskiego nastolatka, w zasadzie jeszcze dziecka, które w obliczu nadchodzącej śmierci buntuje się i postanawia walczyć, bronić się, a przy tym uratować jak najwięcej swoich. To opowieść o dzieciństwie w przedwojennej Warszawie, o wymordowanej w obozach rodzinie, o miłości i pragnieniach, których zrealizowanie okazało się niemożliwe w tamtych okrutnych latach. Ich słowa są świadectwem zadziwiającego pragnienia życia młodych ludzi, którym codziennie zaglądał w oczy strach i głód, wokół ginęli ich bliscy i znajomi, a oni sami przez kilka lat żyli ze świadomością, że wydano na nich wyrok, chociaż nikomu niczego złego nie zrobili. Po prostu urodzili się Żydami.

Książka Anki Grupińskiej, jakże ważna w czasach gdy deprecjonuje się rolę i postawę bohaterów z getta warszawskiego, jest moim zdaniem obowiązkową lekturą dla zainteresowanych tematyką Holocaustu, ale chyba też dla wszystkich, którzy ośmielają się wyrażać sądy na temat tamtych wydarzeń.

Siedemdziesiąta rocznica powstania w getcie warszawskim stała się impulsem do wznowienia przez wydawnictwo Czarne książki Anki Grupińskiej "Ciągle po kole". Jak mówi podtytuł, są to rozmowy z żołnierzami getta, które autorka przeprowadziła w latach 1985-2000. Wywiady opatrzone zostały szczegółowymi objaśnieniami opracowanymi przez Grupińską z pomocą Aliny Skibińskiej,...